Chiêu thức tinh vi lách lệnh trừng phạt, đưa xe hơi hạng sang của phương Tây vào Nga

Con số xuất nhập khẩu ở nước giáp Nga cao bất thường 

Hãng tin Sky News của Anh cho biết, kể từ khi Nga tiến hành các hoạt động quân sự tại Ukraine vào tháng 2/2022, các quốc gia phương Tây, trong đó có Anh, đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với Nga, khiến dòng chảy thương mại của nhiều loại hàng hóa giữa phương Tây và Nga đình trệ hoàn toàn.

Những mặt hàng được cho là có công dụng kép (có khả năng phục vụ cả mục đích quân sự và dân sự) cũng như các mặt hàng xa xỉ phẩm đều bị nghiêm cấm nhập khẩu vào Nga. 

Mục đích ban đầu là nhằm gây sức ép lên hoạt động quân sự của Nga cũng như gây ảnh hưởng tiêu cực đến các doanh nhân Nga, từ đó gây thiệt hại đối với nền kinh tế nước này kể cả không trực tiếp tham chiến với Nga.

Tuy nhiên, dữ liệu xuất nhập khẩu lại xuất hiện biến động lạ. Kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng cấm như xe hơi hạng sang hay phụ tùng máy bay không người lái từ phương Tây sang Nga đã giảm xuống mức gần như bằng 0. Thế nhưng kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng này sang các quốc gia láng giềng của Nga lại đột nhiên tăng mạnh.

Đặc biệt Azerbaijan là quốc gia không sản xuất xe hơi hạng sang nằm ở vùng Caucasus, nhưng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng xe hơi hạng sang sang các quốc gia lân cận giáp Nga như Georgia và Kazakhstan lại tăng trưởng đột biến.

Kim ngạch xuất khẩu xe hơi từ Anh sang Azerbaijan, Georgia và Kazakhstan ghi nhận vào khoảng cuối năm 2023, đầu năm 2024 thậm chí cao gấp 7 lần thời điểm xung đột Nga-Ukraine bùng nổ, các lệnh trừng phạt có hiệu lực.

Theo hãng tin Sky News, những chi tiết trên đã làm dấy lên nghi ngờ các quốc gia láng giềng Nga ở vùng Caucasus và Trung Á đã bí mật gửi hàng hóa nằm trong danh sách trừng phạt sang Nga.

Theo chân đoàn xe lạ

Các phóng viên hãng tin Sky News đã tới Georgia, quốc gia láng giềng của Nga, chứng kiến những đoàn xe tải khổng lồ tấp nập chở đủ các loại hàng hóa về phía Bắc. 

Họ đã theo chân đoàn xe đến trạm kiểm soát biên giới Lars, cũng là con đường duy nhất từ Georgia vào Nga. 

Sau hai ngày theo dõi và trao đổi với những người có liên quan, nhóm phóng viên của tờ báo Anh phát hiện có cả hệ thống đường dây tinh vi, phức tạp để lách các lệnh trừng phạt, vận chuyển xe hơi từ châu Âu vào Nga.

Khi vừa đặt chân tới trạm kiểm soát biên giới này, nhóm phóng viên Sky News phát hiện hàng dài xe tải đang chờ làm thủ tục thông quan sang bên kia biên giới.

Các phóng viên cũng đã nhận được một bức ảnh từ đồng nghiệp, chụp lại một bãi đậu xe quy mô lớn chứa đầy các loại xe hơi hạng sang như Mercedes, Lexus bản cao cấp, BMW, Range Rover... được cho là tại khu vực trạm kiểm soát biên giới Georgia-Nga.

Những chiếc ô tô này được vận chuyển từ các thành phố cảng lớn bên bờ biển Đen của Georgia như Poti, Batumi. Cũng có chiếc được đưa từ các cửa hàng ô tô ở thủ đô Tbilisi và tập kết tại bãi xe này.

Những người được giao nhiệm vụ vận chuyển các ô tô đều thừa nhận không rõ nguồn gốc số xe hơi đó trước khi xe được đưa vào Georgia. Họ chỉ biết đưa xe đến bãi đậu xe gần trạm kiểm soát biên giới, chờ vài ngày để hoàn tất thủ tục đưa xe sang Nga.

Theo Sky News, Georgia cũng đã ban hành lệnh cấm đưa các loại ô tô trên vào Nga sau khi các quốc gia phương Tây ban hành lệnh trừng phạt với Nga. Tuy nhiên có nhiều lỗ hổng để chuyển những mặt hàng vốn dĩ bị nghiêm cấm qua bên kia biên giới.

Một trong những cách phổ biến nhất là ô tô sẽ được đăng ký ở Armenia, quốc gia láng giềng ở phía Nam Georgia, sau đó đưa sang Georgia và vận chuyển lên trạm kiểm soát Lars.

Do người Georgia và người Nga được phép đi lại qua biên giới mà không cần thị thực nên những ô tô này sẽ được cấp biển số tạm thời để quá cảnh. Cuối cùng, các tài xế sẽ lái các ô tô này qua biên giới vào Nga, để lại xe ở Nga cho một nhóm khác, rồi đi phương tiện công cộng trở lại Georgia.

Thậm chí các tài xế đưa xe vào Nga còn được khuyên phải nói là họ chỉ đang lái xe quá cảnh sang Kyrgyzstan.

Theo Sky News, rất khó để quy kết bất cứ tội danh nào cho những người tham gia vào đường dây vận chuyển ô tô qua biên giới. Không những thế, bằng cách thức này, những chiếc ô tô trên sẽ được đưa qua biên giới mà không bị hải quan lưu trữ thông tin.

Phát hiện lạ giữa đêm khuya

Sau vài ngày theo dõi, nhóm phóng viên trên đường từ khu vực biên giới trở lại thủ đô Tbilisi (Georgia) thì tiếp tục bắt gặp đoàn xe tải di chuyển theo hướng ngược lại, chở theo nhiều ô tô có vẻ ngoài mới toanh, giống dòng xe Range Rover nên đã quay xe, tiếp tục theo dõi.

Khác với vẻ yên tĩnh vào ban ngày ghi nhận trước đó, bãi đỗ xe hơi cạnh trạm kiểm soát Lars vào ban đêm lại nhộn nhịp tấp nập. Các hoạt động vận chuyển xe diễn ra công khai, không hề có dấu hiệu bí mật, giấu giếm. Không chỉ có những chiếc xe dòng Range Rover mà còn có vô số xe hơi hạng sang khác như Mercedes G-Wagons hay Lamborghini Urus.

Sáng hôm sau, các phóng viên kiểm tra số khung trên những chiếc Range Rover, cho thấy đây là các xe hoàn toàn mới, sản xuất tại nhà máy ở Solihull (Anh) vào năm 2024.

Trước thông tin trên, hãng xe Jaguar Land Rover, nhà sản xuất dòng xe Range Rover, xác nhận đã nắm được các nguy cơ ô tô do hãng sản xuất được vận chuyển đến nơi không xác định.

Tuy nhiên hãng khẳng định đã dừng bán xe cho Nga và Belarus kể từ tháng 2/2022 và luôn ưu tiên chấp hành lệnh trừng phạt, đảm bảo nghĩa vụ đối với mạng lưới bán lẻ xe hơi.

Hãng cũng cho biết đã tiến hành điều tra và phát hiện các xe Range Rover nêu trên không được sản xuất dành cho thị trường Georgia mà cho các đại lý bán lẻ ở các quốc gia không có chung đường biên giới với Nga. Tuy nhiên khi ô tô của hãng nhập khẩu vào các quốc gia này, chúng lại được bán lại cho khách hàng ở các quốc gia giáp biên giới với Nga.

Hãng xe tuyên bố tiếp tục điều chỉnh chính sách để ngăn chặn các bên thứ ba tìm cách né tránh lệnh trừng phạt đối với Nga và Belarus.

Nhóm phóng viên Sky News cũng đặt vấn đề với Hiệp hội Các nhà sản xuất và kinh doanh Ô tô Anh (SMMT), nhưng tổ chức này chỉ trả lời: "Xuất khẩu ô tô của Anh sang Azerbaijan cũng như nhiều quốc gia đã tăng mạnh do nhiều yếu tố như nền kinh tế phát triển thịnh vượng hơn, có mẫu xe mới ra mắt hoặc nhu cầu của khách hàng bùng nổ sau một thời gian dồn nén".

Tuy nhiên theo Sky News, không chỉ có ô tô mà khả năng cao còn nhiều loại hàng hóa khác cũng đang được đưa sang Nga theo chiêu thức tinh vi trên.