Bộ trưởng GTVT: Đổi mới điều hành để đạt hiệu quả thực chất

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể kiểm tra tiến độ, chất lượng dự án đường nối hai cao tốc Hà Nội - Hải Phòng và Cầu Giẽ - Ninh Bình (tháng 12/2017) - Ảnh: An Na

Năm 2017, ghi dấu ấn những nỗ lực đổi mới của cả hệ thống chính trị, trong đó có lĩnh vực GTVT. Trao đổi với Báo Giao thông, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết, tới đây ngành GTVT sẽ tiếp tục đổi mới phương thức chỉ đạo, điều hành bằng những việc làm cụ thể, có tính đột phá để đạt được hiệu quả thực chất.

Kết quả toàn diện trên nhiều lĩnh vực

Năm 2017, Bộ GTVT tiếp tục chỉ đạo, điều hành thực hiện các nhiệm vụ được giao theo phương châm “Kiến tạo, liêm chính, hành động và phục vụ” của Chính phủ. Xin Bộ trưởng đánh giá về những kết quả, thành tựu mà ngành GTVT đã đạt được trong năm qua?

Có thể nói, năm 2017 ngành GTVT gặp nhiều thách thức, tuy nhiên được sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, toàn diện của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự phối hợp, hỗ trợ kịp thời của các bộ, ngành, chính quyền các địa phương và sự chủ động, quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành của Ban Cán sự Đảng, lãnh đạo Bộ và sự quyết tâm, cố gắng, nỗ lực của tập thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động…, ngành GTVT đã hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH, bảo đảm an ninh, quốc phòng của đất nước.

Trong đó, công tác quản lý nhà nước chuyên ngành GTVT được Bộ GTVT đặc biệt chú trọng, nhất là công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật. Đáng kể là năm 2017, Chủ tịch nước đã ký Lệnh công bố Luật Đường sắt do Bộ GTVT xây dựng, trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIV. Hiện nay, Bộ đang tập trung chỉ đạo triển khai xây dựng các văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành Luật Đường sắt để đảm bảo có hiệu lực đồng thời với luật. Bộ GTVT đã trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ 10 Dự thảo văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) và 4 đề án, hoàn thành 100% chương trình công tác năm 2017. Bộ trưởng Bộ GTVT cũng đã ban hành theo thẩm quyền 53 thông tư và 5 đề án.

Cùng đó, Bộ GTVT tiếp tục tăng cường công tác quản lý chất lượng, đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình, dự án như: Dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, đường ô tô Tân Vũ - Lạch Huyện, cầu Hưng Hà, cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, Bến Lức - Long Thành, Trung Lương - Mỹ Thuận, hầm Đèo Cả, cao tốc Bến Lức - Long Thành, cầu Đồng Nai, cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận, Dự án kết nối trung tâm Đồng bằng sông Mê Kông, tuyến tránh Cai Lậy; QL20... Kịp thời hoàn thành 10 công trình, dự án để đưa vào khai thác; hoàn tất công tác chuẩn bị, khởi công 12 công trình, dự án. Bộ GTVT đang gấp rút hoàn thành 14 dự án để đưa vào khai thác.

Trong năm 2017, Bộ triển khai kịp thời, bảo đảm chất lượng, tiến độ đề ra theo kế hoạch bảo trì kết cấu hạ tầng giao thông (KCHTGT) đã được phê duyệt. Trong đó, công tác quản lý các dự án xã hội hóa nạo vét, duy tu các tuyến luồng hàng hải, đường thủy nội địa được rà soát và chấn chỉnh...

Công tác quyết toán các dự án hoàn thành, nhất là các dự án BOT tiếp tục được Bộ GTVT chỉ đạo, thực hiện quyết liệt đã góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, bảo đảm sự công khai, minh bạch, làm cơ sở rà soát chốt phương án tài chính các dự án và giảm tình trạng nợ đọng vốn đầu tư xây dựng.

Công tác cải cách hành chính (CCHC) và cải cách thủ tục hành chính tiếp tục được Bộ GTVT thực hiện hiệu quả, kịp thời xây dựng, đưa vào sử dụng các dịch vụ công trực tuyến vượt mức kế hoạch đề ra. Bộ GTVT tiếp tục dẫn đầu trong 20 bộ, ngành về chỉ số xếp hạng dịch vụ công trực tuyến, theo đó đã góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ xây dựng Chính phủ điện tử; đồng thời đã thực hiện được quyết liệt đề án vị trí việc làm, tinh giản biên chế theo kế hoạch.

Về lĩnh vực vận tải, Bộ GTVT đã tổ chức nhiều cuộc làm việc, tiếp xúc với doanh nghiệp, hiệp hội... để kịp thời tháo gỡ, giải quyết những vướng mắc, khó khăn của doanh nghiệp. Đã kịp thời giải quyết, trả lời kiến nghị của các tổ chức, doanh nghiệp và người dân về các nội dung liên quan đến hoạt động vận tải hành khách, hàng hóa. Đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về kết quả thực hiện Kế hoạch thí điểm triển khai ứng dụng khoa học công nghệ hỗ trợ quản lý và kết nối hoạt động vận tải hành khách theo hợp đồng để siết chặt công tác quản lý.

Năm 2017 là năm thứ 7 liên tiếp TNGT giảm cả 3 tiêu chí. Trong đó, số người chết giảm sâu nhất từ trước đến nay và tiệm cận sát mức 8.000 người (8.279 người). Ùn tắc giao thông tại các thành phố lớn, nhất là Hà Nội và TP HCM có chuyển biến rõ rệt.

Công tác hợp tác quốc tế được thúc đẩy toàn diện, góp phần tăng cường kết nối GTVT giữa Việt Nam với các nước. Các công tác khác về khoa học công nghệ, môi trường tiếp tục được chú trọng, tăng cường, triển khai hiệu quả.

Năm 2017, Bộ GTVT đã phối hợp chặt chẽ với các Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong việc thực hiện chính sách, pháp luật đối với một số dự án đầu tư theo hình thức BOT. Các kết luận của thanh tra, kiểm toán đã được thực hiện nghiêm túc; kịp thời khắc phục các tồn tại, hạn chế, bảo đảm sự công khai, minh bạch, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Từ thực tế kết quả công tác năm 2017 của ngành, Bộ trưởng có đánh giá gì về những tồn tại, hạn chế và khó khăn mà Bộ GTVT cần tháo gỡ để phát triển trong năm nay?

Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế mà ngành GTVT cần khắc phục, tháo gỡ. Đơn cử như: Công tác xây dựng văn bản QPPL mặc dù đã được triển khai tích cực, kịp thời; tuy nhiên, vẫn có những văn bản QPPL phải lùi, dừng tiến độ xây dựng hoặc đưa ra khỏi chương trình; vẫn còn những sai sót phải điều chỉnh ngay khi văn bản vừa mới được ban hành.

Liên quan đến công tác đảm bảo ATGT, dù TNGT tiếp tục giảm trên cả 3 tiêu chí, tuy nhiên, vẫn còn xảy ra một số vụ TNGT đặc biệt nghiêm trọng trên các lĩnh vực đường bộ, đường sắt và hàng hải; nhất là các vụ TNGT đường bộ liên quan đến xe khách. Công tác tuần tra, kiểm soát, kiểm tra điều kiện hoạt động của phương tiện vận tải, đặc biệt là đối với xe khách chưa được thực hiện tốt ở một số đơn vị chức năng; chưa phát hiện kịp thời và xử lý triệt để các điểm đen, điểm tiềm ẩn nguy cơ TNGT.

Chúng ta cũng nhận biết được những khó khăn khách quan đối với ngành GTVT hiện nay đó là: Nguồn vốn ngân sách Nhà nước hạn hẹp, ODA giảm sút do trần nợ công, việc thu hút vốn xã hội hóa còn khó khăn,... nên công tác đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông nói chung thời gian tới là bài toán rất nan giải.

Tuy nhiên, tôi tin tưởng rằng, trong năm nay ngành GTVT tiếp tục phát huy truyền thống đi trước mở đường, tăng cường kỷ cương, đề cao trách nhiệm, thi đua sáng tạo, quyết liệt hành động vì lợi ích của người dân và cộng đồng doanh nghiệp sẽ hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao.

Liên quan đến các chỉ tiêu cụ thể, về vận tải, ngành GTVT phấn đấu tăng trưởng bình quân từ 8 - 9% về tấn hàng hóa và lượt hành khách so với năm 2017. Về kế hoạch đầu tư phát triển, ngành GTVT sẽ nỗ lực hoàn thành kế hoạch thực hiện và giải ngân tất cả các nguồn vốn được giao dự kiến hơn 31.279 tỷ đồng. Với công tác đảm bảo ATGT và khắc phục ùn tắc giao thông, ngành GTVT sẽ tiếp tục thực hiện Năm ATGT 2018 với chủ đề “ATGT cho trẻ em” với mục tiêu “Tính mạng con người là trên hết”. Nâng cao nhận thức và ý thức tự giác chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông, xây dựng văn hóa giao thông an toàn trong mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thanh, thiếu niên. Tiếp tục giảm TNGT từ 5-10% cả 3 tiêu chí; giảm 10% tỷ lệ thương vong do TNGT đối với trẻ em so với năm 2017.

Hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng, tạo động lực phát triển

Quốc hội vừa thông qua hai dự án phát triển hạ tầng giao thông quan trọng là Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020, Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư CHK quốc tế Long Thành, Bộ GTVT đã có kế hoạch triển khai các dự án này như thế nào, thưa Bộ trưởng?

Việc Quốc hội thông qua Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi hai dự án này là cơ sở quan trọng và là thuận lợi lớn để ngành GTVT bắt tay vào chuẩn bị và triển khai trong thời gian tới. Trong thời gian qua, thực hiện chủ trương của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Bộ GTVT đã nghiên cứu kỹ lưỡng; phối hợp với các bộ, ngành; lấy ý kiến công khai để hoàn thiện chủ trương đầu tư hai dự án. Từ sự chuẩn bị, nghiên cứu công phu, khoa học, hai dự án này đã nhận được sự đồng thuận cao của Quốc hội, cử tri cả nước như là các công trình “Ý Đảng, lòng dân”.

Trên thực tế, đây là những công trình có quy mô vốn đầu tư rất lớn, sức lan tỏa cao, nếu hoàn thành, triển khai đúng tiến độ sẽ góp phần hoàn thiện, nâng cao và phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, tạo động lực quan trọng cho phát triển KT-XH, sớm đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp hiện đại.

Đối với Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020, Bộ GTVT đang kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các cấp có thẩm quyền xem xét, ban hành các cơ chế, chính sách thực hiện dự án, đảm bảo khả thi, hiệu quả, công bằng, minh bạch trong tổ chức thực hiện các dự án...

Tinh thần xuyên suốt là các dự án sớm triển khai thi công và hoàn thành sớm ngày nào sẽ càng phát huy hiệu quả đầu tư, tạo động lực phát triển KT-XH đất nước nói chung và các địa phương; đồng thời góp phần kéo giảm ùn tắc và TNGT trên tuyến huyết mạch Bắc - Nam.

Đối với dự án CHK quốc tế Long Thành, ngay sau khi Quốc hội biểu quyết thông qua, Bộ GTVT đã giao Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) bám sát các quy định của pháp luật về trình, thẩm định, phê duyệt để xây dựng một kế hoạch tổng thể triển khai, trong đó làm rõ các mốc thời gian quan trọng, kèm theo kế hoạch chi tiết thực hiện các mốc quan trọng này.

Những vấn đề phát sinh liên quan các dự án BOT khiến nhiều nhà đầu tư lo lắng, trong khi hai đại dự án kể trên đều dựa vào thu hút vốn xã hội hóa. Bộ GTVT sẽ làm gì để lấy lại niềm tin của nhà đầu tư và thu hút được vốn tư nhân đầu tư các công trình này?

Trước hết, phải khẳng định về mặt pháp lý, việc huy động vốn đầu tư BOT là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước và phù hợp với bối cảnh nguồn lực trong nước. Thực tế, những năm qua, ngành GTVT đã thu hút được khoảng 200 nghìn tỷ đồng ngoài ngân sách Nhà nước để đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông. Trong bối cảnh vốn ngân sách rất khó khăn, các dự án BOT được đầu tư góp phần cải thiện bộ mặt hạ tầng giao thông đất nước, tạo điều kiện thuận lợi phát triển KT-XH và giao thương giữa các địa phương.

Tuy nhiên, trong vấn đề đầu tư BOT phải nhìn nhận thẳng thắn là các cơ quan quản lý nhà nước đã không tiên lượng trước được một số bất cập. Bộ GTVT đã tiến hành tổng kết 5 năm đầu tư hạ tầng giao thông theo hình thức BOT, BT giai đoạn 2011-2016 và đã đánh giá khách quan, tổng thể những mặt được, cũng như chỉ rõ hạn chế của hình thức đầu tư này.

Hiện nay, Bộ GTVT đã nghiên cứu, xem xét để kiến nghị giải quyết về chính sách đồng nhất, nhằm giải quyết tồn tại của các dự án BOT trên toàn quốc với các tiêu chí mà Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chỉ đạo tại cuộc họp thường trực Chính phủ hôm 4/12/2017: Vừa bảo đảm quyền lợi của người dân, vừa góp phần thúc đẩy các dự án BOT giao thông và nhất là kiên quyết không được để vấn đề kinh tế phát sinh thành các bất ổn xã hội.

Trên thực tế, từ hơn một năm qua, đã có sự chuyển biến rất lớn trong cách tiếp cận đầu tư các dự án hạ tầng dự kiến triển khai theo hình thức PPP của Bộ GTVT. Cũng ít người biết rằng, trong quãng thời gian này, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền đã từ chối hoặc dừng triển khai ít nhất 4 đề xuất đầu tư công trình hạ tầng đường bộ theo hình thức hợp đồng BOT.

Bên cạnh đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã có Nghị quyết yêu cầu các bộ, ngành có liên quan (Bộ KH&ĐT, Bộ Tài chính, Bộ GTVT), nếu cần thiết có thể tham mưu cho Chính phủ, Quốc hội nâng từ Nghị định lên thành Luật nhằm tạo hành lang pháp lý đầy đủ, đồng bộ trong công tác quản lý, đầu tư, xây dựng các dự án theo hình thức PPP (trong đó có các hình thức đầu tư BOT và BT). Đây cũng là trách nhiệm, là nghĩa vụ của các cơ quan quản lý nhà nước để xã hội đồng thuận hơn nữa đối với một chủ trương lớn của Đảng và là giải pháp tất yếu để phát triển kết cấu hạ tầng trong điều kiện nguồn lực còn hạn chế như hiện nay.

Trong nửa nhiệm kỳ còn lại của khóa này (2016-2021), Bộ trưởng có đặt ra mục tiêu nào cụ thể mà với vai trò tư lệnh ngành mình phải hoàn thành không?

Kể từ khi Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tin tưởng giới thiệu và tín nhiệm phê chuẩn để tôi có vinh dự nhận nhiệm vụ Bộ trưởng Bộ GTVT đến nay đã hơn 2 tháng. Quãng thời gian này đủ để tôi nhận thức những thuận lợi và khó khăn của ngành GTVT trên cương vị Bộ trưởng Bộ GTVT.

Trong giai đoạn trước mắt, bản thân tôi và toàn ngành GTVT cần tập trung giải quyết một số nhiệm vụ cấp bách như: Triển khai sử dụng có hiệu quả nguồn vốn trung hạn giai đoạn 2017-2020; Sớm triển khai đầu tư xây dựng một số đoạn cao tốc Bắc - Nam và CHK quốc tế Long Thành; Sớm hoàn thành các tuyến đường sắt đô thị ở Hà Nội và TP HCM; Đẩy mạnh tái cơ cấu các phương thức vận tải để giảm chi phí, nâng cao sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam; Đề xuất giải pháp hạn chế ùn tắc giao thông cho Hà Nội, TP HCM; giải quyết các tồn tại liên quan đến các dự án BOT giao thông, trong đó có việc phối hợp chặt chẽ các Bộ, ngành liên quan hoàn chỉnh hành lang pháp lý hình thức đầu tư PPP theo hướng hài hòa lợi ích giữa người dân - nhà đầu tư và Nhà nước, đây sẽ tiếp tục là kênh huy động vốn quan trọng để phát triển hạ tầng trong điều kiện hiện nay cũng như trong tương lai.

Kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo, hiệu quả

Mỗi năm, ngành GTVT đều chọn một chủ đề làm kim chỉ nam hành động. Năm nay, chủ đề nào sẽ được Bộ GTVT ưu tiên lựa chọn, thưa Bộ trưởng? Bộ trưởng có thể cho biết kế hoạch và các giải pháp cụ thể để triển khai tốt nhất chủ đề và phương châm hành động này như thế nào?

Bên cạnh phương châm hành động 10 chữ cho năm 2018 mà Chính phủ vừa đề ra là “Kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo, hiệu quả”, tôi muốn năm nay Bộ GTVT phải có sự đổi mới phương thức chỉ đạo, điều hành bằng những việc làm cụ thể, có tính đột phá để đạt được hiệu quả thực chất. Với tư cách là người đứng đầu Bộ GTVT, tôi rất đề cao trách nhiệm cá nhân người đứng đầu các tổ chức, đơn vị trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ theo chức năng, quyền hạn được giao. Đặc biệt là chú trọng việc rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của Bộ để thúc đẩy sản xuất, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi; phối hợp xử lý công việc giữa các cơ quan, đơn vị trong Bộ; gắn với việc chỉ đạo, triển khai với công tác đôn đốc, kiểm tra.

Nhân dịp Tết Nguyên đán Mậu Tuất 2018, qua Báo Giao thông, tôi xin gửi lời chúc thành công tới toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong ngành và mong rằng ngành GTVT sẽ cùng nhau đoàn kết, nỗ lực hết mình, khắc phục những khó khăn trước mắt để năm 2018, ngành GTVT sẽ thu được những kết quả toàn diện hơn, xứng đáng với sứ mệnh mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể: Phải loại ngay từ đầu nhà thầu yếu, kém