Các nước ít tham nhũng trả lương quan chức cấp cao thế nào?

Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long - một trong những lãnh đạo cấp Nhà nước có lương cao nhất thế giới

Đa phần các quốc gia nằm trong nhóm Top 6 nước dẫn đầu có ít tham nhũng nhất thế giới (theo khảo sát của Tổ chức Minh bạch quốc tế năm 2017) đều có điểm chung là đã thiết lập chính sách tiền lương theo hướng đãi ngộ xứng đáng cán bộ, công chức Nhà nước để họ có thể yên tâm công tác và không dám tham nhũng.

Singapore là hình mẫu ở châu Á

Singapore, một quốc đảo nhỏ bé ở Đông Nam Á được xếp ở vị trí thứ 6 (sau Thụy Sỹ, Na Uy, Phần Lan, Đan Mạch, và New Zealand) trong tổng số 20 nước ít tham nhũng nhất thế giới vào năm ngoái.

Ngay từ năm 2007, Singapore đã tuyên bố áp dụng chế độ lương mới đối với hệ thống cán bộ công chức của nước này. Từ năm 2007, mức lương của Bộ trưởng và công chức ở Singapore đã đạt mức cao nhất thế giới.

Ví dụ, lương của Thủ tướng Singapore cao gấp 2 lần tổng thu nhập từ lương của Thủ tướng Nhật Bản và Tổng thống Mỹ, ở mức 1,6 triệu USD/năm (tương đương hơn 3,5 tỷ VND). Trong khi đó, lương tháng và tổng lương năm của các quan chức Bộ trưởng ở Singapore cũng chỉ ở dưới mức 1,6 triệu USD một chút.

Ban đầu, chính sách trả lương cao của Singapore gặp phải sự phản đối dữ dội, chủ yếu từ người dân. Họ không tin mức lương cao là có lợi và cần thiết để ngăn ngừa tham nhũng.

Mặc dù vậy, sau một thời gian áp dụng, Chính phủ Singapore lập tức thu hút được nhiều nhân tài làm việc cho đất nước, tránh được hiện tượng chảy máu chất xám. Tuy nhiên, không phải cứ cán bộ là được hưởng lương cao. Lương một quan chức được hưởng phụ thuộc vào mức độ hiệu quả công việc cũng như chất lượng dịch vụ mà cơ quan, ngành, lĩnh vực mà họ phụ trách.

Việc đánh giá lương hàng năm của công chức nước này rất được coi trọng nhờ đó duy trì tính cạnh tranh với các khu vực tư nhân và chống tình trạng tham nhũng, lạm quyền.

Chính sách chấp nhận chi trả lương công chức cao được coi là lựa chọn chiến lược đúng đắn, hợp lý của các nhà lãnh đạo Singapore trong nhiều thập niên qua, nhờ đó Singapore đã thu hút và giữ được những người giỏi làm việc cho chính phủ, giúp bộ máy công chức hoạt động ngày càng hiệu quả.

Theo quy định của Chính phủ Singapore, một người được Nhà nước tuyển dụng vào làm công chức, quan chức cấp Chính phủ, hàng tháng buộc phải trích 5% tỷ lệ tiền lương để gửi quỹ tiết kiệm, con số này tăng dần theo mức lương tăng.

Khi đến tuổi nghỉ hưu, số tiền ấy hoàn toàn thuộc về công chức đó. Tuy nhiên, nếu bất kỳ quan chức, công chức nào phạm tội tham nhũng, dù chỉ bị xử lý hành chính buộc thôi việc ra khỏi ngạch công chức thì toàn bộ số tiền này sẽ bị Nhà nước tịch thu.

Cũng theo quy định, mỗi năm công chức Singapore phải khai báo tài sản hiện có của cả bản thân và vợ hoặc chồng, không được phép vay, tạm ứng Nhà nước khoản tiền vượt quá 3 tháng lương và khi tài sản tăng lên phải giải trình rõ. Công chức Singapore cũng không được phép nhận quà hoặc tiền trị giá trên 100 đô la Singapore (khoảng hơn 1.600.000 VND), nếu bị phát hiện sẽ xử lý theo luật hình sự.

Việc được hưởng lương cao và các chế độ đãi ngộ, vinh danh xứng đáng đã khiến đội ngũ công chức Singapore thực hiện bổn phận, trách nhiệm của mình một cách tự giác, nghiêm túc với “phương châm bốn không” gồm: Không được, không thể, không muốn và không dám tham nhũng.

New Zealand điển hình Các nước phương Tây

New Zealand được công nhận là một trong những quốc gia ít tham nhũng nhất thế giới. Quốc gia này cũng là nước có nền hành chính công tốt nhất hành tinh. Trong danh sách các quốc gia hạnh phúc nhất toàn cầu New Zealand cũng lọt Top 10.

Trong thập niên 80 của thế kỷ XX, New Zealand tiến hành cải cách cơ cấu hành chính công, bỏ dần diện “biên chế”. Chính quyền, bộ, ngành của New Zealand chia thành các bộ phận nhỏ nơi các phòng, ban trở thành những đơn vị độc lập và cạnh tranh với nhau. Những nhà lãnh đạo đứng đầu các phòng, ban trở thành các “giám đốc điều hành” (CEO) có hợp đồng với chính bộ trưởng của từng ngành.

Việc cải cách này khiến ngân sách cho hành chính công được kiểm soát chặt chẽ hơn, đội ngũ công chức hợp đồng được trả lương cao hơn cũng như cải thiện hiệu quả hoạt động và đơn giản hóa quy trình báo cáo công tác của các bộ phận.

Các công chức có thể dễ dàng được ký hợp đồng hoặc bị cho sa thải theo luật lao động nếu không đáp ứng kỳ vọng và tạo được uy tín, hiệu quả trong công việc.

New Zealand trả lương cao công chức là cán bộ nghiên cứu khoa học (có thể kiếm được từ 112.000 - 216.000 USD); Giám đốc điều hành khu vực công (có hợp đồng với các bộ, mức lương của họ từ 120.000 - 700.000 USD/năm);

Thị trưởng, bộ trưởng, các chính trị gia, lãnh đạo đất nước (mức lương chi trả cho các thành viên tùy thuộc vào vị trí của họ nhưng thấp nhất thường là 160.000 USD/năm. Cao nhất là Thủ tướng được trả 325.546 USD/năm.

Trong khi đó, tại một số nước khác như: Đan Mạch, Phần Lan, Thụy Sỹ, Mỹ, Anh, Đức, Pháp, Áo, Canada... đội ngũ công chức ở các nước này cũng nhận được các khoản lương, đãi ngộ khá cao so với thu nhập trung bình của người dân mỗi nước để họ có thể cơ bản yên tâm lo việc công, cống hiến và hoạt động đúng bổn phận, chức năng được phân công, bầu chọn đảm nhiệm.

Nói như vậy không có nghĩa là tại các quốc gia này hoàn toàn không có tham nhũng, nhiều vụ việc vẫn bị cáo buộc và được phanh phui. Tuy nhiên, do đặc thù thể chế, tại các nước này luôn có các cơ chế giám sát và kiểm tra lẫn nhau giữa các cơ quan, tổ chức công quyền cũng như giữa các đảng phái với nhau.

Khi một quan chức, dù ở vị trí nào bị phát hiện hay cáo buộc có dính dáng đến tham nhũng lập tức sẽ vấp phải áp lực yêu cầu điều tra từ các đảng phái, đối thủ chính trị.

Lúc này, một cơ quan có thẩm quyền sẽ ra quyết định điều tra, thậm chí mời người bị cáo buộc phải tham dự điều trần để làm rõ ngọn ngành, một khi bị buộc tội tham nhũng, họ phải đối mặt với các mức án hình sự, sự nghiệp chính trị của người đó vì thế cũng bị coi như chấm dứt, thanh danh, uy tín của đảng có quan chức phạm tội cũng mất đi.

Trung Quốc: Thị trường du thuyền “tròng trành” theo cuộc chiến chống tham nhũng