Báo chí thế giới chuyển mình trong cuộc chiến với mạng xã hội

Trang chủ báo điện tử New York Times

Trong một báo cáo có tên “sự chuyển đổi của báo chí thế giới trong kỷ nguyên công nghệ và mạng xã hội”, thuộc Khoa Nghiên cứu truyền thông - báo chí, Đại học Elon Mỹ, tác giả C. Elizabeth Everett cho hay, nhiều năm qua, hàng trăm tờ báo trên khắp nước Mỹ và nhiều nơi khác trên toàn thế giới đã và đang phải điều chỉnh theo xu hướng phát triển của các công nghệ truyền tin mới, đặc biệt là sự bùng nổ của các mạng xã hội, blog cá nhân nhằm tồn tại và giữ chân độc giả.

Báo chí phải vận hành như một doanh nghiệp

Nghiên cứu của Đại học Elon khẳng định rằng, sự suy thoái của hệ thống báo in đã quá rõ ràng, không phải bàn cãi. Tuy nhiên, vẫn có những tờ báo sống được do biết cách xoay xở, nhận ra việc phải sản xuất các nội dung không cạnh tranh với các tin tức tràn lan hàng ngày, xuất hiện khắp nơi, trên mọi phương tiện truyền tin hiện đại.

Các báo giấy vẫn còn hoạt động tốt, doanh thu quảng cáo ổn định, có lượng ấn bản vừa phải, ít bị sụt giảm nhất chủ yếu tập trung vào các tạp chí chuyên biệt, phục vụ những nhóm độc giả nhất định, thuộc các phân khúc hẹp. Đó là các tạp chí có nội dung chuyên về đi săn (Hunting, Deer and Deer Hunting, Whitetail, Bow and Arrow...), câu cá (Sea Angle, Coatal Angle, Bass Angle...), sinh tồn (Combat + Survival, Bushcraft, Disaster Survival), thể thao (Muscle and Fitness; Flex, Muscule and Performance...), xe hơi (Classic car, Custom Cars, Old Cars...), chăm sóc sức khỏe (Women’s Health, Men’s Health...).

Điểm chung của những tạp chí này là đem lại kiến thức và đam mê thực sự cho độc giả. Phân khúc khách hàng quảng cáo của họ khá hẹp (thường gắn với một lĩnh vực mà tạp chí có nội dung) nhưng thường rất ổn định. Tuy nhiên, các chủ bút của những tạp chí ít bị ảnh hưởng này cũng nhận thức được rằng trong tương lai có thể thói quen của người đọc sẽ thay đổi, đặc biệt là lớp trẻ. Vì thế, song song với các ấn bản in truyền thống, các tạp chí cũng xây dựng các trang báo mạng, ứng dụng những công nghệ mới (đặc biệt là mạng xã hội) để truyền tải nội dung thông tin mà họ sản xuất được, qua đó mở rộng tầm ảnh hưởng của mình.

Giới chuyên gia truyền thông của Mỹ khuyên rằng, để hoạt động tốt (bán được nhiều ấn bản, thu nhập từ quảng cáo ổn định), một tòa soạn phải học tập cách vận hành của các doanh nghiệp, bởi ở một góc độ nào đó, hoạt động của một tờ báo phải dựa trên nền tảng của quy luật cung cầu.

Tòa soạn nào không có nền tảng công nghệ tốt, không liên tục đổi mới, đa dạng các hình thức truyền tin, không nhận ra giá trị cốt lõi, sự khác biệt trong sản phẩm đưa đến độc giả thì tòa soạn đó sẽ phải gánh chịu hậu quả giống như một doanh nghiệp không có sức cạnh tranh.

Ngược lại, một tòa soạn có thể hoàn toàn mới nhưng có định hướng nội dung tốt, nắm chắc được phân khúc độc giả, phân khúc khách hàng thuộc lĩnh vực mà mình hướng tới, tối ưu hóa được các chi phí đầu tư ban đầu, không mở rộng tràn lan quy mô nhân sự, thiết lập được các đối tác hợp tác lâu dài, không phụ thuộc hoàn toàn vào doanh thu quảng cáo thì tờ báo đó sẽ phát triển và tồn tại được.

Thay đổi để phù hợp xu thế mới

Các nhà báo là người hiểu rất rõ đâu là nguyên nhân khiến ngành nghề của họ phải trải qua giai đoạn khó khăn và cạnh tranh khốc liệt như hiện nay. Họ phải thừa nhận rằng công nghệ đã thay đổi tất cả. Với sự ra đời của các mạng xã hội, phương tiện lan truyền tin tức mới, thói quen xem, nghe, đọc tin của độc giả cũng thay đổi, đặc biệt là thế hệ trẻ - lực lượng sử dụng mạng internet và các thiết bị điện tử đông nhất trong hơn 7 tỷ người trên khắp hành tinh.

Do thói quen của người đọc đã biến chuyển, cư dân mạng có xu hướng đọc lướt nhiều thông tin trong một lần mở các thiết bị truy cập internet và không dành quá nhiều thời gian để đọc một, hai bài báo duy nhất như kỷ nguyên báo giấy trước đó.

Còn nhớ, khi các tòa soạn báo ở Anh, Mỹ (The New York Times; Washington Post; Times; The Independent; The Daily Telegraph; The Guardian; The Sun...) bắt đầu cắt giảm, chuyển dịch từ báo in sang báo điện tử, các chủ bút, biên tập viên của họ đã phải yêu cầu phóng viên viết những bài báo có nội dung ngắn, cô đọng hơn những bài báo hay dùng xuất bản trên báo giấy. Ngoài ra, các phóng viên còn phải thực hiện yêu cầu chèn thêm các dữ liệu không thể không có như hình ảnh, video, đồ họa mô tả nhằm hấp dẫn độc giả.

Vẫn phải coi nội dung là số một

Một trong những tờ báo lớn và có sức ảnh hưởng nhất nước Mỹ hiện là Washington Post cũng rất coi trọng việc duy trì bản sắc nội dung song song với việc cải tiến hình thức xuất bản và bán báo trong kỷ nguyên số.

Len Downie - biên tập viên kỳ cựu của báo The Washington Post từng tuyên bố với các phóng viên của báo này rằng họ cần phải viết ngắn hơn, minh họa bằng dữ liệu đa phương tiện nhiều hơn nếu không muốn phải từ bỏ nghiệp viết lách. Trong những năm đầu tiên của quá trình chuyển đổi, The Washington Post là một trong những tờ báo đầu tiên ở Mỹ đã ban hành ra các chính sách cấu trúc lại chiến lược làm nội dung nhằm đáp ứng với sự thay đổi trong tình hình mới, trong môi trường báo điện tử.

Lời nói của nhà báo Len Downie khi đó đã tạo ra một cuộc tranh luận có khen, có chê. Thế nhưng, thực tế ông Len Downie đã nói đúng bởi, các chuyên gia về lĩnh vực truyền thông, báo chí đều phải thừa nhận rằng cần phải viết ngắn, cô đọng và minh họa đa phương tiện nhiều hơn bởi thế hệ trẻ chính là thị trường tương lai của báo chí, cần phải thay đổi để thu hút độc giả mới.

The Washington Post cực kỳ chú trọng đến chất lượng các bài báo được xuất bản trên cả những bản báo in và báo điện tử. Tòa soạn này xác định rằng, họ chỉ có thể cạnh tranh, bán được thuê bao cho độc giả (mô hình bán tin giống của New York Times, Wall Street Journal, Bloomberg...) một khi cung cấp được cho khách hàng những tin tức không nơi nào có.

Washington Post đầu tư rất nhiều công sức để thực hiện các phóng sự điều tra độc quyền, không ngại va chạm với chính quyền của Tổng thống. Gần đây, để tiến hành các phóng sự điều tra về sự liên quan giữa ông Trump và Nga trong cuộc bầu cử cuối năm 2016, Washington Post đã lập một đội điều tra phản ứng nhanh chuyên xử lý các thông tin, báo cáo về vụ việc.

Báo này còn tạo ra một kênh podcast dành riêng cho việc xem xét các giới hạn về quyền của Tổng thống Trump và buộc Nhà Trắng phải điều chỉnh lại nhịp điệu của mình.

Washington Post được xem là một minh chứng cho sự chuyển mình đầy ngoạn mục với sự khẳng định vai trò của phóng sự điều tra - yếu tố làm nên báo chí chất lượng cao, tạo nên thương hiệu cho một cơ quan báo chí có đẳng cấp để từ đó đạt hiệu quả về ảnh hưởng chính trị và thu hút kinh doanh.

Trung tuần tháng 3/2017, tại cuộc phỏng vấn trong khuôn khổ sự kiện truyền thông có tên «South by Southwest», Tổng biên tập tờ New York Times Dean Baquet đã tiết lộ rằng, tờ báo mà ông đang làm chủ biên vẫn xác định việc phát triển nội dung là một trong những mục tiêu hàng đầu trong bối cảnh tình hình kinh doanh quảng cáo của báo chí nói chung đang có xu hướng suy thoái.

Trong những ngày đầu hoạt động của chính quyền Tổng thống Donald Trump, tờ New York Times và một trong số những tờ báo nổi tiếng, lâu đời ở Mỹ đã không ngừng đăng tải những bài báo chất lượng và thu hút thêm các độc giả trả tiền và khi đó người Mỹ nhận ra rằng họ đang được chứng kiến một hiện tượng hiếm có trong thời đại mà tính hợp thời của báo in đang lao dốc.

Bản điện tử của báo New York Times hiện nay chỉ cho phép độc giả đọc miễn phí một số bài báo trong tuần. Còn lại, nếu có nhu cầu đọc những tin tức, bài viết nhanh nhất, độc nhất trên New York Times, cư dân mạng phải trả tiền (mức giá thuê bao đối với từng gói cước mỗi tuần dao động từ 1,50 - 3,50 USD). Chẳng hạn, với gói cước cơ bản theo tuần có giá 1,50 USD, độc giả có quyền truy cập không hạn chế vào trang web của New York Times cũng như tất cả các ứng dụng chính chủ của báo này. Trong khi đó, với các gói cước đắt tiền hơn, độc giả có thêm các lựa chọn là đọc được các bài phân tích, đánh giá chuyên sâu, hay được tham gia các trò chơi trên báo chí mà dân Mỹ rất thích.

Báo chí tự đổi mới hay là chết?