Nhật Bản điều tra tố cáo người Việt phải dọn rác phóng xạ

Rác thải phóng xạ của Nhật Bản

Bộ Tư pháp Nhật Bản đang điều tra một vụ án liên quan đến một thực tập sinh có quốc tịch Việt Nam bị đưa đến làm việc ở khu vực bị ô nhiễm phóng xạ sau sự cố nhà máy điện hạt nhân tại tỉnh Fukushima năm 2011.

Lừa dối “vô nhân đạo”

Theo báo Japan Times hôm 8/3, Liên đoàn Lao động Zedoitsu ở Tokyo, tổ chức đại diện cho thực tập sinh Việt Nam (nguyên đơn) nói rằng, hợp đồng lao động giữa hai bên chỉ đề cập công việc liên quan đến kỹ thuật và công trình xây dựng công cộng, nhưng thay vào đó người này phải làm việc tại khu vực bị ô nhiễm phóng xạ ở Fukushima và bị phơi nhiễm xạ.

Bộ Tư pháp Nhật Bản xác nhận, thanh niên Việt Nam (24 tuổi, hiện đang yêu cầu được giấu tên) này đã tới Nhật Bản theo chương trình Thực tập viên kỹ thuật do Chính phủ Nhật Bản hỗ trợ và làm việc cho một công ty xây dựng ở tỉnh Iwate.

Tuy nhiên, công ty trên đã phủ nhận việc này là hành vi vi phạm luật lao động. Công ty này nói rằng thanh niên trên được giao công việc không khác gì các đồng nghiệp Nhật Bản và không gây bất kỳ mối đe dọa nào cho sức khỏe.

Tổng thư ký Liên đoàn lao động Zedoitsu Shiro Sasaki cho biết, sau khi tới Nhật vào tháng 9/2015, thực tập sinh Việt Nam được điều tới Koriyama ở tỉnh Fukushima hơn 10 lần để làm sạch rác phóng xạ tại các khu dân cư của thành phố từ tháng 10/2015 - 3/2016.

Người này tiếp tục bị giao làm công việc tháo dỡ các tòa nhà trong một khu vực cấm tại thị trấn Kawamata của tỉnh Fukushima trước khi chính quyền nơi đây bãi bỏ lệnh cấm đối với khu vực di tản do mức nhiễm phóng xạ cao.

Tờ Nikkei của Nhật dẫn lời thực tập sinh Việt Nam nói: “Tôi sẽ không đến Nhật nếu tôi biết tôi sẽ làm việc này (công việc khử nhiễm)”.

Lý do nam thanh niên này đến Nhật vì anh ta có thể kiếm được nhiều tiền hơn ở Việt Nam (khoảng 140 nghìn yên, tương đương 30 triệu VND/tháng) và anh cũng muốn học tiếng Nhật nhưng không biết sẽ phải làm gì ở Fukushima.

Cũng theo bài báo, thực tập sinh này đã tốn khoảng 1,6 triệu yên (344 triệu VND) cho chi phí tới Nhật Bản, trong đó, khoảng 1 triệu yên (215 triệu VND) là vay từ ngân hàng địa phương và các cơ sở khác nên người này không thể trở về nhà ngay cả khi anh ta biết được sự thật về công việc của mình.

Cuối cùng, thực tập sinh Việt Nam đã phải bỏ việc hồi tháng 11/2017 vì lo lắng cho sức khỏe của mình sau khi công ty trên từ chối những yêu cầu giải thích tình hình.

Trả lời về vụ việc này, Bộ trưởng Tái thiết Nhật Bản Masayoshi Yoshino, hôm 7/3 cho rằng: “Điều này là vô nhân đạo và hoàn toàn bất hợp pháp. Nếu nó được chứng minh là đúng (sau khi điều tra), cần phải có hành động pháp lý”.

Ý kiến chuyên gia

“Thanh niên này có thể đã bị lừa dối nếu không được thông báo trước công việc làm sạch khu vực ô nhiễm ở Fukushima. Nếu như vậy, công ty xây dựng trên có thể đã vi phạm Luật Hợp đồng lao động, Luật Tiêu chuẩn lao động và Luật An toàn và Sức khỏe công nghiệp”, ông Sasaki nhận định.

Ông Sasaki cũng cho biết, liên đoàn đang hỗ trợ các cuộc đàm phán diễn ra giữa nguyên đơn và công ty xây dựng đòi bồi thường số tiền người thanh niên này sẽ được trả nếu hoàn thành phần còn lại của hợp đồng 3 năm.

Theo Japan Times, hồ sơ vụ án cho thấy thực tập sinh này đã bị phơi nhiễm phóng xạ khi làm việc tại Kawamata và người sử dụng lao động đã giấu thông tin này đối với anh ta.

Ông Shoichi Ibusuki, luật sư chuyên về các vấn đề lao động, người đã hỗ trợ nhiều học viên và thực tập sinh nước ngoài cho rằng: “Trên hết, công việc khử nhiễm phóng xạ rất nguy hiểm và đòi hỏi sự đồng ý của học viên. Đây không phải là loại công việc có thể để thuê một ai đó không biết về những rủi ro kèm theo. Đây là vấn đề nhân đạo hơn là pháp lý”.

Ông Ibusuki nhấn mạnh, trường hợp của thực tập sinh Việt Nam cho thấy những sai sót trong chương trình Thực tập viên kỹ thuật, đáng lẽ ra để giúp đỡ những người nước ngoài từ các nước đang phát triển có được những kỹ năng mà họ có thể sử dụng ở quê nhà.

“Trong trường hợp này, nhà tuyển dụng có thể đã giấu các nhiệm vụ thực tế của nam thanh niên Việt Nam này khi nộp hồ sơ cho Chính phủ”, ông Ibusuki nói.

Khi được hỏi về trường hợp của người đàn ông Việt Nam, một quan chức trong Bộ Tư pháp Nhật cho biết, Bộ này sẽ xem xét hình phạt nếu việc lạm dụng được chứng minh.

Người của Bộ Tư pháp có giải thích rằng, luật lao động không cấm việc tuyển dụng người nước ngoài tại các khu vực bị ô nhiễm phóng xạ và theo lý thuyết thì các nhà tuyển dụng có thể nhờ họ làm công việc này. Tuy nhiên, một chương trình đào tạo nghề cần phải phù hợp với mục tiêu đào tạo.

“Thật khó tưởng tượng rằng một học viên có thể sử dụng kinh nghiệm làm việc khử nhiễm ở quê nhà”, viên chức trong Bộ Tư pháp nói và cho biết rằng, một chương trình như vậy sẽ không được chính phủ cho phép.

Nhật Bản dùng máy bay không người lái cứu trợ vùng phóng xạ