Bầu cử Mỹ: Phiếu bầu có ...4 trang

Việc đảng Cộng hòa giành quyền kiểm soát lưỡng viện được cho là gây khó khăn cho nửa cuối nhiệm kỳ của Tổng thống Barack Obama (Ảnh: Reuters)

Năm nay, vào ngày 8/11 tới, bên cạnh việc bầu Tổng thống (giữa hai ứng viên Donlad Trump và Hillary Clinton) và Phó Tổng thống (giữa hai ứng viên Mike Pence của đảng Cộng Hoà và Tim Kaine của đảng Dân chủ), người dân Mỹ sẽ đi bầu 469 ghế trong Quốc hội Mỹ (bao gồm 34 ghế trong Thượng viện và 435 ghế trong Hạ viện). Việc bầu cử năm nay rất được quan tâm bởi cử tri muốn biết đảng Dân chủ có giành lại quyền kiểm soát Quốc hội hay không.

Phiếu bầu năm nay có 4 trang, trong đó có các lựa chọn liên danh Tổng thống - Phó Tổng thống của các đảng, bầu chọn các thành viên Quốc hội (Thượng viện, Hạ viện), bầu chọn thẩm phán toà thượng thẩm bang.

Tại kỳ bầu cử Quốc hội gần đây nhất, 4/11/2014, lịch sử bầu cử Mỹ đã lặp lại đúng như hồi năm 2004 - tròn 10 năm trước đó: Bởi đảng Cộng hòa đã giành trọn quyền kiểm soát lưỡng viện Quốc hội. 

Theo đó, tại Hạ viện, đảng Cộng hòa giữ được quyền kiểm soát do đảng này hiện đang nắm đa số ghế áp đảo nhất (233/435) kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ 2. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới Tổng thống đương nhiệm Barack Obama, khi ông xuất thân là người của đảng Dân chủ. 

Ngoài ra, không ít lần gần đây, Tổng thống Mỹ và Quốc hội Mỹ đe dọa sẽ áp dụng quyền phủ quyết lẫn nhau theo Hiến pháp, đơn cử như đạo luật JASTA về phòng chống khủng bố. 

Xem thêm video trực thăng khủng hộ tống Tổng thống Mỹ bay thử ở Nội Bài:

Cứ 4 năm một lần, người dân Mỹ lại đi bầu cử Tổng thống và Phó tổng thống. Và cứ 2 năm một lần, họ lại đi bầu tất cả 435 hạnghị sĩ trong Hạ viện và khoảng 1/3 trong số 100 thượng nghị sĩ trong Thượng viện.

Quốc hội Mỹ bao gồm 2 viện: Thượng nghị viện và Hạ nghị viện, không được hiểu theo nghĩa “Thượng-Hạ”, mà có quyền lực ngang nhau, chỉ khác nhau về cách thức bầu cử. Trong tòa nhà Quốc hội Mỹ ở Washington D.C, Thượng viện họp ở cánh Bắc của tòa nhà, trong khi Hạ viện họp ở cánh Nam.

Những người sáng lập nền Cộng hòa Mỹ mong muốn các thành viên của Hạ viện phải gần gũi dân chúng, phản ánh các mong ước và nguyện vọng của dân chúng. Hạ viện được bầu 2 năm 1 lần, và đủ lớn cho các thành viên đến từ các đơn vị lập pháp nhỏ lẻ và bầu cử thường kỳ.

Mỗi ghế ở Hạ viện đại diện cho một khu vực địa lý nhất định, và như trên đã nêu, mỗi thành viên được bầu ra như một đại diện duy nhất của khu vực ấy theo nguyên tắc số phiếu cao nhất.

Mỗi bang trong số 50 bang được đảm bảo ít nhất có một ghế trong Hạ viện, số ghế cònlại được phân chia cho các bang tùy theo số dân của bang đó. Chẳng hạn, Alaska có số dân rất ít, do đó chỉ chiếm một ghế trong Hạ viện; còn California, bang đông dân nhất, chiếm đến 53 ghế. Cứ 10 năm 1 lần theo tổng điều tra dân số, số ghế được phân bổ cho một bang trong Hạ viện sẽ được tính toán lại và có thể thay đổi theo số dân trong bang.

Trong khi đó, Thượng viện được thiết kế để các thành viên đại diện cho các khu vực cử tri lớn – toàn bộ một bang – và tạo ra sự đại diện bình đẳng cho mỗi bang mà không kể đến số dân của bang đó. Trong Thượng viện, các bang nhỏ cũng có ảnh hưởng nhiều như các bang lớn (hai thượng nghị sĩ).

Các thượng nghị sĩ ban đầu được tuyển chọn bởi cơ quan lập pháp bang. Phải đến khi Hiến pháp được sửa đổi lần thứ 17 vào năm 1913 thì các thượng nghị sĩ mới được bầu trực tiếp bởi các cử tri trong bang của họ. Mỗi bang có hai thượng nghị sĩ được bầu cho một thời hạn 6 năm so le, tức là cứ hai năm thì một phần ba số ghế của Thượng viện được bầu lại. Một thượng nghị sĩ được chọn nếu giành được số phiếu cao nhất trong toàn bộ cử tri của bang.

Một trong những đặc trưng chủ yếu của Quốc hội Mỹ là vai trò chi phối của các ủy ban trong tiến tình hoạt động của nó, mặc dù Hiến pháp không có điều khoản nào quy định việc thành lập các ủy ban này.

Hiện nay, Thượng viện có 17 ủy ban thường trực, còn Hạ viện có 19 ủy ban. Mỗi ủy ban chuyên trách trong những lĩnh vực lập pháp cụ thể: các vấn đề đối ngoại, quốc phòng, ngân hàng, nông nghiệp, thương mại, phân bổ ngân sách và các lĩnh vực khác. Mỗi dự luật được đưa ra trong từng viện sẽ được chuyển cho một ủy ban để nghiên cứu và khuyến nghị. Uỷ ban này có thể thông qua, sửa đổi, bác bỏ hay gác lại bất cứ một biện pháp nào được gửi tới cho nó. Một dự luật hầu như không thể tới được Hạ viện hay Thượng viện nếu trước hết không được sự thông qua của cấp ủy ban. 

Các ứng cử viên vào Hạ viện Mỹ phải ít nhất 25 tuổi, là công dân Mỹ trong ít nhất 7 năm và là người cư trú hợp pháp ở bang mà họ muốn đại diện tại Quốc hội. Các ứng cử viên vào Thượng viện phải ít nhất 30 tuổi, là công dân Mỹ trong ít nhất 9 năm, và là người cư trú hợp pháp tại bang mà họ muốn đại diện.

Nếu không có ai đạt số phiếu đắc cử Tổng thống Mỹ, thì Hạ viện sẽ ngay lập tức bỏ phiếu bầu Tổng thống trong những người có số phiếu cao nhất, nhưng không quá ba người.

Tuy nhiên, trong trường hợp bầu Tổng thống như thế này, việc bỏ phiếu sẽ được tính theo các bang, đại diện của mỗi bang có một phiếu bầu (số đại biểu quy định để tiến hành việc này gồm một hoặc các thành viên của hai phần ba các bang và phải có đa số các bang).

Triều Tiên phóng tên lửa trước thềm bầu cử Mỹ?