Cao tốc Bắc - Nam tạo cú hích đột phá hạ tầng giao thông

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Nhật

Cuối tháng 11/2017, tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XIV đã thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án xây dựng một số đoạn tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020. Nhân dịp đầu năm mới Mậu Tuất 2018, Báo Giao thông trò chuyện với Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Nhật xung quanh công trình đặc biệt quan trọng này.

Đầu tư dự án thể hiện ý chí quyết tâm của Đảng và nhân dân

Dự án đầu tư xây dựng một số đoạn tuyến đường bộ cao tốc trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 mới đây được Quốc hội khóa XIV thông qua chủ trương đầu tư. Với cương vị là Thứ trưởng trực tiếp phụ trách dự án, ông chia sẻ gì về quá trình chuẩn bị dự án này?

Trước hết, việc Quốc hội thông qua nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án xây dựng một số đoạn tuyến đường bộ cao tốc trên tuyến cao tốc Bắc - Nam với số phiếu tán thành trên 83% thể hiện ý chí quyết tâm rất cao của các ĐBQH trong việc mong muốn hoàn thiện, nâng cao và phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, góp phần phát triển KT-XH, sớm đưa nước ta trở thành một nước công nghiệp hiện đại. Ở bất cứ quốc gia nào, hệ thống đường bộ cao tốc vẫn là một trong những trục xương sống của mạng lưới giao thông quốc gia, do khả năng tiếp cận đa dạng của các đối tượng khai thác.

Với hệ thống đường bộ trục dọc ở nước ta, những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, tuyến QL1 đoạn Hà Nội - Cần Thơ đã hoàn thành với quy mô 4 làn xe, từng bước nâng cao năng lực và đáp ứng được nhu cầu vận tải trước mắt, nâng cao khả năng cạnh tranh và thúc đẩy phát triển KT-XH khá rõ rệt. Tuy nhiên, do đặc thù giao thông trên tuyến QL1 là giao thông hỗn hợp, dân cư sinh sống dọc hai bên nên tốc độ khai thác thấp, cùng với sự phát triển kinh tế, sự gia tăng nhanh chóng của các phương tiện vận tải, áp lực giao thông ngày càng gia tăng. Hiện trạng tuyến đường này cũng không thể nâng cấp mở rộng được nữa, bởi sẽ ảnh hưởng đến dân sinh, khối lượng GPMB, chi phí đầu tư lớn và hiệu quả không cao.

Đường Hồ Chí Minh dù đã được đầu tư xây dựng nhưng chưa thể đáp ứng được nhu cầu kết nối các địa phương đang thay đổi từng ngày. Vì thế, việc đầu tư các dự án trên tuyến cao tốc Bắc - Nam rõ ràng có ý nghĩa quan trọng trong điều kiện tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam chưa thể triển khai trong giai đoạn trước mắt. Qua các kết quả nghiên cứu của các tổ chức tư vấn quốc tế và trong nước, sau khi tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam hình thành sẽ đem lại hiệu quả rất lớn đối với việc phát triển KT-XH, kết nối chặt chẽ các thành phố lớn, các trung tâm tăng trưởng, các vùng kinh tế trọng điểm với các cảng biển, cảng hàng không quốc tế, khu công nghiệp,…

Trực tiếp phụ trách công tác chuẩn bị đầu tư một dự án có quy mô thuộc loại lớn nhất của ngành GTVT từ trước đến nay, Thứ trưởng có phải chịu nhiều áp lực?

Áp lực luôn là một đặc thù mà mọi người phải đối mặt hàng ngày, chẳng riêng gì ai. Nhưng, áp lực đôi khi cũng chính là động lực để thôi thúc mỗi người chúng ta đưa ra các quyết định dứt khoát, những hành động không thể chần chừ. Mỗi ngành nghề lại có những áp lực khác nhau, nhưng với ngành GTVT, ở bất cứ thời kỳ nào, giai đoạn nào cũng luôn là một mặt trận nóng bỏng, cấp bách và sôi động. Bởi, ngành GTVT chịu trách nhiệm rất lớn trước Đảng, Quốc hội, Nhà nước và nhân dân về việc xây dựng một hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông hiện đại, đồng bộ.

Đối với dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam, công trình có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển KT-XH của đất nước, nên việc dự án được thông qua chủ trương đầu tư đó là sự thể hiện ý chí quyết tâm rất cao của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và nhân dân không phải ý muốn chủ quan của riêng ai. Tuy nhiên, đến thời điểm này, tôi cũng phải nói rằng, dự án được thông qua chủ trương đầu tư mới chỉ là kết quả bước đầu. Để triển khai xây dựng và đưa các dự án vào khai thác, còn rất nhiều công việc, thử thách đang chờ chúng ta ở phía trước, đặc biệt là công tác đền bù GPMB, thu hồi đất cho dự án của chính quyền các địa phương.

Cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình nằm trong dự án cao tốc Bắc - Nam - Ảnh: Tạ Tôn

Tháng 5/2018 phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án đầu tiên

Được biết, 11 dự án thành phần dài 654km trên cao tốc Bắc - Nam phía Đông được đầu tư xây dựng trong giai đoạn 2017 - 2020 có tổng mức đầu tư dự kiến gần 120.000 tỷ đồng, trong đó, 8 dự án được triển khai bằng hình thức đối tác công - tư (PPP). Sắp tới, Bộ GTVT sẽ có những giải pháp gì để huy động nguồn vốn xã hội hóa tham gia đầu tư vào các dự án này, thưa Thứ trưởng?

Theo tính toán sơ bộ, các dự án trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020 có kinh phí đầu tư dự kiến khoảng 118.700 tỷ đồng, gồm nguồn vốn Nhà nước hỗ trợ 55.000 tỷ đồng đã được bố trí trong kế hoạch đầu tư trung hạn (2016 - 2020) và phần vốn huy động (vốn vay và vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư) khoảng 63.700 tỷ đồng, trong đó, phần vốn chủ sở hữu của các nhà đầu tư chiếm hơn 13.000 tỷ đồng, còn lại, phần vốn vay khoảng 50.000 tỷ đồng. Như vậy, việc huy động nguồn vốn để đầu tư cao tốc Bắc - Nam là hoàn toàn khả thi.

Về giải pháp, sắp tới, Bộ GTVT sẽ tiếp tục làm việc với Ngân hàng Nhà nước để thống nhất các cơ chế, giải pháp báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định chính sách về nguồn vốn tín dụng cho dự án cao tốc Bắc - Nam. Bên cạnh đó, Bộ GTVT cũng rất mong muốn nhận được sự hợp tác, hỗ trợ của Ngân hàng Nhà nước trong quá trình thẩm định dự án, thẩm định phương án tài chính để các ngân hàng thương mại có thể cung cấp nguồn vốn tín dụng cho dự án.  

Dự án đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư, vậy các công việc tiếp theo của Bộ GTVT sẽ được triển khai thế nào, thưa Thứ trưởng?

Ngay khi được Quốc hội thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư xây dựng một số đoạn tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020, Bộ GTVT đã rốt ráo chuẩn bị các công việc tiếp theo để triển khai đầu tư xây dựng dự án. Trước tiên, Bộ GTVT tập trung xây dựng các cơ chế, chính sách trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết định nhằm đảm bảo triển khai dự án một cách minh bạch, hiệu quả, chống tham nhũng, lãng phí theo đúng chỉ đạo của Bộ Chính trị. Cụ thể, Bộ GTVT sẽ đề xuất Chính phủ tiến hành đấu thầu công khai các dự án để lựa chọn nhà đầu tư sau khi có thiết kế kỹ thuật; tăng tỷ lệ vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư lên 20% nhằm đảm bảo lựa chọn được những nhà đầu tư đáp ứng năng lực tài chính; các dự án sẽ tiến hành thu phí kín để đảm bảo công bằng cho các chủ phương tiện,…

Thời gian tới, Bộ GTVT sẽ yêu cầu các Ban QLDA, đơn vị tư vấn khẩn trương hoàn thiện báo cáo nghiên cứu khả thi (F/S) của các dự án, chậm nhất tháng 5/2018, dự án đầu tiên trên tuyến cao tốc Bắc - Nam sẽ được phê duyệt F/S chuẩn bị triển khai xây dựng. Cùng với đó, Bộ GTVT sẽ tiến hành làm việc với các địa phương có dự án đi qua để đưa ra các phương án nhằm triển khai công tác GPMB ngay khi dự án được phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, đảm bảo sau khi dự án lựa chọn được nhà đầu tư sẽ có mặt bằng sạch thi công, rút ngắn tiến độ, đảm bảo thời gian hoàn thành theo yêu cầu của Quốc hội đã đề ra.

Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!

Rốt ráo chuẩn bị phê duyệt các dự án cao tốc Bắc - Nam