Bộ trưởng GTVT trực tiếp trả lời các câu hỏi "nóng" về cao tốc

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể phát biểu giải trình trước Quốc hội sau phiên thảo luận tại Hội trường về dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông

Tuyệt đối không có chuyện làm được BOT mà vẫn đề xuất đầu tư công

Phát biểu tại hội trường Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cảm ơn các ĐBQH đã nhất trí cao về sự cần thiết đầu tư dự án đồng thời cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ với các Bộ ngành T.Ư để triển khai dự án tốt nhất.

Giải trình về quy mô đầu tư, Bộ trưởng nói: "Do kinh phí có hạn, Chính phủ đã lựa chọn một số đoạn lưu lượng hiện rất cao mà nếu làm chậm thì sau năm 2020 sẽ ách tắc nghiêm trọng".

“Chúng tôi đã đếm lưu lượng thực tế tại các đoạn này và khẳng định đã quá tải và thực sự mong các ĐBQH đồng tình” – Bộ trưởng nói và chia sẻ với nhiều ĐBQH đã đề xuất kéo dài một số đoạn đến địa phương mình trong giai đoạn 1 đồng thời cam kết sẽ ghi nhận và tham mưu Chính phủ, Quốc hội để tiến hành đầu tư trong giai đoạn sắp tới.

Cũng theo Bộ trưởng, hiện các cao tốc đều có dải phân cách ở giữa, mỗi bên hai làn xe, đảm bảo vận tốc 100km/h, cao hơn rất nhiều so với quốc lộ hiện nay vốn được thiết kế 80km/h nhưng do dân cư đông đúc, nên tốc độ bình quân chỉ đạt 50-60km/h. Có thể nói đây là con đường sẽ tạo động lực rất lớn cho phát triển kinh tế xã hội.

Liên quan đến vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm tại sao trong 11 dự án lại có 3 dự án phải đầu tư công toàn bộ mà không làm BOT, Bộ trưởng cho biết: 1 trong 3 dự án này là đoạn Cao Bồ - Mai Sơn dài 15km cần vốn đầu tư khoảng 1.600 tỷ. Nếu đầu tư BOT để nâng cấp thành 4 làn sẽ lại tạo dư luận “chỉ nâng cấp đường mà lại thu phí”, do đó Chính phủ đề xuất đầu tư toàn bộ bằng vốn nhà nước. Sau này có thu phí thì là hoàn vốn cho nhà nước, thu cho nhà nước chứ không phải cho tư nhân.

Với đoạn Cam Lộ - La Sơn dài 102km, Bộ trưởng Thể lý giải: Theo Nghị quyết 66 của Quốc hội, tới năm 2020 phải hoàn tất đường Hồ Chí Minh tới tận mũi Cà Mau bằng vốn đầu tư công. Tuy nhiên, hiện đoạn này chưa có đường Hồ Chí Minh. Trong khi đó, dự báo lưu lượng ở đây thấp hơn so với các đoạn khác, khả năng thu hút các nhà đầu tư thực hiện theo hình thức BOT rất khó khăn nên Chính phủ thống nhất đề xuất đầu tư cao tốc 2 làn ở đây hoàn toàn bằng vốn Ngân sách.

Đối với dự án cầu Mỹ Thuận 2, Bộ trưởng cho hay sở dĩ không đầu tư BOT là để “tạo động lực cho 2 dự án BOT còn lại kết nối Tp.HCM với Cần Thơ”.

Cụ thể, theo Bộ trưởng, Chính phủ đang chỉ đạo Bộ GTVT đầu tư 2 dự án BOT là Trung Lương - Mỹ Thuận và Mỹ Thuận - Cần Thơ sau khi đầu tư xong cao tốc Sài Gòn - Trung Lương. Cầu Mỹ Thuận hiện tại đã quá tải. Khi làm đường cao tốc, lưu lượng xe trên tuyến sẽ tăng nhanh, khi đó cầu Mỹ Thuận sẽ trở thành nút thắt về giao thông do đó cần thiết phải bổ sung dự án cần Mỹ Thuận 2 để đến 2020 thông cao tốc về Cần Thơ.

“3 dự án này cần thiết phải đầu tư công chứ không phải là phải là làm BOT được mà chúng tôi vẫn đề xuất đầu tư công” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

Thu phí kín, tự động để đảm bảo công bằng, minh bạch

Về việc triển khai 8 dự án thành phần theo hình thức BOT, Bộ trưởng cho biết sẽ rút kinh nghiệm từ việc thực hiện dự án BOT trên QL1, khắc phục khiếm khuyết bằng cách tổ chức đấu thầu toàn bộ.

“Đấu thầu lần 1 không xong thì báo cáo Chính phủ, Thường vụ quốc hội để tiếp tục đấu thầu lần 2, tuyệt đối không chỉ định thầu” – Bộ trưởng khẳng định.

Bộ trưởng cũng cho biết sẽ tăng cường kiểm tra, quyết toán kịp thời để xác định chính xác đầu vào của từng dự án đầu tư bao nhiêu tiền cũng như minh bạch đầu ra bằng cách tổ chức áp dụng công nghệ thu phí tự động. Toàn bộ dự án sẽ được tổ chức thu phí kín, đi bao nhiêu tính tiền bấy nhiêu để đảm bảo công bằng.

Đặc biệt, Bộ trưởng cam kết các dự án sau khi đưa vào khai thác sẽ không gây bức xúc cho người dân thông qua việc chỉ làm đường mới và tổ chức thu phí. Nếu người dân chấp nhận trả phí thì đi trên đường cao tốc, còn không thì người dân có thể chọn lựa đi con đường hiện nay.

Với băn khoăn của nhiều ĐBQH về việc có những dự án quãng đường ngắn, có những dự án số km rất dài, Bộ trưởng lý giải: Chúng tôi đã nghiên cứu kỹ, ngắn hay dài phụ thuộc vào giao cắt của QL1 hiện nay với đường cao tốc. Nếu chúng ta kết thúc dự án mà vị trí đó không có đường giao thông kết nối với QL1, kết nối vào các trung tâm kinh tế chính trị thì làm đường xong sẽ đi đâu, kết nối cách nào?

Khẳng định dự án dài ngắn khác nhau là do các đầu mối giao thông để kết nối vào quốc lộ 1, Bộ trưởng cũng cho hay có các dự án lớn nhỏ sẽ giúp việc huy động nguồn lực thêm khả thi. Không phải tất cả các nhà đầu tư đều mạnh về tài chính. Nhà đầu tư nhỏ sẽ tham gia dự án nhỏ, nhà đầu tư lớn tham gia vào dự án lớn.

Rõ ràng lộ trình thu giá để hấp dẫn nhà đầu tư

Với 8 dự án BOT, Bộ trưởng cho biết Chính phủ xây dựng mức giá bình quân là 2.500 đồng/km/một xe con. Tuy nhiên, nếu áp giá này ngay khi hoàn thành dự án sẽ rất cao so với mức chi trả của người dân. Để đảm bảo bù đắp chi phí sản xuất, kinh doanh thực tế hợp lý, có lợi nhuận, phù hợp với cơ chế thị trường và sức chi trả của người dân, Chính phủ xác định mức giá tại thời điểm đưa vào khai thác là 1.500 đồng/km/xe con. Sau đó, theo lộ trình, cứ 2 - 3 năm tăng 200 - 300 đồng. Mức thu cao nhất là 3.400 đồng/km.

GPMB vốn được xác định là việc hết sức khó khăn, ảnh hưởng rất nhiều đến dự án

“Được như vậy, nhà đầu tư sẽ tính toán được rõ ràng nguồn thu ngay từ đầu thì mới tạo niềm tin cho nhà đầu tư, hấp dẫn họ tham gia. Hiện chúng ta thực hiện theo Luật giá, nhà nước quản lý. Muốn tăng/giảm giá thì phải xin. Nhà đầu tư cũng không chắc khi xin tăng giá thì có được chấp thuận hay không” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cuối cùng, về vấn đề GPMB vốn được xác định là việc hết sức khó khăn, ảnh hưởng rất nhiều đến dự án, Bộ trưởng cho biết sau khi QH thông qua chủ trương, trong năm 2018 Chính phủ phải phê duyệt được dự án đồng thời điều tra, khảo sát kỹ để tiến hành các bước, đảm bảo tới giữa 2019 có thể khởi công dự án và hoàn thành vào năm 2021.

Cam kết giám sát thực hiện dự án tốt nhất 

“Chúng ta chỉ có 1,5 năm để lập dự án, phê duyệt và GPMB. Mong đại biểu QH tăng cường giám sát, chính quyền địa phương ủng hộ để thực hiện tốt GPMB. Theo luật hiện hành, GPMB là do địa phương thực hiện. Nếu địa phương không ủng hộ thì rất khó khăn”, Bộ trưởng nói đồng thời kêu gọi người dân hy sinh một phần để nhường đất cho công trình trọng điểm quốc gia, vì lợi ích quốc gia.

Đồng tình với các đại biểu rằng dự án càng kéo dài, càng dễ trượt giá, Bộ trưởng cam kết cố gắng tối đa để bố trí BQLDA, tư vấn giám sát thực hiện tốt nhất, đúng tiến độ dự án quan trọng này.

Địa phương mong sớm làm cao tốc Bắc - Nam để “cất cánh”