Cả nghìn lái xe nghiện ma tuý, vì sao khó kiểm soát?

Báo động tình trạng lái xe sử dụng ma tuý tham gia giao thông

Khoảng 10h30 ngày 17/6, trên QL1 đoạn qua xã Lộc Ninh, TP. Đồng Hới, tổ TTKS Phòng CSGT Công an tỉnh Quảng Bình tiến hành kiểm tra xe khách 45 chỗ, BKS 73B-008.74 do tài xế Trần Minh Huấn điều khiển theo hướng Nam-Bắc, phát hiện trong cơ thể tài xế này có chất ma tuý.

Ngay sau đó, lực lượng chức năng đã tiến hành lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính 35 triệu đồng và tước quyền sử dụng GPLX 23 tháng đối với tài xế Huấn.

Đáng quan ngại, thời điểm bị phát hiện có chất ma túy trong cơ thể, tài xế Huấn điều khiển phương tiện cùng 40 hành khách.

Trước đó, vụ tai nạn xảy ra chiều 3/4/2022 trên đường gom hầm chui Điện Biên Phủ (quận Thanh Khê, TP. Đà Nẵng) khi tài xế Lương Duy Tân (SN 1980) điều khiển ô tô 7 chỗ BKS 43A – 505.82 gây tai nạn liên hoàn với ô tô 7 chỗ và 16 chỗ chạy cùng chiều, sau đó, lao thẳng vào tiệm bánh mì Đồng Thạnh khiến 6 người bị thương, đến nay vẫn khiến nhiều người bàng hoàng.

Qua điều tra ban đầu xác định tài xế Tân có sử dụng rượu bia và dương tính với chất ma tuý.

Ngày 27/3, tại TP. Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh), anh Hoàng Công Trung điều khiển ô tô Mercedes GL400 BKS 14A-604.17 di chuyển trên đường Hoàng Văn Thụ với tốc độ cao về hướng cầu Hoà Bình đã va chạm mạnh với 2 xe máy, khiến bà N.T.V. (SN 1966, TP. Móng Cái) bị đứt lìa cánh tay, chân dẫn tới tử vong; 1 người phụ nữ khác bị thương.

Ngày 5/4, Cơ quan CSĐT Công an TP Móng Cái có thông báo kết luận giám định, tài xế Trung đã sử dụng ma tuý.

Theo thống kê từ Cục CSGT, năm 2021, lực lượng CSGT toàn quốc xử lý trên 2,77 triệu trường hợp vi phạm giao thông; trong đó, lái xe dương tính với ma túy là 1.802 trường hợp.

Cách nào ngăn lái xe sử dụng ma tuý tham gia giao thông?

Ông Khúc Hữu Thanh Hải, Giám đốc Công ty vận tải Đất Cảng cho biết, tình trạng lái xe sử dụng ma tuý tham gia giao thông đa phần xảy ra ở bộ phận lái xe vận tải hàng hoá, chạy đường dài, thiếu sự kiểm soát chặt chẽ từ các doanh nghiệp vận tải trong quá trình làm việc nên có thời gian và điều kiện sử dụng chất kích thích.

“Đối với lái xe khách, tình trạng này ít gặp hơn và tại Công ty vận tải Đất Cảng những năm gần đây không xuất hiện trường hợp lái xe nào sử dụng chất ma tuý.

Về công tác quản lý lái xe, bên cạnh việc kiểm tra sức khoẻ lái xe lúc tuyển chọn, công ty cũng kiểm tra sức khoẻ định kỳ cho các lái xe 6 tháng/lần. Trong trường hợp nghi ngờ, dù chưa đến thời điểm kiểm tra sức khoẻ định kỳ, vẫn sử dụng bộ test nhanh do công ty tự trang bị để kiểm tra lái xe nhằm kịp thời phát hiện, tránh những rủi ro, nguy hiểm khi lái xe sử dụng chất kích thích chở hành khách trên đường”, ông Hải nói.

Theo ông Hải, khâu tuyển chọn lái xe rất quan trọng, ngoài những yêu cầu về GPLX, giấy khám sức khoẻ, cần về địa phương nơi tài xế sinh sống để kiểm tra lý lịch trích ngang xác minh tài xế khai báo trung thực hay không.

“Ngoài ra, vận tải hành khách sẽ có đặc thù riêng khi chính mỗi hành khách là một giám sát viên để kịp thời phát hiện những biểu hiện bất thường của tài và có những biện pháp kịp thời ngăn chặn không cho tiếp tục điều khiển xe, thông báo với chủ doanh nghiệp,…khác với các lái xe tải, container thường di chuyển một mình”, ông Hải cho hay.

Ông Đỗ Văn Bằng, chủ hãng xe Sao Việt cho biết, tình trạng lái xe sử dụng chất ma tuý tham gia giao thông tiềm ẩn nguy cơ lớn về TNGT. Do đó, ngay từ khâu tuyển dụng, các doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ, bên cạnh những yêu cầu về GPLX, thời gian hành nghề, phải có giấy khám sức khoẻ tại bệnh viện đa khoa trở lên trong đó, bắt buộc phải có hạng mục kiểm tra chất ma tuý.

“Để ngăn tình trạng lái xe sử dụng ma tuý tham gia giao thông, các doanh nghiệp vận tải cần có cách thức để quản lý, kiểm soát chặt chẽ hơn, tuân thủ quy định kiểm tra sức khoẻ định kỳ lái xe 6 tháng/lần. Khi nghi ngờ, cần kiểm tra ngay, nếu phát hiện sử dụng chất kích thích buộc phải sa thải ngay lập tức”, ông Bằng cho biết.

Tuy nhiên, theo ông Bằng, hiện nay chưa có một cơ sở dữ liệu nào giám sát các tài xế từng vi phạm sử dụng chất ma tuý nên xuất hiện tình trạng lái xe bị sa thải tại doanh nghiệp này vẫn tiếp tục đi xin việc tại một doanh nghiệp khác với bộ hồ sơ mới, có sự chuẩn bị kĩ lưỡng để tránh phát hiện sử dụng ma tuý khi đi khám sức khoẻ.

Thậm chí, khi tài xế bị lực lượng chức năng phát hiện sử dụng ma tuý trên đường, bị phạt tiền và tước GPLX, sau một thời gian vẫn có thể đi thi lại bằng lái xe khác và tiếp tục hành nghề.

Đồng thời cho biết, Hiệp hội vận tải ô tô Hà Nội và các doanh nghiệp từng kiến nghị thống kê, lập danh sách những trường hợp tài xế từng sử dụng chất ma tuý lên một trang thông tin liên thông giữa các doanh nghiệp để khi tuyển dụng có thể tra cứu, từ chối các hồ sơ của những tài xế này. Tuy nhiên về mặt pháp luật lại không khả thi do vi phạm quyền riêng tư cá nhân của mỗi người. Ngoài ra cũng ảnh hưởng đến cuộc sống của những tài xế đã hoàn lương sau khi nhận ra những tác hại của việc sử dụng ma tuý.

Từ đó, ông Bằng kiến nghị, Bộ Công an và Bộ GTVT cần có sự phối hợp lưu trữ những thông tin, hồ sơ của lái xe dương tính với ma túy và chia sẻ để tất cả đơn vị chức năng, doanh nghiệp đều có thể kiểm tra khi tuyển dụng.

Đại diện công ty vận tải Khánh Nhung cho biết, để kiểm soát chặt chẽ các lái xe, ngăn tài xế sử dụng chất ma tuý, công ty đã chủ động trang bị các bộ test nhanh để khi xe gặp sự cố sẽ tiến hành kiểm tra ngay cho các lái xe. Đồng thời, thường xuyên phổ biến quy định pháp luật và chế tài xử phạt để nâng cao nhận thức cho tài xế.

Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội vận tải Việt Nam cho biết, các đơn vị kinh doanh vận tải và chủ doanh nghiệp luôn mong muốn tìm được lái xe không sử dụng chất ma tuý, trong quá trình sử dụng, nếu phát hiện sẽ lập tức sa thải.

Các doanh nghiệp đều nhận thức được việc sử dụng lái xe nghiện ma tuý không chỉ gây mất ATGT mà còn ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp và gây thiệt hại nặng nề nếu xảy ra tình huống không mong muốn khi tham gia giao thông.

Ngoài ra cũng mong muốn được các cơ quan quản lý nhà nước bằng hình thức nào đó cung cấp thông tin liên quan đến các tài xế từng sử dụng ma tuý để phối hợp với doanh nghiệp quản lý lái xe, kịp thời sa thải nếu phát hiện, chấn chỉnh đội ngũ tài xế trong công ty và loại trừ khi tuyển chọn mới.

Về vấn đề khám sức khoẻ của tài xế, hiện nay đang được thực hiện ở khâu làm hồ sơ thi GPLX, trong lúc thi tuyển vào các doanh nghiệp. Ngoài ra đối với các đơn vị kinh doanh vận tải (loại trừ vận tải trong dây chuyền sản xuất hay cá nhân gia đình) còn phải thực hiện kiểm tra sức khoẻ lái xe định kỳ theo quy định, bao gồm cả việc kiểm tra chất ma tuý.

Đối với các doanh nghiệp có lượng xe lớn, sẽ chủ động mời các cơ sở y tế có chức năng kiểm tra sức khoẻ lái xe về trực tiếp kiểm tra tại doanh nghiệp. Tuy nhiên, với những doanh nghiệp nhỏ hay hộ kinh doanh chỉ có 1,2 lái xe thường sẽ giao cho tài xế tự liên hệ với các cơ sở y tế để được cấp cho giấy chứng nhận khám sức khoẻ.

“Chính điều này đã dấy lên câu hỏi liệu tình hình khám và cấp giấy chức nhận khám sức khoẻ tài xế hiện nay có thực chất hay không? Hiệp hội vận tải Việt Nam từng 2 lần có văn bản gửi Bộ Y tế đề nghị cần công bố công khai danh sách các cơ sở y tế có thẩm quyền khám, cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sức khoẻ lái xe. Đồng thời, Bộ Y tế cũng cần có cơ sở dữ liệu để cập nhật thông tin khám sức khoẻ của tài xế đó (khám ở đâu, ngày giờ nào, số giấy phép bao nhiêu) để người sử dụng lao động có cơ sở xác thực tài xế có thực sự đi khám sức khoẻ hay mua giấy khám sức khoẻ trôi nổi bên ngoài để tiếp tục sử dụng hoặc sa thải nếu phát hiện gian dối. Tuy nhiên, đến nay chưa thấy Bộ Y tế trả lời”, ông Quyền nói.

Theo ông Quyền đây là việc làm cần thiết và không khó trong bối cảnh chuyển đổi số, đồng thời, còn giúp hạn chế tiêu cực về việc giấy khám sức khoẻ được mua bán tràn làn ngoài xã hội. Từ đó, giúp siết chặt công tác quản lý các cơ sở khám sức khoẻ lái xe, có cơ sở để truy trách nhiệm nếu tài xế sử dụng ma tuý bị lực lượng chức năng phát hiện hoặc gây tai nạn.

“Cùng với đó, khi lực lượng chức năng kiểm tra, kiểm soát tài xế trên đường cũng cần có cơ sở dữ liệu thống kê các tài xế vi phạm, không cần công khai nhưng tối thiểu phải cho phép các cơ quan liên quan như: Sở GTVT, doanh nghiệp, hiệp hội vận tải tra cứu để xác định được tài xế thuộc doanh nghiệp nào, trách nhiệm thuộc về ai, để chấn chỉnh, nhắc nhở, xử lý”, ông Quyền nói.

Và nhấn mạnh: Cần có sự phối hợp giữa các ngành chức năng, trao đổi thông tin chặt chẽ, kịp thời để khép kín những lỗ hổng trong quản lý lái xe.

Ông Nguyễn Trọng Thái, nguyên Chánh VP Uỷ ban An toàn giao thông quốc gia cho biết, để quản lý tốt lái xe, ngăn tình trạng tài xế sử dụng ma tuý, các doanh nghiệp cần thực hiện đúng quy định kiểm tra sức khoẻ định kỳ cho đội ngũ tài xế. Cùng với đó, kết hợp kiểm tra đột xuất, ngẫu nhiên để phòng hờ những trường hợp biết lịch kiểm tra định kỳ mà tìm cách né tránh bằng cách ngưng sử dụng ma tuý một thời gian.

Xăng tăng sốc, nhà xe, tài xế vật vã mưu sinh