Cảng biển thiệt hại lớn vì container tồn đọng

Giảm năng lực kho bãi

Những ngày đầu tháng 8, hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua cảng quốc tế Tân Cảng Cái Mép (TCIT) vẫn tất bật. Sản lượng hàng hóa qua cảng tăng trưởng giúp hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả hơn. Tuy nhiên, lãnh đạo TCIT cho hay, trong kho bãi của cảng vẫn còn khoảng 100 Teu container tồn đọng chưa xử lý.

Các container tồn đọng làm giảm diện tích kho bãi trong khi mỗi năm doanh nghiệp cảng tốn nhiều chi phí để thuê.

Ông Nguyễn Hồng Phúc, Giám đốc kinh doanh Cảng TICT nhận định, các container tồn đọng có thể do chứa loại hàng nào đó bị cấm nên không được thông quan; hoặc do thời điểm container nhập về vào thời điểm có các quy định mới siết chặt hơn, trình tự thủ tục phức tạp hơn… nên nhiều chủ hàng "bỏ của". Các lô hàng đọng lại không thể chuyển đi, chờ hải quan xử lý.

Theo ông Phúc, rất nhiều container tồn đọng đã 3-4 năm chưa tìm được chủ nhân, cũng chưa được xử lý làm giảm phần nào diện tích kho bãi, trong khi mỗi năm cảng phải mất chi phí không nhỏ để thuê. Quan ngại hơn, container tồn đọng chủ yếu là các mặt hàng phế liệu, nếu để lâu còn gây nguy cơ ô nhiễm môi trường.

Ông Phạm Quốc Long, Chủ tịch Hiệp hội Đại lý, Môi giới và Dịch vụ hàng hải (Visaba) cho biết, ước tính chi phí lưu kho bãi trung bình của 1 container 40 feet khoảng 2 USD/ngày. Tại khu vực Hải Phòng hiện nay, có hàng nghìn container loại này tồn đọng với mặt hàng chủ yếu là các lốp xe cũ, phế liệu.

"Các lô hàng này đã nằm yên nhiều năm nay mà chưa thể xử lý, gây thiệt hại chi phí đáng kể cho chủ cảng và chủ tàu. Container nằm một chỗ cũng khiến các chủ tàu thiếu vỏ container", ông Long nói.

Tốn thêm nhiều chi phí

Thống kê của Cục Hàng hải VN, số lượng hàng hóa container tồn đọng trên 90 ngày tại các khu vực cảng biển Việt Nam vượt đã quá 7.650 chiếc, tập trung chủ yếu ở các cảng biển lớn như: TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Vũng Tàu. Tại khu vực cảng TP.HCM, hàng hóa tồn đọng trên 90 ngày chủ yếu tập trung tại cảng Cát Lái với hơn 5.000 container.

Trong khi đó, lượng hàng tồn đọng trên 90 ngày tại hai cảng biển lớn là cảng Tân Cảng Cát Lái (TP.HCM) và Tân Cảng Hải Phòng (Lạch Huyện, Hải Phòng) ước tính khoảng 6.700 Teu và có xu hướng tăng dần.

Lượng hàng tồn đọng này chiếm diện tích khoảng 6ha bãi cảng, tương đương khoảng 5% năng lực khai thác của toàn cảng. Theo đại diện Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn, diện tích này có thể đảm bảo cho sản lượng 300.000 Teu thông qua 1 năm.

"Việc hàng hóa tồn đọng lâu ngày khiến doanh nghiệp cảng bị giảm sút năng lực khai thác, khó khăn trong điều hành sản xuất, phát sinh nhiều chi phí quản lý, đảo chuyển", vị này cho biết.

Xin cơ chế vận chuyển đi nơi khác

Ông Nguyễn Hồng Phúc thông tin, những năm 2018, 2019, số lượng container tồn đọng tại cảng TCIT lên tới 2.000 Teu. Thời gian qua, lực lượng hải quan đã tích cực xử lý nên số lượng đã giảm khá nhiều.

Đánh giá đây là rủi ro trong xuất nhập khẩu hàng hóa thương mại, ông Phúc cho biết để xử lý số container này, các cảng và hãng tàu chỉ còn cách phối hợp làm công văn gửi lực lượng chức năng để được xử lý kịp thời.

Theo một doanh nghiệp cảng biển tại TP.HCM, các cơ quan có liên quan cần sớm có cơ chế phù hợp để thúc đẩy giải tỏa hàng hóa tồn đọng tại cảng, sửa đổi hoặc thay thế các thông tư, nghị định không còn phù hợp với với điều kiện thực tế.

Theo tìm hiểu, đã có nhiều doanh nghiệp có các chính sách ưu đãi để khuyến khích các chủ hàng, hãng tàu chia sẻ, phối hợp xử lý các container tồn đọng. Nhưng nhiều lô hàng chủ yếu là hàng vi phạm pháp luật nên các chủ hàng sẵn sàng từ bỏ. Một số doanh nghiệp xin cơ chế luân chuyển các container đi các kho bãi khác để giải phóng nhưng chưa được chấp thuận.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, đó chỉ là giải pháp tạm thời. Chưa kể, phương án này cũng gây tốn kém về chi phí vận chuyển. Trường hợp hàng hóa không thể bán đấu giá để thu hồi chi phí mà phải tiêu huỷ, các bên liên quan đều chịu thiệt hại.

Ông Phạm Quốc Long cho rằng, cần bổ sung, sửa đổi các quy định liên quan đến việc xử lý hàng hóa tồn đọng tại các cảng biển trong Bộ luật Hàng hải VN. Trong đó, cần có cơ chế để ưu tiên, hỗ trợ doanh nghiệp cảng bù đắp các chi phí tổn thất khi hàng hóa tồn đọng được cơ quan hải quan bán đấu giá.