"Mẹ tôi chửi kẻ trộm" gây tranh cãi: Thơ hay không thơ?

“Mẹ tôi chửi kẻ trộm” có lẽ là bài thơ “hot” nhất trên các diễn đàn văn chương hiện nay khi tác phẩm này (cùng hai tác phẩm khác) của nhà văn Tòng Văn Hân được trao giải B (không có giải A) trong cuộc thi thơ của Báo Văn nghệ (2019-2021), được trao giải ngày 9/4 vừa qua.

Tác phẩm này gây tranh cãi kịch liệt. Người khen ngợi ý tứ, ý tưởng và tính nhân văn, người lại chê đây “không phải là thơ”.

Trước điều này, nhà thơ Nguyên Hùng quan điểm, ý tưởng bài thơ là cầu mong cho kẻ trộm khấm khá lên để thôi trộm cắp thực ra là nhầm. Bởi, các cụ đã nói "ăn trộm quen tay", tức là khi đã có máu trộm cắp, dù nhà có nhiều gà nhiều lợn thì chúng vẫn tiếp tục trộm cắp như thường, thậm chí trộm cắp tinh vi hơn.

“Tuy nhiên, sự nhầm lẫn đó của tác giả có thể chấp nhận được thì sự nhầm lẫn của ban Giám khảo, đặc biệt là Ban chung khảo cuộc thi khi coi "Mẹ tôi chửi kẻ trộm" là thơ, hơn thế lại là thơ hay cần tôn vinh, thì thật khó thông với đại đa số người làm thơ và người đọc thơ”, nhà thơ nhận định.

Trong khi đó, trên trang cá nhân, nhà thơ Nguyễn Doãn Việt cho rằng bài thơ này không có tính nghệ thuật.

Cụ thể, theo nội dung bài thơ, thay vì chửi rủa kẻ ăn trộm, bà mẹ kia lại cầu mong kẻ ăn trộm dư giả, những mong khi đã giàu có thì kẻ trộm không đi trộm nữa. Vì bà mẹ nhân văn, cao thượng như vậy nên con gái bà không được đẹp lắm nhưng vẫn có bốn nhà muốn con bà về làm dâu.

“Bài thơ là thế, nó không tội tình gì. Chỉ tiếc nó lại được giải cao. Báo Văn nghệ xưa nay là một ngôi đền thiêng, bản thân tôi chưa một lần dám gửi bài lên đó. Vậy mà nay chọn một bài thơ không có tính nghệ thuật để trao giải là sao?”, anh thắc mắc.

Trước đó, trả lời báo chí, nhà thơ Hữu Thỉnh - Chủ tịch hội đồng chung khảo của giải thơ đã giải thích về lý do khiến bài thơ đoạt giải. Theo ông Thỉnh, bài thơ “Mẹ tôi chửi kẻ trộm” thú vị ở sự nhân văn, độ lượng.

“Lấy ân báo oán thì oán giảm đi, lấy oán báo oán thì oán chồng chất. Đấy là đạo lý rất hay của dân tộc mình", ông Hữu Thỉnh lý giải.

Còn nhà thơ Trần Đăng Khoa chia sẻ trên Vietnamnet, "Mẹ tôi chửi trẻ trộm" có tứ hay và nhân văn. Cách viết mộc, thật thà đúng cách nghĩ cách nói của đồng bào dân tộc. Tuy nhiên, bài thơ không có nghệ thuật, nhưng để mộc như thế lại hiệu quả.

"Để viết có vần có ngôn ngữ bóng bẩy chả khó gì nhưng như thế sẽ mất đi sự chân phác của người dân tộc. Cách viết như tác giả là hợp lý. Bài thơ không vần điệu, ngôn ngữ không đặc biệt nhưng thật thà. Cái hay của bài thơ cũng là ở chỗ đó. Tôi cho rằng, đó là bài thơ hay nhưng không toàn bích. Nếu toàn bích, nó đã giải Nhất rồi", nhà thơ Trần Đăng Khoa chia sẻ.

“Viết sách phải đến từ trải nghiệm thật của mình mới chạm được đến cảm xúc”