Bị chê chưa hấp dẫn, Bộ Công thương đề xuất lại 3 mô hình cho điện mặt trời mái nhà

Đề xuất 3 mô hình phát triển

Theo nguồn tin của PV Báo Giao thông, Bộ Công thương vừa báo cáo Thủ tướng Chính phủ đề xuất lại các giải pháp phát triển nguồn điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN).

Ở báo cáo này, Bộ Công thương cho biết, nội hàm "tự sản, tự tiêu" hiện pháp luật về điện lực chưa có quy định.

Vì thế, Bộ Công thương đề xuất đưa nội hàm này vào chương trình xây dựng Luật Điện lực (sửa đổi) trong thời gian tới để tạo hành lang pháp lý áp dụng trong thực tiễn, dễ quản lý, kiểm tra, giám sát các chủ thể tham gia.

Còn về chỉ đạo, bổ sung đối tượng là các doanh nghiệp được lắp đặt ĐMTMN tự sản, tự tiêu, Bộ Công thương nhấn mạnh "nguồn ĐMTMN tự sản, tự tiêu của các doanh nghiệp cần phù hợp với Quy hoạch điện VIII". 

Nghĩa là, nếu có đấu nối hay liên kết với lưới điện quốc gia thì phải thuộc tổng công suất đến năm 2030 là khoảng 2.600MW và không bán điện cho tổ chức, cá nhân khác, chỉ để tiêu thụ tại chỗ.

Còn nếu không liên kết với lưới điện quốc gia thì phát triển không giới hạn công suất.

Trên cơ sở đó, Bộ Công thương đề xuất 3 mô hình phát triển:

Mô hình 1: Có liên kết với lưới điện, nhưng không bán điện cho tổ chức, cá nhân khác

Mô hình này phù hợp lắp đặt tại nhà ở, cơ quan công sở, trụ sở doanh nghiệp.

Các đối tượng này có đặc thù riêng, thường diện tích mái nhà và quy mô công suất không lớn, có thời điểm sử dụng điện chủ yếu vào ban ngày, phù hợp với thời điểm hoạt động của điện mặt trời mái nhà.

Tuy nhiên, việc không bán điện cho tổ chức, cá nhân khác sẽ gây khó khăn trong quá trình lắp đặt và quản lý vận hành.

Bộ này nhấn mạnh: Chủ đầu tư phải cần tính toán, cân đối nguồn - tải tại chỗ và lắp đặt bổ sung thiết bị chống phát ngược lên lưới để hạn chế, ngăn lượng điện dư phát vào lưới điện quốc gia trong một số thời điểm.

Để hạn chế lượng điện dư phát vào lưới điện, chủ đầu tư có thể đầu tư bổ sung hệ thống lưu trữ điện để sử dụng khi bức xạ mặt trời không phù hợp do yếu tố thời tiết (mây, mưa, ban đêm).

Song, việc này dẫn đến tăng chi phí đầu tư, tăng nguồn lực của xã hội khi phải xử lý môi trường sau này đối với xử lý hệ thống lưu trữ điện. 

Một nhược điểm khác là, việc cho liên kết với lưới điện quốc gia nhưng không bán điện vào hệ thống điện thì cả cơ quan nhà nước và ngành điện khó kiểm tra, kiểm soát các chủ đầu tư phát lượng điện dư vào lưới điện quốc gia. 

Mô hình 2: Cho phép bán điện cho tổ chức, cá nhân

Ở mô hình này, có thể bổ sung đối tượng là điện mặt trời lắp đặt tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, nhà xưởng...

Mô hình này khắc phục được khó khăn của mô hình 1, nhưng lại có vướng mắc lớn hơn đó là phải có chính sách về giá bán điện.

Tức là, các bên mua bán điện phải thỏa thuận giá theo khung giá. Khi đó, cơ quan nhà nước tiếp tục phải ban hành khung giá cho các đối tượng, EVN phải thỏa thuận với các chủ đầu tư theo khung giá được duyệt.

Dự kiến với số lượng hàng trăm nghìn, thậm chí hàng triệu chủ đầu tư trên cả nước thì khối lượng công việc phát sinh đối với ngành điện rất lớn, bất lợi cho EVN.

Còn nếu không bán điện vào hệ thống điện quốc gia (không bán cho EVN) thì có thể bán điện cho tổ chức, cá nhân ngoài EVN (hình thức mua bán điện trực tiếp DPPA).

Nhưng, hiện nay, cơ chế DPPA đang được Bộ Công thương xây dựng cho dự án có công suất trên 10MW và có thể không áp dụng cho ĐMTMN.

Mô hình 3: Không liên kết với lưới điện quốc gia

Nhà đầu tư có thể tự sử dụng hay bán điện cho tổ chức, cá nhân ngoài EVN với điều kiện cả nguồn - tải không liên kết với lưới điện quốc gia.

Theo Bộ Công thương, mô hình này nên xem xét ưu tiên phát triển.

Tuy nhiên, lưu ý, nguồn điện tự sử dụng, không bán điện cho tổ chức, cá nhân khác được miễn trừ giấy phép hoạt động điện lực (điểm a khoản 1 Điều 34 Luật Điện lực năm 2004).

Trường hợp bán điện cho tổ chức, cá nhân khác và có quy mô công suất lớn hơn mức miễn trừ thì phải thực hiện thủ tục cấp giấy phép hoạt động điện lực.

Cần có một nghị định mới

Để đưa ra các cơ chế và quản lý đối với việc phát triển ĐMTMN, Bộ Công thương đề xuất hình thức, thẩm quyền ban hành cơ chế là nghị định của Chính phủ và theo trình tự, thủ tục rút gọn. 

Bộ này cũng kiến nghị, cho phép ĐMTMN để tự sử dụng được liên kết với lưới điện (đấu nối sau công tơ mua điện) nhưng không bán điện lên lưới điện quốc gia, tổng công suất phát triển đến năm 2030 là 2.600MW.

Còn điện mặt trời tự sản tự tiêu không liên kết với lưới điện được ưu tiên phát triển không giới hạn công suất nhưng vẫn cần quản lý nhà nước về đầu tư, xây dựng, môi trường, phòng cháy chữa cháy và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Băn khoăn điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu

Cả nước, nhất là miền Bắc đang thiếu nguồn điện dự phòng, còn tiềm năng phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu rất lớn.

Về thủ tục hành chính: Cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương sẽ căn cứ năng lực thực tế của lưới điện phân phối trên địa bàn, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và kế hoạch được giao phát triển ĐMTMN để chấp thuận quy mô phát triển cho mỗi dự án và quản lý tình hình phát triển. 

Dự thảo cũng quy định rõ trách nhiệm của các bên liên quan.

Cụ thể, Bộ Công thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan để kiểm tra, giám sát, hướng dẫn các yêu cầu kỹ thuật về an toàn diện đối với ĐMTMN.

Bộ Xây dựng chịu trách nhiệm đánh giá an toàn công trình xây dựng có lắp đặt ĐMTMN và hoạt động đầu tư xây dựng công trình ĐMTMN.

Còn Bộ Công an hướng dẫn trong công tác bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam, chủ trì, phối hợp với địa phương để kiểm tra, giám sát tình hình phát triển ĐMTMN đảm bảo an toàn vận hành hệ thống điện.

Hướng dẫn tổ chức, cá nhân thực hiện lắp đặt thiết bị chống phát lượng điện dư của ĐMTMN vào lưới điện quốc gia và báo cáo Bộ Công thương về tình hình vận hành và dư địa có thể phát triển ĐMTMN 6 tháng một lần, trước ngày 5/7 và 5/1 hàng năm.