Hơn 1.000 thiết bị vệ sinh trên tàu hoạt động thế nào?

Lắp thiết bị vệ sinh trên các toa tàu khách đã chấm dứt việc xả thải trực tiếp ra môi trường - Ảnh: Nguyễn Quang

Chọn nhà thầu trong nước, tiết kiệm hàng trăm tỷ đồng

Dự án Lắp đặt thiết bị xử lý chất thải sinh hoạt trên các toa xe khách được Tổng công ty Đường sắt VN quyết định đầu tư thực hiện từ tháng 1/2014 theo chỉ đạo của Bộ GTVT với mục tiêu cải tạo, lắp đặt thiết bị thu gom chất thải sinh hoạt trên các toa xe khách, nhằm chấm dứt xả thải ra môi trường. Quy mô dự án là lắp đặt thiết bị cho 821 toa xe khách và thời gian thực hiện đến hết tháng 10/2015 với tổng giá trị hơn 160 tỷ đồng.

Theo tìm hiểu của PV Báo Giao thông, việc triển khai dự án này bị kéo dài do các nhà đầu tư không mấy “mặn mà”.

Thực tế, do có quá nhiều chủng loại toa xe, thiết bị xử lý chất thải lắp đặt trên toa xe khách là mặt hàng đặc thù, phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật với từng loại toa xe cũng như các tiêu chuẩn về môi trường, thời gian lắp đặt ngắn, chi phí tiết kiệm nên dự án không nhận được sự quan tâm của các nhà sản xuất cung cấp.

Ông Phan Trí Dũng, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Khoa học công nghệ Petech, đơn vị thực hiện các gói thầu cung cấp thiết bị vệ sinh cho Tổng công ty Đường sắt VN cho biết, giá Bộ GTVT phê duyệt lúc đó quá thấp, nhưng yêu cầu kĩ thuật và thời gian bảo hành lại quá cao nên các nhà thầu đều bỏ cuộc, không dự thầu, kể cả Petech. Sau này, qua nhiều thương thảo, Petech mới quyết định nhận thầu.

Nhằm đáp ứng tiến độ của dự án cũng như yêu cầu kĩ thuật đặc thù đối với một số loại toa xe, Petech đã liên kết với Công ty Chodai (Nhật Bản) để cung cấp thiết bị vệ sinh cho các toa xe này. Đây là các thiết bị đã từng được lắp đặt thử nghiệm trên toa xe khách và đánh giá chất lượng năm 2013 đảm bảo yêu cầu.

Báo cáo Bộ GTVT, Tổng công ty Đường sắt VN cho biết, trong tổng số 821 toa xe, Petech cung cấp 906 thiết bị lắp trên 694 toa xe (chiếm 70% tổng số toa xe khách) với giá bình quân một bộ thiết bị khoảng 150 triệu đồng và tổng số tiền khoảng 130 tỷ đồng. Còn phía Chodai cung cấp 199 bộ thiết bị bio- toilet B50 lắp trên 127 toa xe (chiếm 12,8% tổng số toa xe khách) với đơn giá khoảng 110 triệu đồng/bộ và với tổng giá trị hơn 22 tỷ đồng. Cả 2 loại thiết bị được bảo hành 3 năm kể từ khi lắp đặt.

Theo Tổng công ty Đường sắt VN, giá thành thiết bị và chi phí lắp đặt 2 loại thiết bị trên rẻ hơn loại thiết bị vệ sinh tự hoại Microphor (Mỹ) đã lắp đặt trên một số toa xe khách tuyến Thống Nhất trước kia. Ngay từ những năm 2002-2004, thiết bị này của Mỹ giá thành đã tới 35.000 USD/ bộ thiết bị lắp đặt lên toa xe. Như vậy, với việc chọn nhà thầu trong nước đã tiết kiệm được hàng trăm tỷ đồng.

Mẫu thiết bị vệ sinh của Petech lắp đặt trên toa tàu

Chấm dứt xả thải ra môi trường

“Từ khi hoàn thành dự án đã đem lại hiệu quả đáng khích lệ. Toàn bộ chất thải được thu gom và xử lý theo công nghệ vi sinh, chấm dứt việc xả thải trực tiếp xuống đường sắt, ảnh hưởng đến môi trường”, Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt VN Vũ Tá Tùng nói và cho biết thêm, thiết bị có lượng nước tiêu thụ trên tàu ít, phù hợp với phương tiện di chuyển. Các thiết bị của Petech dùng men vi sinh, lượng nước chỉ 1 lít/ lần sử dụng, còn của Chodai sử dụng công nghệ xử lý chất thải dạng khô.

Giải thích về nguyên lý hoạt động của thiết bị mà Petech cung cấp cho ngành Đường sắt, ông Dũng cho biết, thiết bị vệ sinh Biofast 3G là sản phẩm ứng dụng công nghệ “bơm - xay đẩy” được sản xuất tại Mỹ. Với công nghệ này, chất thải và rác (như khăn vải…) được xay nhỏ trước khi đẩy vào ống dẫn để đưa đến bể xử lý, nên hoàn toàn không nghẹt ống dẫn thải. Về khử trùng, bể xử lý Biofast dùng công nghệ bơm định lượng hiện đại với mạch điều khiển điện tử.

Theo đại diện Công ty Chodai, thiết bị bio-toilet của Nhật Bản là thiết bị xử lý chất thải sinh hoạt theo nguyên lý dạng khô, hoàn toàn không sử dụng nước. Chất thải và nước tiểu được trộn lẫn với mùn cưa cùng các chế phẩm sinh học sẽ được đảo trộn trong bể xử lý. Nhiệt lượng từ trong bể sẽ làm hóa hơi toàn bộ phần nước có trong chất thải của con người và được hệ thống quạt hút đưa ra bên ngoài.

Tuy nhiên, ông Tùng cũng nhìn nhận, thực tế sử dụng các thiết bị vệ sinh trên tàu của Petech và Chodai thời gian qua cho thấy vẫn còn một số hạn chế, hiện nhà cung cấp vẫn đang bảo hành, xử lý. Nhưng do lượng khách vào dịp cao điểm quá đông, mật độ sử dụng thiết bị vệ sinh cao, trong khi đó có nhân viên chưa thực hiện đầy đủ quy trình tác nghiệp vệ sinh, việc bảo dưỡng có lúc chưa tuân thủ nghiêm ngặt quy trình… nên vẫn còn hiện tượng mùi hôi gây khó chịu cho hành khách.

“Việc tuân thủ nghiêm ngặt quy trình hướng dẫn sử dụng, vận hành hoạt động, bảo trì, bảo dưỡng thiết bị là yếu tố rất quan trọng”, đại diện Chodai nói và lý giải thêm, thói quen sử dụng nước trong khu vực toilet cũng gây ra mùi hôi với thiết bị của Chodai vì khi có lượng nước trong thiết bị sẽ gây ngập úng. Ngoài ra, có các vật thể như túi nilon… cũng có thể làm chết các sinh vật hiếu khí trong bể xử lý.

Mặc dù vậy, theo ông Tùng, vì thời hạn bảo hành còn dài nên bất kỳ sự cố phát sinh nào trong quá trình sử dụng, nhà thầu đều cử cán bộ kĩ thuật kiểm tra, phân tích nguyên nhân và xử lý, có kế hoạch sửa chữa, đảm bảo thiết bị hoạt động ổn định. Tăng cường hướng dẫn, kiểm soát nhân viên đường sắt trong thực hiện quy trình vận hành, bảo dưỡng thiết bị cũng như hướng dẫn hành khách sử dụng đúng. Đặc biệt, kiểm tra, kiểm soát nhân viên thực hiện đúng quy trình vệ sinh trên tàu, không để gây mùi hôi. 

Hơn 1.000 thiết bị vệ sinh trên tàu được triển khai thế nào?