Cá chết vì Formosa: Ngư dân đòi biển sạch

Người dân ở bãi ngang xã Vĩnh Thái, huyện Vĩnh Linh thu gom cá chết

Khoảng hai tháng trước: Nhấc mẹt mực, cá vừa đánh lên, người đàn ông có khuôn mặt đen bóng, khắc khổ bảo người ta nói đám này nhiễm độc cả đấy nhưng quanh đây dân làng vẫn ăn. Chưa thấy ai đi viện cả. Tôi mang ra làm mắm, người lớn ăn chắc không sao. Bỏ đi xót ruột lắm.

Hai tuần sau: Cũng vẫn bãi ngang đó, người đàn ông thở dài nhìn ra biển. Mùi biển tanh nồng, hôi thối. Con cua bắt được nằm đờ đẫn, mấy cái càng chỉ hơi nhúc nhích khi bị tôi động tay vào. Người đàn ông nói, trong xã có người bị ngộ độc rồi, đi viện mấy ngày rồi về. Giờ không ai dám ăn hải sản nữa. Nghèo cũng không dám ăn.

3 tuần sau nữa: Biển bớt dần mùi, thuyền ra khơi xa đánh bắt cá tôm vẫn có, nhưng thuyền đi gần bờ tầm 3-6 hải lý đều đã gác mái nằm chỏng chơ trên cát. Không đi biển, trông vào cái gì. Người đàn ông buồn nói, gạo Nhà nước cứu trợ đến rồi. Nhưng ăn cơm trắng mãi được không, muối cũng không dùng được vì biển ô nhiễm rồi. Không biết lòng biển kia còn nhiễm độc đến bao giờ? Người trong làng bỏ lên Tây Nguyên, vào Sài Gòn làm ăn cả rồi. Dân thợ thuyền nhiều người rời biển đi học nghề làm thợ xây…

Chiều nay, khi tiếng radio trên chiếc loa đầu ngõ ọt ẹt lên tiếng, người đàn ông giọng miền biển có dáng vẻ khắc khổ dạo nọ gọi cho tôi. Nói rất to vào điện thoại, ông khoe cả xã ngóng tin công bố thủ phạm khiến cá chết hàng loạt. Tôi hỏi: “Biết thủ phạm, biết nguyên nhân rồi, ông tính sao?” Người đàn ông nghẹn lại một lúc rồi nói: “Biết tính sao chú, mình tôi không có tiền khăn gói quả mướp đi kiện, đi đòi lại biển cho mình như trước đây. Nhưng hàng trăm, hàng triệu người sống nhờ vào biển rồi đây sẽ sống nhờ vào cái gì? Chắc phải có một phiên tòa mới có thể tính rõ ràng mọi thứ. Nếu có phiên tòa đó, tôi muốn ủy quyền cho ai đó đi đòi bồi thường thiệt hại cho mình, được không chú?”.

Câu hỏi của người dân bám biển khiến tôi chùng lòng, kẻ gây ra ô nhiễm sẽ phải bồi thường, nhưng mức bồi thường thế nào? Tiền bồi thường được xử lý ra sao, tôi nghĩ thật sự cần một phiên tòa.

Đề nghị sớm công bố nguyên nhân cá chết hàng loạt