Chính sách vênh khó vào cuộc sống

Dự án cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận đã ký hợp đồng tín dụng từ tháng 6/2018 nhưng đến nay vẫn chưa giải ngân được do vướng mắc về mức lãi suất vốn vay (Trong ảnh: Thi công cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận) - Ảnh: Phan Tư

Đơn giản bởi khi lãi suất vốn vay cao đưa vào dự án sẽ khiến dự toán công trình bị đội lên, từ đó làm công trình kéo dài thời gian hoàn vốn, giá thu phí cao.

Để ngăn chặn tình trạng này, với vai trò là cơ quan quản lý ngân sách quốc gia, Bộ Tài chính ban hành quy định nhằm khống chế mức lãi suất vốn vay cho các dự án PPP không vượt quá 1,3 lần (Thông tư 55/2016) và 1,5 lần (Thông tư 75/2017) mức bình quân của lãi suất Trái phiếu Chính phủ là hoàn toàn đúng về nguyên tắc. Quy định cũng phù hợp với các thông lệ của quốc tế, hơn nữa mức lãi suất Trái phiếu Chính phủ của chúng ta cũng cao hơn so với các nước trong khu vực.

Tuy nhiên, khi áp dụng vào thực tiễn, quy định lại khó khả thi vì mức lãi suất của thị trường trong nước đang cao hơn nhiều, gấp khoảng 1,5 lần so với mặt bằng lãi suất của các nước trong khu vực. Trong bối cảnh như vậy, chúng ta cần có sự dung hòa, căn cứ tình hình, điều kiện cụ thể để xem xét mức lãi suất vốn vay cho dự án PPP bao nhiêu là hợp lý.

Chẳng ai muốn cho vay với mức lãi suất thấp như vậy, trong khi lại là vay dài hạn, rủi ro lớn, nên chỉ có thể trông chờ vào nguồn vốn từ các ngân hàng.

Các ngân hàng thương mại cũng chẳng thể cho các nhà đầu tư vay vốn với lãi suất như quy định của Bộ Tài chính vì lãi suất thấp hơn nhiều lãi suất thị trường. Thế nhưng, trong trường hợp điều chỉnh để tăng mức lãi suất vốn vay, các nhà đầu tư trong nước sẽ gặp bất lợi trước các nhà đầu tư nước ngoài khi đấu thầu quốc tế làm nhà đầu tư các dự án cao tốc Bắc - Nam, bởi mức lãi suất huy động vốn vay ở thị trường nước ngoài hiện rất thấp, chỉ từ 1 - 3%/năm, rõ ràng nhà đầu nước ngoài sẽ chiếm ưu thế hơn các nhà đầu tư trong nước khi bỏ thầu.

Để giải bài toán này rất khó, chứ không hề đơn giản. Chúng ta cần phải giải quyết hài hòa giữa nội và ngoại, giữa nguyên tắc và thực tiễn, đồng thời phải xét đến tính đặc thù của công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam là dự án cấp thiết phải đầu tư ngay. Nếu chỉ vì vướng mắc này khiến dự án chậm, không những ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư, mà còn ảnh hưởng đến giao thương, phát triển kinh tế của cả khu vực và đất nước. Vì thế, Chính phủ và các bộ, ngành cần ngồi lại để nghiên cứu, xem xét thống nhất đưa ra mức lãi suất vốn vay phù hợp nhất, vừa thu hút được các nhà đầu tư, vừa đảm bảo kiểm soát tốt dự toán, giá thành của công trình. 

Ngô Trí Long
Chuyên gia kinh tế

Định mức lãi suất vốn vay làm khó cao tốc Bắc - Nam