Bệnh rối loạn cảm xúc do áp lực mùa thi

Bác sỹ Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) thăm hỏi một bệnh nhân bị rối loạn cảm xúc do áp lực học tập - Ảnh: Mai Thanh

Ám ảnh điểm số thi cử

Nhiều năm liền đạt học sinh giỏi, thuộc top đầu lớp chọn trường điểm của tỉnh, em Trương Q.Đ. (trú ở Trần Phú, TP Bắc Giang) luôn là niềm tự hào của cả gia đình và là tấm gương sáng cho tất cả lũ trẻ trong xóm. Cũng chính vì lẽ đó, hầu hết thời gian Đ. chỉ dành cho việc học, miệt mài ngày đêm với ước mơ đỗ vào một trường đại học top đầu. Tuy nhiên, gần hai năm trở lại đây, Đ. tách biệt hẳn, e ngại giao tiếp với mọi người xung quanh, lơ là chuyện học hành, thậm chí có cảm giác sợ học và thường xuyên thấy đau đầu. Cứ thế, sức học của Đ. giảm sút nhanh chóng, cứ mỗi lần cha mẹ nhắc đến việc học là Đ. lại nổi đóa. Không những vậy, Đ. ăn kém, cơ thể gầy rộc, thường gặp ác mộng, giật mình tỉnh giấc vào ban đêm. Bẵng đi một thời gian ngắn, thấy Đ. thể hiện không muốn đến trường nữa, gia đình hoảng hốt đưa Đ. đi khám tại Viện Sức khỏe tâm thần T.Ư. Tại đây, Đ. được các bác sĩ chẩn đoán mắc rối loạn cảm xúc và buộc phải điều trị nội trú.

Tương tự là em Lê Ngọc Q. (20 tuổi, Thanh Hóa) cũng đang được điều trị tại Viện Sức khỏe tâm thần. Với nguyện vọng được du học sau khi học phổ thông, em Q. lúc nào cũng lo lắng, bồn chồn, thường xuyên mất ngủ, khó tập trung, đầu óc trống rỗng… Người nhà của Q. cho hay, gia đình không có điều kiện nhưng Q. khát khao đi du học, nên cứ lao vào học và tìm kiếm cơ hội học bổng. Tuy nhiên, kết quả chưa thấy đâu thì Q. thay đổi tính tình, nhớ nhớ quên quên, lúc nào cũng mệt mỏi, đi khám thì ra nông nỗi này.

Trao đổi về những áp lực trong học tập gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm trí của trẻ, TS.BSCKII Nguyễn Văn Dũng, Phó viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần cho rằng: Trẻ em (dưới 22 tuổi), sự phát triển về cơ thể cũng như tinh thần chưa được hoàn thiện đầy đủ, nên dễ bị tác động về mặt tinh thần, gây nên rối loạn cảm xúc. Vì vậy, cảm xúc và hành vi của trẻ cũng thay đổi bởi các tác nhân gây nên các stress này. Đôi khi chính sự kỳ vọng từ gia đình, thầy cô giáo, nhà trường đặt lên vai trẻ quá nặng đã tạo áp lực lớn với trẻ. Để đáp ứng kỳ vọng đó trẻ phải nhoài ra học, không dành thời gian thư giãn, nghỉ ngơi.

Thậm chí, nhiều trẻ còn tự tạo áp lực cho chính mình với những mục tiêu xa vời, kém thiết thực. “Các em luôn trong trạng thái học tập căng thẳng, tâm trạng lo sợ thi rớt, sợ thua kém bạn bè. Nhiều em không biết cách sắp xếp, phân bổ thời gian học tập và nghỉ ngơi hợp lý, còn dành nhiều thời gian chơi game, vào mạng internet, nhiều em đến gần ngày thi mới học dồn, học ngày, học đêm nên không đủ thời gian nghỉ ngơi. Thậm chí, có em chỉ ngủ 2-3 tiếng/ngày dẫn đến quá trình học tập bị giảm sút. Để đối phó với việc thức đêm, các em lại lạm dụng các chất kích thích như cà phê, thuốc lá mà không chú ý đến việc bổ sung dinh dưỡng và năng lượng phù hợp”, BS. Dũng nói và cho hay, những năm gần đây, vào mùa thi cử số lượng người trẻ vì áp lực học hành đến khám và điều trị bệnh rối loạn cảm xúc tăng nhanh.

Không can thiệp sớm, trẻ có thể tự sát

Để phát hiện sớm dấu hiệu của chứng rối loạn cảm xúc ở con, theo BS. Nguyễn Văn Dũng, cha mẹ cần lưu tâm tới các biểu hiện như: Ăn kém, ngủ ít; cảm giác kiệt sức; lo lắng, căng thẳng quá mức; Đau đầu, hoa mắt chóng mặt; Đau dạ dày; Suy nhược cơ thể… “Có nhiều em học sinh vì không chịu được áp lực quá nặng nề, thiếu sự hỗ trợ quan tâm từ phía gia đình đã phản ứng lại với áp lực bằng những cách tiêu cực như: Nản chí, không học nữa, hoặc bỏ nhà đi để trốn tránh áp lực. Thậm chí, nhiều em có biểu hiện rối loạn tâm thần, nặng nhất là các em nảy sinh ý nghĩ hay hành vi tự sát”, BS. Dũng khuyến cáo.

BS. Dũng cho rằng, nếu phát hiện sớm, hoàn toàn có thể can thiệp, điều trị dứt điểm chứng rối loạn cảm xúc ở trẻ. Khi thấy con em mình có những biểu hiện bất thường, các bậc cha mẹ cần phải đưa các em đến ngay bác sĩ chuyên khoa tâm thần để được khám, tư vấn và có hướng điều trị thích hợp. Tuyệt đối tránh thái độ kỳ thị và tự ý mua thuốc bên ngoài để uống hoặc cúng bái, tin tưởng vào các đấng siêu nhiên.

Để điều trị hiệu quả còn cần sự hợp tác từ phía gia đình bệnh nhân. Việc đầu tiên là phải tách các em khỏi những áp lực đó, có chế độ ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý. “Trong quá trình nuôi dạy con, các bậc cha mẹ cần chú ý tới việc giáo dục nhân cách và nâng cao bản lĩnh cho các em để vững vàng đối mặt với những khó khăn, áp lực trong cuộc sống. Trang bị cho con kỹ năng sống, giúp con thích ứng với stress. Cha mẹ cũng phải nhìn nhận đúng năng lực và sở trường của con em mình, từ đó động viên, khuyến khích các em học, tránh tạo áp lực căng thẳng, kỳ vọng quá mức với các em”, ông Dũng lưu ý.

Theo các chuyên gia, điều trị các rối loạn tâm thần liên quan đến áp lực học và thi phải tùy theo mức độ và tùy theo rối loạn mà có phác đồ điều trị phù hợp. Những trường hợp có ý tưởng hoặc hành vi tự sát, hay bệnh nhân loạn thần sẽ phải điều trị nội trú tại bệnh viện, kết hợp các liệu pháp tâm lý và liệu pháp hóa dược, cùng các loại thuốc hỗ trợ điều trị như thuốc chống trầm cảm, chống loạn thần…

Nhà hàng, khách sạn thi nhau "chặt đẹp" mùa thi