Cách nào chặn trốn phí cao tốc Nội Bài - Lào Cai?

Nhiều xe tải không chở hàng khi qua trạm thu phí đầu tuyến (Km6) cao tốc Nội Bài - Lào Cai để hưởng mức phí thấp, sau đó sẽ chất hàng ở các điểm dọc đường - Ảnh minh họa: Dương Linh

Thời gian qua, lái xe dùng đủ chiêu trò để trốn phí trên tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai. Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc VN (VEC) và đơn vị quản lý vận hành và khai thác tuyến đường đã sử dụng nhiều biện pháp để ngăn chặn triệt để tình trạng này.

Trăm cách… lách phí

Theo Công ty Vận hành và Bảo trì đường cao tốc VN (VEC O&M), kể từ khi đưa vào khai thác, lợi dụng kẽ hở của hệ thống thu phí kín, cộng với việc tuyến đường vẫn chưa được hoàn thành nên nhiều lái xe tìm mọi cách để trốn phí. Một trong những hình thức trốn phí phổ biến trước đây là khi các xe đi vào tuyến, nhân viên phát thẻ miễn phí (thẻ ưu tiên) nhưng khi ra nhân viên thu phí không lấy lại loại thẻ này. Để bịt kẽ hở này, VEC O&M đã tạo một làn riêng dành cho xe ưu tiên (như: Xe cảnh sát, cứu thương, bộ đội, xe dẫn đoàn…) để kiểm soát nên tình trạng không thu lại thẻ ưu tiên đã chấm dứt.

Tuy nhiên, lãnh đạo VEC O&M cho biết, đau đầu nhất là các trường hợp lái xe tìm cách trốn trạm thu phí nhằm ăn bớt tiền phí. Một số trường hợp lái xe vào tuyến rồi lợi dụng các điểm mở để đi ra, sau đó lại vào tiếp trạm thu phí tại nút giao gần điểm ra để lấy thẻ đầu vào và trả thẻ tại trạm thu phí cần ra với mức cước phí tương ứng với quãng đường của hai trạm thu phí gần nhất. Như vậy, lái xe này đã ăn bớt được hàng trăm, thậm chí hàng triệu đồng tiền phí cho một lần lưu thông trên cao tốc.

“Có trường hợp hai xe cùng loại với nhau của một công ty. Khi đó, xe A sẽ đi vào Km6 (đầu tuyến) còn một xe đi vào ngang đường (thường là Km17). Đến đây, hai xe sẽ tráo thẻ và biển cho nhau để xe A đi ra cuối tuyến (Km237). Khi đấy, xe A đi từ Km6 do tráo thẻ, tráo biển cho chiếc xe B nên chỉ mất phí từ Km17 đến Km237. Lúc quay về, hai xe lại đổi biển rồi đi ra. Như vậy xe A đã “ăn cắp” được một nửa số phí đường cao tốc”, đại diện VEC O&M nói.

Một cách lách phí phổ biến khác là một xe chở container đến đoạn Yên Bái hoặc Lào Cai rồi tháo container để ở trạm dịch vụ để đi ra trạm thu phí. Khi thu vé, do xe này chỉ là đầu kéo nên chỉ chịu mức phí loại 3 thay vì loại 5 nếu kéo theo container. Tiếp đó chiếc xe này lại lấy thẻ đi vào cao tốc. Khi đó, sẽ có một xe khác ở trạm dịch vụ kéo container đến để xe này lắp móoc kéo tiếp đi. Như vậy, xe này sẽ chỉ mất một đoạn ngắn đầu tuyến chịu mức phí cho xe loại 5 trong khi hầu hết trên tuyến chỉ phải chịu mức phí loại 3…

Cũng theo đại diện VEC O&M, trong thời gian qua, sau khi phối hợp với công an địa phương, đơn vị này còn phát hiện nhiều đối tượng là người dân địa phương dẫn xe trốn phí, mua lại thẻ của các trường hợp xe lách ra tại các điểm mở để bán lại cho các đối tượng khác, gây thiệt hại cho công tác thu phí.

Sử dụng thẻ điện tử, ngăn chặn 95% tình trạng trốn phí

Theo đại diện VEC O&M, sau khi phát hiện các trường hợp lách, trốn phí đường cao tốc, đơn vị đã tiến hành đóng các điểm mở. Nếu trước đây toàn tuyến có hơn 100 điểm mở, nay chỉ còn 4 - 5 điểm để phục vụ các đơn vị thi công, hoàn thiện. Vì thế, từ tháng 8/2015 đến nay, tình trạng mất thẻ đã giảm hẳn. Trước đây có những tháng mất đến 20 nghìn thẻ, từ tháng 8/2015 sau khi siết chặt chỉ còn mất khoảng 5 nghìn thẻ/tháng và đến nay gần như không còn.

“Từ tháng 8/2015 đến nay, VEC O&M đã từ chối phục vụ gần 60 trường hợp mất thẻ. Do làm kiên quyết nên sau đó nhiều lái xe đã tự động xin nộp lại thẻ. Đến nay, chúng tôi đã thu hồi được hơn 300 thẻ. Đặc biệt, từ khi đưa thẻ điện tử vào sử dụng, các thông tin được tích hợp và trích xuất hàng ngày nên đã ngăn chặn được đến 95% tình trạng trốn phí”, lãnh đạo VEC O&M nói và cho biết, trước đây trạm thu phí nào biết trạm ấy, không thể kết nối với nhau được nên rất khó biết có bao nhiêu thẻ phát ra - bao nhiêu thẻ thu về. Nay đã có thể kết nối và kiểm soát được, vì vậy những trường hợp mất thẻ có thể nhận biết ngay.

Tại cuộc họp mới đây tại Bộ GTVT, ông Mai Tuấn Anh, Tổng giám đốc VEC cho biết: “Kể từ khi đưa 3 tuyến cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, Nội Bài - Lào Cai và TP HCM - Long Thành - Dầu Giây vào khai thác, qua theo dõi thống kê hàng ngày, VEC đã phát hiện tình trạng mất vé thẻ đầu vào ở tuyến đường cao tốc thường xuyên xảy ra. Trong đó, riêng tuyến đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai trong thời gian từ tháng 1 - 8/2015 đã mất 137.000 thẻ đầu vào. Đặc biệt, việc kiểm soát các xe cứu thương, hộ đê... cũng gặp rất nhiều khó khăn trong việc xác định chính xác các phương tiện đủ điều kiện miễn phí.