Đề xuất 5 giải pháp cho mục tiêu tăng trưởng xanh

Tăng trưởng xanh vừa là thách thức, vừa là cơ hội

Ngày 16/11, phát biểu tại hội thảo Phát triển bền vững 2023 với chủ đề "Trách nhiệm của chúng ta - Hành động của chúng ta", Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Trần Quốc Phương khẳng định quá trình đô thị hóa tiếp tục diễn ra nhanh, tạo sức ép lớn về nhu cầu phát triển hạ tầng và xử lý ô nhiễm môi trường.

Bên cạnh đó, thách thức về khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững nguồn nước, tài nguyên và đất đai; Thiên tai, biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng nhanh, khốc liệt và khó lường, ảnh hưởng đến sản xuất và cuộc sống của người dân. 

Trong khi, việc huy động nguồn lực để đáp ứng nhu cầu trong những năm tới đây sẽ gặp nhiều thách thức, đặc biệt là trong bối cảnh phục hồi sau dịch Covid-19. Bởi thực tế, so với thời điểm trước khi xảy ra dịch Covid-19, nguồn thu ngân sách/GDP của cả nước có xu hướng giảm. Nguồn ODA giảm rõ rệt, còn nguồn đầu tư từ khu vực tư nhân trong nước chưa thể hiện được vai trò là động lực của tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững đất nước như kỳ vọng.

"Các áp lực về chuyển đổi phương thức phát triển, đặc biệt là cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 trong bối cảnh thiếu hụt về tài nguyên, năng lượng, trình độ phát triển KH&CN còn thấp… sẽ đặt nền kinh tế Việt Nam trước nhiều thách thức.

Tuy nhiên, những phương thức và mô hình phát triển mới như tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế sinh thái, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ… cùng với tiến bộ KH&CN đang mang lại cho nền kinh tế Việt Nam nhiều sự lựa chọn để tăng trưởng nhanh và bền vững", ông Phương nói.

Do đó, trong khi còn nhiều khó khăn, thách thức, biến động khó lường như vậy, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT cho rằng việc thực hiện các mục tiêu tăng trưởng xanh, phát triển bền vững vừa là thách thức nhưng cũng là cơ hội cho cộng đồng doanh nghiệp, các nhà đầu tư. 

Còn các doanh nghiệp tham gia hội thảo lo ngại về việc thiếu cơ chế để thực hiện các mục tiêu này. Ông Bùi Trung Kiên, Phó chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần đầu tư Copper Mountain Energy Solar (CME Solar), cho biết khi đã cam kết phát thải ròng bằng 0, các thương hiệu và nhà sản xuất quốc tế tại Việt Nam cần đáp ứng yêu cầu về chuyển đổi năng lượng sang các nguồn tái tạo. Tức là cần lắp đặt điện mặt trời trên mái nhà xưởng, khu công nghiệp. Tuy nhiên, do thiếu cơ chế, hành lang chính sách nên nhiều công ty dù đã có định hướng chuyển đổi xanh nhưng vẫn chưa dám nhập cuộc "xanh hóa". Còn những doanh nghiệp dám khởi nghiệp đều trong tình trạng phải tự thân vận động, vừa làm vừa thắc thỏm hóng cơ chế.

Tương tự, ông Lê Anh, Giám đốc Phát triển bền vững nhựa tái chế Duy Tân, cho biết phát triển xanh hiện nay đang dựa trên nỗ lực tự thân từ doanh nghiệp. Công ty này đã đầu tư nhà máy công nghệ cao, mỗi chai thu về, quay lại vòng tuần hoàn. Nếu như trước đây sản phẩm chai nhựa chỉ có 1 vòng đời thì hiện tại đã tăng lên gấp 50 lần. Đây là cơ hội và là thị trường mới. Thế nhưng, Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á phân loại rác thải tại nguồn chưa tốt.

"Chúng tôi thu về 100 tấn nhựa thì chỉ 50 tấn có thể tái chế từ chai nhựa thành chai nhựa, còn lại phải tái chế thành các sản phẩm khác như xơ sợi. Việc phân loại không tốt khiến tỷ lệ tái chế không cao", ông Lê Anh trăn trở.

Các doanh nghiệp lớn như Vinamilk, Sabeco, Aeon… đều tự chuyển đổi để tìm cơ hội trong tương lai. Họ mong muốn mục tiêu này được thực hiện một cách bài bản, có sự chung tay của Nhà nước.

5 giải pháp trọng tâm

Với thực tế trên, định hướng cho mục tiêu tăng trưởng xanh trong thời gian tới, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết với vai trò là cơ quan đầu mối quốc gia về tăng trưởng xanh, Bộ KH&ĐT đã đề xuất 5 giải pháp trọng tâm.

Đó là, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính cho phát triển bền vững. Bên cạnh đó, tiếp tục ưu tiên đầu tư cho phát triển nguồn nhân lực, KH&CN, đổi mới sáng tạo và hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội đồng bộ, hiện đại để nâng cao năng suất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. 

Việc hoàn thiện và nâng cao chất lượng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa cũng được Bộ KH&ĐT đề xuất. Cùng với đó là tăng cường hiệu quả, hiệu lực thực thi chính sách thông qua cải cách hành chính công và tiếp tục thúc đẩy sự tham gia của các đối tượng yếu thế trong quá trình ra quyết định.

Đồng thời, quản lý và sử dụng hiệu quả tài nguyên; Tăng cường bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng chống và giảm nhẹ thiên tai; Thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

"Tăng cường hợp tác quốc tế để thúc đẩy thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững", Thứ trưởng Phương lưu ý và cho biết một giải pháp khác là tăng cường nâng cao nhận thức, thúc đẩy phối hợp, hợp tác giữa các bên liên quan để tạo sự lan tỏa trong thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Bảo đảm mục tiêu phát triển bền vững là công việc của tất cả mọi người.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho rằng để những đề xuất trên được triển khai hiệu quả, cần có sự nỗ lực của các cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức hiệp hội, các chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp.