BIDV: Hệ số an toàn vốn NHTM nhà nước suy giảm nghiêm trọng

BIDV cho rằng, hệ số an toàn vốn ngân hàng thương mại nhà nước suy giảm nghiêm trọng. Ảnh minh họa

Đây là thông tin được Trung tâm nghiên cứu BIDV đưa ra trong báo cáo “Yêu cầu tăng cường năng lực tài chính của các ngân hàng thương mại nhà nước (NHTMNN) cho mục tiêu phát triển kinh tế đất nước và đề xuất”.

Đến cuối năm 2015, khối NHTMNN gồm 4 ngân hàng (Agribank, BIDV, Vietinbank, Vietcombank) chiếm 45% tổng tài sản, 50,2% tổng dư nợ tín dụng và 46,3% nguồn vốn huy động của toàn hệ thống tính.

Cụ thể, giai đoạn 2011-2015, tài sản có rủi ro của khối NHTMNN tăng trưởng trung bình ở mức 19,4%/năm, cao hơn mức tăng 15,43%/năm của vốn tự có, dẫn đến hệ số an toàn vốn (CAR) của khối giảm từ mức 10,8% năm 2011 xuống mức 9,4% hiện nay – gần chạm ngưỡng tối thiểu 9% theo quy định của NHNN và thấp hơn mức bình quân của ASEAN là 10,3%.

Theo Trung tâm nghiên cứu BIDV, có hai nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên là khả năng sinh lời của các NHTMNN bị co hẹp (tỷ lệ lãi cận biên (NIM) đã trừ dự phòng rủi ro) từ mức 2,5% năm 2011 giảm còn 2,2% năm 2012 và tiếp tục giảm xuống mức 1,7-1,8% giai đoạn 2013 – 2015) do đi đầu trong triển khai các chương trình, chính sách tín dụng ưu đãi của Chính phủ và nguyên nhân để áp dụng các chuẩn mực thông lệ quốc tế theo Basel trong tính toán CAR nên làm giảm tốc độ tăng vốn tự có và làm tăng tốc độ tăng tài sản có rủi ro. Từ đó tác động tiêu cực đến CAR.

Trung tâm nghiên cứu BIDV cho biết, hiện nay các NHTMNN Việt Nam đang trong tình trạng nan giải khi thực hiện các giải pháp tăng vốn nhằm đảm bảo năng lực tài chính.

Cụ thể, đối với giải pháp tăng vốn từ giải pháp giảm chi trả cổ tức thì trong giai đoạn 2013 – 2014, theo yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước toàn bộ cổ tức của NHTMNN không được sử dụng để gia tăng năng lực tài chính của ngân hàng phải chuyển nộp về NSNN.

Thông tư 61/2016/TT-BTC cũng yêu cầu phải chuyển toàn bộ cổ tức của cổ đông nhà nước về NSNN.

BIDV cho rằng, “dường như các NHTMNN ngoài chức năng thực hiện chính sách tiền tệ vốn đã rất năng nề đang phải gánh thêm áp lực từ chính sách tài khóa”.

Đối với biện pháp tăng vốn từ phát hành thêm cổ phần, theo Trung tâm nghiên cứu BIDV, đây là giải pháp không dễ dàng thực hiện ngay trong ngắn hạn và sự thành công của giải pháp còn phụ thuộc vào hai yếu tố là mức độ quan tâm của nhà đầu tư và điều kiện thị trường. “Hiện nay cả hai yếu tố này đều không thuận lợi cho các NHTMNN”, BIDV cho hay.

Còn tăng vốn từ giải pháp thực hiện tiết kiệm chi phí quản lý, mở rộng các nguồn thu ngoài lãi thì BIDV cho rằng giải pháp này chỉ bù đắp được một phần nhỏ nhu cầu tăng vốn.

Còn lại, với biện pháp tăng vốn từ nguồn bổ sung ngân sách nhà nước, BIDV cho rằng, đây là giải pháp cơ bản nhất, phù hợp nhất trong tình hình hiện nay và cũng đã được Ngân hàng Nhà nước cam kết xem xét để thực hiện. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa có kết quả do điều kiện ngân sách đang eo hẹp và không cho phép thực hiện.

BIDV cho rằng, cuối năm 2015 CAR của khối NHTMNN đang ở mức 9,4% và chỉ còn lại 0,4% dự địa để tăng trưởng tài sản có rủi ro trước khi chạm ngưỡng quy định.

Và việc tăng trưởng tín dụng thấp hơn so với yếu cầu sẽ tác động tới thu lãi tín dụng và lợi nhuận của khối NHTMNN, từ đó làm giảm thuế nộp ngân sách nhà nước và giảm thu nhập của người lao động. Theo tính toán, việc tăng trưởng tín dụng giảm so với yêu cầu ở mức 5-10% trong vòng 5 năm (2016-2020) sẽ làm giảm khoản thu của NSNN khoảng 1.800 – 5.000 tỷ đồng tiền thuế.

Năm 2015, BIDV và Ngân hàng Vietinbank (CTG) không trả cổ tức bằng tiền mặt, tương đương với việc ngân sách nhà nước giảm thu khoảng 4.700 tỷ đồng từ nguồn cổ tức trong năm 2016 - chiếm một phần nhỏ khoảng 0,45% tổng thu ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên việc cho phép BIDV và CTG được giữ lại phần lợi nhuận để lại này để tăng vốn đem lại những lợi ích dài hạn hơn như chỉ tính riêng việc tăng thêm 4.700 tỷ đồng vốn tự có cho BIDV và CTG thì khả năng sẽ mở rộng được thêm khoảng 50.000 nghìn tỷ đồng tín dụng cho nền kinh tế, thực hiện vai trò tái cơ cấu tổ chức tín dụng giai đoạn hai...

BIDV đã đề xuất bảy giải pháp ngắn hạn và bốn giải pháp dài hạn. Trong đó, ngân hàng này cho rằng, giải pháp cần thực hiện ngay là cho các NHTMNN được cân đối và quyết định việc sử dụng nguồn cổ tức các năm để tăng vốn cho năm sau qua hình thức chi trả cổ tức bằng cổ phiếu và cho phép các NHTMNN sử dụng nguồn thặng dư do giảm tỷ lệ sở hữu của Nhà nước từ bán đầu tư tài chính, bán chiến lược để tạm ứng chi trả cổ tức bằng cổ phiếu để tăng vốn.

Tranh cãi ngân sách đòi ngân hàng chia cổ tức bằng tiền mặt