6 lời khuyên dành cho các nhà báo thời hiện đại

Cảnh tác nghiệp bận rộn của cánh phóng viên quốc tế

Để trở thành những nhà báo giỏi trong kỷ nguyên mới, mỗi phóng viên cần sở hữu một tổ hợp những kỹ năng cần thiết để có thể tác nghiệp tốt, nổi bật hơn so với các đồng nghiệp bình thường. Trong hơn 10 năm qua, thế giới đã chứng kiến một cuộc cách mạng về truyền thông khi tin tức có thể được viết và truyền tải liên tục với tốc độ đáng kinh ngạc mỗi giây, mỗi phút trôi qua.

Trang Mediahq.com, nơi tập hợp và lưu trữ nền tảng dữ liệu thông tin về lĩnh vực báo chí lớn nhất hành tinh cho rằng, dù công nghệ có phát triển nhanh đến cỡ nào, phương thức truyền đạt có thay đổi ra sao đi nữa thì các giá trị cốt lõi của báo chí cơ bản vẫn không hoàn toàn thay đổi. Tiến bộ khoa học càng bứt phá thì mục đích nguyên thủy của báo chí – sứ mệnh đưa tin tức chính xác, chân thực, không thành kiến vẫn giữ nguyên.

Dưới đây là 6 lời khuyên, kỹ năng dành cho các nhà báo hiện đại được các chuyên gia của Viện nghiên cứu báo chí Mỹ (American Express Institute) gửi đến những người đam mê nghiệp viết lách.

Luôn để tai, mắt ở khắp nơi

Sức mạnh của một nhà báo giỏi là biết cách đào sâu vào một câu chuyện còn mới mẻ, độc đáo và độc giả đang quan tâm. Để làm được điều đó, phóng viên không nên ngồi im một chỗ.

Hãy suy nghĩ, tham khảo, sử dụng tất cả các nguồn tin có thể, từ các tờ báo, website địa phương, mạng xã hội... đến sử dụng tai, mắt tại hiện trường để tìm kiếm và tạo dựng bài báo độc đáo của mình.

Những tin tức, câu chuyện thú vị, hấp dẫn độc giả luôn xuất hiện trôi nổi xung quan chúng ra và nhà báo là những người có năng lực để phát hiện, biến chúng thành những bài báo phục vụ công chúng.

Thuần thục nghệ thuật kể chuyện

Khả năng kể chuyện là kỹ năng cần thiết nhất của các phóng viên. Hàng trăm năm qua, điều này vẫn không thay đổi. Một nhà báo giỏi là người tạo được sự kết nối đồng điệu giữa người viết và độc giả của mình về một câu chuyện hay vấn đề nào đó thông qua khả năng kể chuyện cộng với sự sáng tạo của từng cá nhân.

Mỗi nhà báo đều có phong cách viết riêng của, tuy nhiên, dù ở kiểu cách hay thể loại nào thì nó đều là nghệ thuật kể chuyện. Làm chủ được nghệ thuật kể chuyện chính là sở hữu một trong những kỹ năng cần thiết nhất đối với nghề báo.

Các chuyên gia của Viện nghiên cứu báo chí Mỹ nói trên Mediahq.com rằng, giá trị của các bài báo hay chính là truyền tải được mục đích chúng hướng đến. Mục đích chính là sự thật ẩn sau các sự kiện. Khi được kết hợp với nghệ thuật hành văn của các nhà báo nó sẽ tạo nên sức mạnh vô cùng to lớn.

Luôn kết nối với mạng xã hội

Trong kỷ nguyên hiện đại, khi lĩnh vực truyền thông đã ở vào tình trạng bão hòa, báo điện tử, mạng xã hội đã soán ngôi báo in truyền thống. Với sự phát triển mạnh mẽ của các công ty công nghệ trên toàn cầu, một số mạng xã hội lớn như Twitter, Facebook, LinkedIn... đã thay đổi hoàn cách thức phân phối, truyền đạt và kết nối tin tức.

Ngày từ thời điểm năm 2013, Viện nghiên cứu báo chí Hoa Kỳ đã có báo cáo thống kê cho thấy có đến 60% các nhà báo trên toàn cầu đã sử dụng mạng xã hội Twitter, Facebook và LinkedIn. Số lượng này tăng đều và liên tục cho đến thời điểm hiện tại. Cánh phóng viên ở Anh, Pháp, Mỹ, Tây Ban Nha, Canada, Australia là những người sử dụng mạng xã hội nhiều và hiệu quả nhất.

Nhiều nhà báo nổi tiếng ở Anh, Pháp, Mỹ sở hữu rất nhiều tài khoản trên các mạng xã hội từ Facebook, Twitter cho đến LinkedIn hay Youtube... Số lượng người đăng ký theo dõi tin tức mà các phóng viên, người dẫn chương trình rất đông, dao động từ hàng chục ngàn cho đến cả triệu người.

Thực tế cho thấy, các nhà báo nổi danh trên mạng xã hội cơ bản đều là những người giỏi về nghề, được nhiều người mến mộ. Chính vì mọi hoạt động từ đời sống riêng tư đến công việc chuyên môn của họ đều được độc giả chú ý. Họ là những người được hưởng lợi rất nhiều từ các nền tảng mạng xã hội hiện hành bởi cách thức truyền đạt thông tin đến với độc giả phù hợp với xu thế mà mạng xã hội đã tạo ra.

Những bài báo có tốt đến mấy mà không được lan truyền theo cách mới, không được cộng đồng mạng hưởng ứng, chia sẻ thì giá trị của nó cũng giảm đi. Kỷ nguyên báo in với những đánh giá thiên về định tính đã không còn, một bài báo hay phải có đông người đọc, một tờ báo tốt phải là báo có nhiều bài viết đông người xem.

Trong thời đại tin tức xuất hiện và lan truyền nhanh từng giây, nếu không có kết nối mạng xã hội, bài báo cũng sẽ bị lỗi thời và bản thân nhà báo cũng sẽ “chìm dần vào bóng tối” và “không có tương lai” bởi truyền thông mạng xã hội (Social media) chính là “chất xúc tác” của cuộc cách mạng “cá nhân hóa báo chí” (citizen journalism) vẫn đang bùng cháy chưa có điểm dừng.

Nhắm tới đúng thứ độc giả cần

Sự kiện Tổng thống Mỹ Trump nhậm chức đầu năm 2017

Trước khi một bài báo được viết ra, tác giả của nó phải xác định được đâu là chủ đề mà cộng đồng độc giả của mình đang quan tâm. Việc xác định được “độc giả đích” (target audience) rất quan trọng đối với các nhà báo bởi nếu đi vào những chủ đề không ai quan tâm, người viết có thể nhận thấy ngay hậu quả, cụ thể là bản tin, bài viết sẽ có ít hoặc không có người đọc, ảnh hưởng đến danh tiếng và chính thu nhập của phóng viên.

Không giống như thời đại báo in, khi một bài viết hay bản tin được đăng tải trên các trang báo điện tử, người ta có thể đo đếm được lượng người đọc với kết quả chính xác gần như tuyệt đối trong bất cứ khuôn khổ, giới hạn thời gian nào.

Để xác định được chủ đề thông tin đang được người đọc quan tâm, hiện nay đã có rất nhiều công cụ trực tuyến giúp sức, đáng chú ý nhất là hệ thống đo đếm xu hướng từ khóa của Google (Google Trend). Tham khảo, tận dụng các công cụ đo đếm từ khóa trực tuyến cũng là một trong những cách thức hiệu quả để nhà báo có thể nắm bắt được nhu cầu đọc hay các chủ đề tin mà dư luận đang quan tâm.

Sự giúp sức của công cụ đo đếm từ khóa cũng tương tự như vai trò các cuộc tham dò dư luận, lấy ý kiến công chúng trước đây, chỉ khác ở chỗ dịch vụ này miễn phí, nhanh, tiện lợi và cập nhật hơn.

Xây dựng quan hệ rộng rãi

Nhà báo có quan hệ rộng cũng là yếu tố rất quan trọng. Đơn giản là khi có quan hệ rộng, phóng viên sẽ có thêm nhiều nguồn tin, khi một bài viết được đăng tải sẽ có nhiều người chú ý, đặc biệt là khi mạng xã hội đã trở thành một thành phần không thể thiếu được trong nhịp sống hiện đại.

Tuy nhiên, nhà báo cũng cần chăm sóc và duy trì niềm tin đối với những mối quan hệ quan trọng, cao sâu mà mình gây dựng được trong số rất nhiều mối quan hệ kể cả trong đời sống thực cũng như môi trường internet. Càng tôn trọng và duy trì tốt các mối quan hệ bao nhiêu, nhà báo sẽ gặt hái được nhiều thành quả và những điều hữu ích trong cả sự nghiệp của mình.

Vận dụng các công nghệ hỗ trợ

Các nhà báo môi trường đang sử dụng thiết bị flycam để tác nghiệp

Với sự bùng nổ của khoa học, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin, hiện nay đã xuất hiện rất nhiều các công cụ kỹ thuật hữu ích, có thể giúp các cánh nhà báo làm việc nhanh, hiệu quả và chất lượng hơn so với trước đây. Chỉ cần sở hữu một chiếc điện thoại thông minh, các nhà báo đã có trong tay một nền tảng cần thiết để khai thác vô số các công cụ đắc lực phục vụ quá trình tác nghiệp.

Chẳng hạn, với những nhà báo thường xuyên phải “bóc băng, gõ lại tài liệu” sau mỗi buổi phỏng vấn, họp báo (công việc tốn rất nhiều thời gian đối với cánh phóng viên), giờ chỉ cần bỏ ra vài USD để mua các ứng dụng chuyển từ file âm thanh sang dạng văn bản, thậm chí chuyển từ file ảnh sang định dạng text rất tiện lợi. Thời gian “bóc băng, gõ tài liệu” đã rút xuống chỉ còn vài giây.

Một ví dụ khác, với những đoạn video ngắn, hình ảnh, đoạn ghi âm ngắn mà phóng viên ghi lại được trong quá trình tác nghiệp tại hiện trường, người ta có thể sử dụng vô số các ứng dụng xử lý video từ miễn phí đến mất tiền để tạo dựng thành một phóng sự video hoàn chỉnh với độ chuyên nghiệp không kém gì các sản phẩm của các kỹ thuật viên xử lý hậu kỳ nhiều kinh nghiệm.

Hiện nay có rất nhiều ứng dụng di động hữu ích dành cho các nhà báo

Hiện nay, ở một số nước (Trung Quốc, Israel, Mỹ...), người ta đã bắt đầu chế tạo robot viết báo. Tuy nhiên, tính ứng dụng của kỹ thuật này chưa cao và chưa có tòa soạn nào trên thế giới đưa robot vào làm việc thay phóng viên bởi công việc cùa nhà báo thực sự đòi hỏi tư duy và góc nhìn sắc bén trong khi robot chỉ thích hợp với công việc liên quan đến thống kê hay sắp xếp một số bản tin đơn giản.

Tuy nhiên, thiết bị kỹ thuật dạng robot lại đã và đang trở thành những công cụ vô cùng quan trọng và hữu ích đối với công việc của nhà báo trong giai đoạn hiện nay. Ví dụ, các thiết bị quay trên không trung (flycam), máy ghi âm, chụp ảnh cảm biến siêu nhỏ... là những phương tiện đang được các tòa soạn trên thế giới trang bị nhiều cho đội ngũ phóng viên bời chúng đã trở thành các trợ thủ đắc lực của những nhà báo hiện đại, đặc biệt là những phóng viên làm việc tại hiện trường, điều tra thảm họa môi trường, chống tham nhũng....

Niềm khắc khoải cuối đời của vợ liệt sĩ nhà báo