"Nhà rùa học" Hà Đình Đức nói gì việc đúc tượng rùa vàng?

Một trong hai mẫu phác thảo cụ Rùa bằng vàng đặt ở hồ Hoàn Kiếm.

Xung quanh đề xuất “Đúc biểu tượng rùa vàng Hồ Gươm” đặt tại khu vực phố đi bộ Hồ Gươm đang thu hút sự quan tâm của dư luận, sáng 29/3, Báo Giao thông đã có cuộc trao đổi với PGS Hà Đình Đức, người được xem là “nhà rùa học” vì đã có nhiều gắn bó với Hồ Gươm và cá thể rùa Hồ Gươm.

Thưa PGS, là một người có nhiều năm nghiên cứu về cụ Rùa hồ Gươm, đặc biệt lại gắn bó rất lâu với Hà Nội, khi đón nhận thông tin về đề xuất đúc tượng rùa vàng 10 tấn của ông Tạ Hồng Quân, ông có suy nghĩ gì?

Tôi biết ý tưởng này có từ năm 2011, khi đó trong đề án đã có bút tích thể hiện sự ủng hộ của GS Vũ Khiêu, GS Phan Huy Lê, PGS Đặng Văn Bài, nhà sử học Dương Trung Quốc, và tôi cũng đồng tình với đề xuất ấy. Nhưng vào thời điểm ấy, vì lý do này lý do khác mà chưa thực hiện được.

Mới đây, khi Bộ VHTT&DL đề xuất với UBND TP. Hà Nội dựng mô hình 3D tượng khỉ Kong ở khu vực phố đi bộ Hồ Hoàn Kiếm gây nhiều tranh cãi và phản đối, tôi đã nói với anh Tạ Hồng Quân về việc đưa ra lại đề xuất này, vì như vậy sẽ hợp lý hơn việc dựng tượng đài khỉ Kong. Đã có người đề xuất là nên dựng tượng rùa vàng đặt ở đây sẽ hợp lý hơn.

Tuy nhiên, tôi cũng lưu ý thực tế khu vực Hồ Gươm là khu vực nhạy cảm, làm bất cứ việc gì cũng phải thật thận trọng, mặt khác đây cũng là di tích quốc gia đặc biệt nên càng phải thận trọng hơn.

Hiện đang có khá nhiều ý kiến tranh cãi về việc đúc tượng rùa vàng, chẳng hạn có người nói biểu tượng này là không hợp lý vì nhắc đến rùa là người ta nghĩ ngay đến "chậm như rùa".... Cũng có ý kiến cho rằng làm việc này là lãng phí. Vì sao ông ủng hộ đề xuất này?

Lâu nay chúng ta đều biết đến hình tượng cụ Rùa gắn bó với hồ Gươm. Trước đây, mỗi khi cụ Rùa xuất hiện là dân đến xem rất đông, nó như một sự kiện gợi nhớ lịch sự đánh thắng giặc ngoại xâm của vua Lê vào thế kỷ XV, như một bài học về lịch sử, và được coi là niềm tự hào dân tộc.

Nhưng giờ cụ Rùa đã không còn nên ta có thể thay thế bằng một hình tượng cụ Rùa khác. Đặt tượng Rùa này rất có ý nghĩa, về cả văn hoá và lịch sử.

Nhưng muốn làm được cái này thì trước hết UBND TP Hà Nội, Bộ VH-TT&DL phải chấp thuận, rồi phải có ý kiến của các nhà văn hoá, nhà khoa học, đồng thuận cao thì mới tiến hành được.

Nhiều người nói chúng ta đã có Tháp Rùa ở Hồ Gươm, nhưng tôi cho rằng Tháp Rùa chẳng qua được đặt ở vị trí đắc địa nên người ta quan tâm chứ về mặt kiến trúc - xây dựng thì không có gì độc đáo cả. Vì vậy, bây giờ làm được một tượng rùa đặt ở khuôn viên Hồ Gươm cũng là một cách nhắc nhớ về cụ rùa từng tồn tại ở đây, một biểu tượng gắn liền với di tích quốc gia đặc biệt này.

Vậy nếu tiến hành đề án này, để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả như mong muốn về văn hoá cũng như lịch sử, theo ông chúng ta cần lưu ý những gì?

Trước hết, về hình dáng, không nên vội phản ứng vì hình tượng của các mẫu phác thảo chưa được như ý, vì sau này khi đề án được thông qua thì còn cần cả hội đồng mới quyết định mẫu phác thảo này. Tôi cho rằng nên tham khảo hình dáng cụ Rùa hồ Gươm, phác thảo một cách chân thật, thân thiện chứ vẽ đầu rùa thành đầu rồng thì không ổn. Sau này có thể tổ chức thi để chọn hình mẫu.

Về chất liệu chọn chất liệu trường tồn chứ không nay lập lên rồi mai lại thay hay đập đi được.

Về kích thước không nhất thiết phải là 10 hay 20 tấn, mà chỉ cần vừa phải, hài hoà với không gian chứ không để phá vỡ cảnh quan. Vị trí nên đặt ở trước cửa siêu thị Intimex vì không gian đó rộng, không gian ấy lại gắn với tượng vua Lê, ở đó rất gần tháp Rùa, 4 góc hồ Gươm chỉ có điểm đó là gần nhất, nếu người dân hay khách du lịch muốn ghi lại hình ảnh thì có thể ghi được cả 2 hình ảnh của cả tháp Rùa và hình tượng cụ Rùa hồ Gươm.

Xem thêm Video:

Cụ rùa Hồ Gươm thọ bao nhiêu tuổi?