Bộ trưởng Bộ GTVT: Thu phí cao tốc nhà nước đầu tư mới hài hoà lợi ích

Đi đường tốt hơn phải trả tiền cao hơn 

Giải trình tiếp thu các ý kiến đóng góp của đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận về Dự thảo Luật Đường bộ sáng 24/11, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải (GTVT) Nguyễn Văn Thắng khẳng định, Bộ GTVT xin nghiêm túc tiếp thu các ý kiến xác đáng để chỉnh lý hoàn thiện hồ sơ dự án luật.

ĐBQH đề xuất bổ sung quy định không đổi tên đường để tránh lãng phí

Tại phiên thảo luận tại hội trường dự thảo Luật Đường bộ sáng nay (24/11), nhiều đại biểu đã đóng góp ý kiến về hệ thống giao thông thông minh, các quy định về xe công nghệ, xe đưa đón học sinh...

Về nguồn tài chính đầu tư, xây dựng, bảo trì kết cấu hạ tầng, có đại biểu đề nghị làm rõ việc sự cần thiết bổ sung thu phí đường cao tốc bên cạnh phí sử dụng đường bộ đã thu qua đầu phương tiện.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, thực hiện chủ trương của Quốc hội tại nghị quyết phê duyệt đầu tư các đường cao tốc, Bộ GTVT đã triển khai nghiên cứu phương án thu trên đường cao tốc do Nhà nước đầu tư, đánh giá tác động...

“Các tuyến đường do Nhà nước đầu tư đều có đường quốc lộ song hành cho phép người dân có quyền lựa chọn. Người tham gia giao thông trên đường cao tốc được hưởng nhiều lợi ích hơn như tiết kiệm chi phí nhiên liệu, khấu hao phương tiện”, ông Thắng nói.

Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, hình thức thu phí đường bộ hiện tại chưa tách bạch được người sử dụng đường bộ thông thường và đường bộ cao tốc.

Để phù hợp giữa mức phí và chất lượng dịch vụ, căn cứ trên nguyên tắc người sử dụng dịch vụ có chất lượng cao hơn thì chi phí phải cao hơn, người sử dụng có quyền lựa chọn tuyến đường song hành, dự thảo luật đã bổ sung quy định này.

“Mức thu sẽ được đảm bảo phù hợp điều kiện khai thác từng khu vực, phù hợp chất lượng dịch vụ, đảm bảo hoàn vốn Nhà nước để tái đầu tư cơ sở hạ tầng, đảm bảo chi phí bảo trì hằng năm”, Bộ trưởng nói.

Theo Bộ trưởng, một số quốc gia đã áp dụng việc thu phí đường cao tốc Nhà nước làm và chúng ta cũng nên tính toán để đảm bảo cân đối lợi ích của người dân và Nhà nước, nhất là bối cảnh ngân sách còn hạn chế.

“Hiện nay, thu phí qua đầu phương tiện chỉ mới đáp ứng được 35-45% nhu cầu bảo trì, nếu như hệ thống đường cao tốc đưa vào sử dụng mà chúng ta không thu phí thì sẽ thiếu một khoản kinh phí khổng lồ trong bảo trì”, Bộ trưởng cho biết.

Sẽ rà soát để tránh trùng lặp

Về các vấn đề chung, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, có đại biểu đề nghị hai cơ quan soạn thảo (Bộ GTVT - chủ trì xây dựng dự thảo Luật Đường bộ và Bộ Công an - chủ trì xây dựng Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ) tiếp tục nghiên cứu, xác định rõ hơn nội hàm, phạm vi điều chỉnh của dự án luật, từng nội dung cụ thể để quy định mỗi dự thảo luật cho phù hợp, hạn chế sự chồng chéo, tạo thuận lợi trong việc thi hành luật.

“Bộ GTVT sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an để rà soát, chỉnh lý dự án Luật Đường bộ và Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ để đảm bảo tính thống nhất, thuận lợi trong áp dụng pháp luật”, bộ trưởng Thắng nói.

Vấn đề giải thích từ ngữ, bộ trưởng Thắng cho rằng, nhiều đại biểu có ý kiến rà soát, chuyển các nội dung có tính chất giải thích từ ngữ trong các điều luật cụ thể ở Điều 3 để quy định giải thích từ ngữ tập trung, đầy đủ thống nhất và dễ nghiên cứu áp dụng.

“Bộ GTVT đã rà soát quy định về các cách giải thích từ ngữ theo hướng các thuật ngữ quy định tại Điều 3 là các thuật ngữ được lặp đi lặp lại nhiều lần trong dự thảo luật. Các thuật ngữ chỉ sử dụng tại điều khoản cụ thể sẽ được đưa vào điều cụ thể đó để thuận lợi trong quá trình áp dụng”, ông Thắng nói và cho biết, nội dung này Bộ GTVT sẽ tiếp tục nghiên cứu, tiếp thu.

Lý do nên giữ tên gọi Luật Đường bộ

Về tên gọi của Luật, trước nhiều ý kiến khác nhau của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng làm rõ: “Khi bàn về nội dung này, Chính phủ đã họp rất kỹ lưỡng và đã ban hành nghị quyết của Chính phủ về tên gọi của Luật. Bên cạnh đó, Quốc hội cũng thảo luận ban hành Nghị quyết 89 về vấn đề này.

Ngoài ra, hiện nay chúng ta có các luật khác khá tương đồng như Luật Đường sắt đang áp dụng ổn định, trong đó cũng có đầy đủ toàn diện hoạt động của đường sắt”.

Theo Bộ trưởng Thắng, với Luật Đường bộ, có một điều rất quan trọng là phạm vi điều chỉnh,  ông đề nghị các đại biểu tiếp tục tham gia góp ý còn tên gọi thì ban soạn thảo đề nghị giữ nguyên như dự thảo.

Nghiên cứu bổ sung tỷ lệ đất giao thông ở các đô thị được nâng cấp

Về quỹ đất dành cho kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, quy định này được nghiên cứu trên cơ sở Nghị quyết 1210 ngày 25/5/2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phân loại đô thị được sửa đổi bổ sung bằng Nghị quyết số 26 ngày 21/9/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Để bảo đảm tính khả thi, tại khoản 4 Điều 15, dự thảo luật quy định tỷ lệ quỹ đất giao thông đô thị so với đất đô thị đối với đô thị xây dựng mới, không áp dụng đối với đô thị hiện hữu.

Đồng thời, dự thảo cũng bổ sung các quy định về khu vực đặc thù để bảo đảm tỷ lệ quỹ đất theo quy định chung do yêu cầu phải bảo tồn khu đô thị cổ, các đô thị nằm ở vùng núi, biên giới hải đảo, điều kiện mặt bằng khó khăn.

“Chúng tôi xin ghi nhận ý kiến của các đại biểu, nghiên cứu kỹ hơn để bổ sung một số trường hợp đặc biệt như nâng cấp các khu đô thị”, bộ trưởng Thắng nói.

Giải phóng mặt bằng theo quy hoạch, sớm ban hành quy chuẩn thiết kế cao tốc

Về quy định chung đối với đường cao tốc, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết có ý kiến đề nghị nên bổ sung quy định khi đầu tư xây dựng đường, cao tốc thì phải đồng bộ; Có thể phân kỳ để đầu tư nhưng đầu tư xong đoạn nào thì phải đồng bộ luôn đoạn đó, đáp ứng được tiêu chuẩn, quy chuẩn.

Giải trình về nội dung này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết đã có quy định tại khoản 2 Điều 50 và tại khoản 4 Điều 50 dự thảo Luật.

Các yêu cầu cụ thể với đường cao tốc phân kỳ đầu tư sẽ được Bộ GTVT nghiên cứu quy định tại Quy chuẩn quốc gia về thiết kế đường cao tốc để triển khai thực hiện.

Theo ông, ở phiên trả lời chất vấn trước, Chủ tịch Quốc hội đã kết luận về vấn đề này và Chính phủ đã giao Bộ GTVT trong quý I/2024 phải ban hành quy chuẩn thiết kế cao tốc.

Về đầu tư xây dựng phát triển đường cao tốc, có ý kiến đề nghị xem xét quy định bồi thường hỗ trợ tái định cư được thực hiện theo quy mô, quy hoạch tại khoản 4 Điều 50, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, từ thực tiễn đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông cho thấy, giải phóng mặt bằng luôn là nội dung rất phức tạp, là nguyên nhân dẫn đến khiếu kiện, chậm tiến độ, đội vốn đầu tư.

Bên cạnh đó, chính sách, đơn giá bồi thường luôn được điều chỉnh, nếu chỉ giải phóng mặt bằng với quy mô phân kỳ, địa phương rất khó quản lý phần diện tích còn lại chưa giải phóng.

Hơn nữa việc thực hiện giải phóng mặt bằng bổ sung khi mở rộng quy hoạch rất phức tạp; Kinh phí sẽ lớn hơn rất nhiều so với giải phóng mặt bằng thực hiện một lần.

Ngoài ra, đối với đường cao tốc phải đầu tư hệ thống đường gom, đường bên; Đường gom phải được xây dựng ngoài phạm vi đất dành cho cao tốc nên không thể quản lý phần diện tích đất nằm xen kẹt giữa đường gom và đường cao tốc.

“Rút kinh nghiệm từ những vướng mắc trong thực tiễn, tại Nghị quyết về chủ trương đầu tư một số đường cao tốc, Quốc hội đã quy định việc giải phóng mặt bằng thực hiện một lần theo quy hoạch.

Như vậy, việc thực hiện giải phóng mặt bằng theo quy hoạch vừa là chính sách nhằm phát triển đường cao tốc (chỉ áp dụng đối với dự án đường cao tốc); Vừa là chính sách đã được thực hiện, đúc rút kinh nghiệm trong thời gian qua”, bộ trưởng nhấn mạnh.

Tiếp tục nghiên cứu quy định về hành lang an toàn giao thông, trạm dừng nghỉ...

Về hoạt động vận tải đường bộ, có ý kiến cho rằng tổ chức cá nhân sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin như các ứng dụng Grab, Bee để hỗ trợ kết nối tổ chức cá nhân cung cấp dịch vụ vận chuyển với hành khách hoặc người thuê giao hàng được xếp vào loại hình kinh doanh vận tải bằng ô tô là không đúng bản chất kinh doanh.

Giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết: Tại Điều 77 dự thảo Luật Đường bộ quy định - ứng dụng phần mềm hỗ trợ kết nối vận tải bằng xe ô tô là dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ, không phải là hoạt động kinh doanh vận tải. Chỉ trong trường hợp tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ phần mềm hỗ trợ kết nối vận tải bằng xe ô tô thực hiện ít nhất một trong các công đoạn gồm: Điều hành phương tiện và lái xe hoặc quyết định giá cước vận tải để vận chuyển hành khách, hàng hóa trên đường bộ nhằm mục đích sinh lợi thì sẽ xác định là kinh doanh vận tải theo quy định tại khoản 5, khoản 6 Điều 61 dự thảo Luật Đường bộ.

Về các vấn đề hành lang an toàn giao thông, trạm dừng nghỉ, các hoạt động sửa chữa, nâng cấp, bảo vệ môi trường… người đứng đầu Bộ GTVT cho biết, đây là những vấn đề sẽ phải tiếp tục nghiên cứu kỹ lưỡng. Bộ sẽ tiếp thu tối đa ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội tại các buổi thảo luận và những phát biểu hôm nay để chỉnh lý, hoàn thiện, đảm bảo chất lượng tốt nhất khi trình Quốc hội trong kỳ họp tới.