Các nước tổ chức lực lượng an ninh hàng không thế nào?

Nhiều sân bay Mỹ chỉ trích cơ quan an ninh vận tải (TSA) hoạt động không hiệu quả và muốn tư nhân hoá

Trong bối cảnh nhu cầu hàng không tăng trưởng mạnh, giới chức hàng không các nước, đặc biệt tại Mỹ đang đứng trước áp lực phải đảm bảo an ninh hàng không (ANHK) để vừa rút ngắn thời gian làm thủ tục vừa ngăn chặn các nguy cơ tấn công hiệu quả theo chỉ đạo của chính quyền Washington.

Mô hình ANHK trên thế giới

Mô hình tổ chức lực lượng kiểm soát ANHK trên thế giới khá đa dạng: Do Nhà nước (thông qua lực lượng bán quân sự/cảnh sát đảm nhiệm) trực tiếp thực hiện hoặc giao một phần công tác đảm bảo ANHK cho một công ty độc lập với doanh nghiệp cảng hàng không chịu trách nhiệm… 

Một số nước như: Trung Quốc, Ấn Độ… ANHK do Nhà nước trực tiếp chỉ đạo hoạt động. Chẳng hạn, tại Ấn Độ, lực lượng An ninh Công nghiệp Trung ương (CISF - một tổ chức bán quân sự) chịu trách nhiệm an ninh sân bay theo khung quản lý của Cơ quan An ninh hàng không (thuộc Bộ Hàng không dân dụng).

CISF thành lập một nhóm an ninh phi trường (Đơn vị An ninh - APSU) để bảo vệ các sân bay của Ấn Độ. Ngoài ra, mỗi hãng hàng không nội địa Ấn Độ đều có một nhóm an ninh giám sát riêng hoạt động trên máy bay. 

Một bốt kiểm tra an ninh, phòng chống khủng bố ở sân bay Mỹ

Điển hình về mô hình quản lý ANHK có một phần doanh nghiệp chịu trách nhiệm là Hong Kong, Trung Quốc. Sân bay quốc tế Hong Kong do lực lượng Cảnh sát Hong Kong và Công ty TNHH an ninh hàng không Hong Kong (AVSECO) chịu trách nhiệm.

Đơn vị an ninh hàng không của cảnh sát được triển khai, rà soát khắp sân bay, được trang bị súng H&K Mp5 và súng lục Glock 17 khi làm nhiệm vụ kiểm tra an ninh hành khách và hành lý. 

Tại Mỹ, an ninh hàng không do Cơ quan An ninh vận tải (TSA) thuộc Bộ An ninh nội địa Mỹ đảm nhiệm. Cơ quan này được thành lập sau các vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001. 

Tư nhân hay Nhà nước?

Theo tạp chí Popular science của Mỹ, có tới 6.800 hành khách của hãng hàng không American bị nhỡ chuyến trong 1 tuần kỳ nghỉ xuân năm 2016. Nguyên nhân là vì chậm trễ trong quá trình kiểm tra an ninh.

Do đó, rất nhiều sân bay kêu gọi Chính phủ giao việc kiểm tra an ninh cho các công ty tư nhân để thúc đẩy tiến trình kiểm tra an ninh nhanh gọn, hiệu quả và chặt chẽ hơn.

Ban quản lý sân bay quốc tế Phoenix Sky đang tính đến nhiều biện pháp khác nhau và thay thế TSA bằng công ty hợp đồng tư nhân là một trong những biện pháp cải tiến - Trợ lý Giám đốc Hàng không tại sân bay này, ông Deborah Ostreicher cho biết. Theo ông, tình hình chậm trễ của TSA trên khắp đất nước khiến 70.000 hành khách lỡ chuyến trong năm 2016.

Quốc hội Mỹ vốn chỉ định 5 sân bay cho phép sử dụng công ty tư nhân phụ trách an ninh để so sánh với hoạt động giữa tư nhân với TSA. Sau đó, 17 sân bay nhỏ khác đã tham gia để tư nhân hoá an ninh hàng không.

Quân đội Mỹ đảm bảo an ninh tại sân bay John Kennedy

Trong đó, sân bay quốc tế San Francisco (SFO) là sân bay lớn nhất tại Mỹ sử dụng hệ thống kiểm tra an ninh hàng không tư nhân. Những hãng hàng không chuộng mô hình tư nhân cho rằng, đối tác tư nhân sẽ phản ứng nhanh hơn và có thể điều chỉnh số lượng nhân viên tùy thuộc theo lưu lượng hành khách.

Tuy nhiên, theo đài phát thanh Market Place, dù tư nhân hoá nhưng TSA vẫn chịu trách nhiệm chọn và quản lý các nhà thầu, bắt buộc thực hiện theo thủ tục an ninh của TSA. Thực tế, tỉ lệ hành khách phải chờ đợi ở các sân bay đã sử dụng nhà thầu an ninh tư nhân vẫn cao. Chỉ khác một điều, việc quản lý và sử dụng lao động linh hoạt hơn.

“Nếu nhân viên làm việc không hiệu quả, họ sẽ bị xử lý nhanh gọn và hợp lý hơn theo điều kiện hợp đồng chứ không khó khăn khi đó là công chức nhà nước”, ông Brian Sprenger, Giám đốc sân bay quốc tế Bozeman Yellowstone tại Montana nói.

Mặt khác, các liên đoàn lao động cho biết, lý do thực sự mà nhiều sân bay Mỹ muốn tư nhân hoá an ninh rất đơn giản: Đó là cắt giảm chi phí. Ông James Mudrock, Chủ tịch Công đoàn AFGE Local 1230 đại diện cho các công nhân TSA tại Sacramento, bang California nhận định: ANHK nên là hoạt động do chính phủ liên bang điều hành, không nên chuyển giao cho các công ty tư nhân. 

Lực lượng cảnh sát tuần tra tại một sân bay ở Mỹ

Về phần mình, lý giải việc chậm trễ, TSA cho biết họ gặp khó khăn vì thiếu nhân sự và tài chính. Ông Christopher Bidwell, Phó chủ tịch phụ trách an ninh thuộc Hội đồng sân bay quốc tế Bắc Mỹ cho biết: “Về cơ bản, TSA đang thiếu hụt tài chính và không đủ nhân viên (kể cả công chức hay hợp đồng). Từ năm 2013 - 2016, khoảng 10% nhân viên TSA nghỉ việc”.

Hiện nay, nguồn tài chính hỗ trợ hoạt động cho TSA đến từ phí an ninh nằm trong mỗi tấm vé của hành khách. Mỗi hành khách phải chịu 11,2 USD phí an ninh cho một chuyến bay khứ hồi và 5,6 USD cho chuyến bay một chiều.

An ninh hàng không tại sân bay Cần Thơ được đảm bảo tuyệt đối