Chưa quy định vấn đề định giá quyền khai thác khoáng sản

Cần có quy định riêng về những khoáng sản quan trọng

Thảo luận về dự thảo Luật Địa chất và khoáng sản chiều nay (5/11), đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) cho rằng, khoáng sản có công dụng quan trọng.

Hiện nay, dự Luật chia khoáng sản theo các nhóm, trong đó nhóm 1 là kim loại và năng lượng quan trọng như đất hiếm, vonfram, uranium, titan, băng cháy.

"Những khoáng sản này phục vụ cho việc chuyển đổi số, phát triển công nghiệp bán dẫn, xe điện, hàng không quân sự", ông Nghĩa nói.

Ông Nghĩa nêu dự Luật có định nghĩa về khoáng sản chiến lược quan trọng nhưng chưa có quy định riêng về những khoáng sản này. Bởi mỗi tài nguyên có chiến lược quan trọng khác nhau.

Trong khi đó, sau khi được cấp phép, các nhà thăm dò, khai thác có quyền chuyển nhượng hay khởi kiện nhà nước khi có tranh chấp.

Ông Nghĩa lấy ví dụ quá trình chuyển nhượng như A cho B, B cho C, C cho D. Tuy nhiên, đối tượng B, C, D có thể ở nước ngoài, rất khó để biết ai thực sự là chủ công trình khai thác, thăm dò.

Vì vậy, ông Nghĩa đề nghị có danh mục khoáng sản chiến lược quan trọng và đặc biệt quan trọng, đồng thời quyết định về thăm dò, khai thác, thu hồi do Thủ tướng quyết định.

Ông Nghĩa ví dụ ở một số quốc gia, Chính phủ có thể can thiệp không cho chuyển nhượng khi ảnh hưởng đến quyền lợi lâu dài, chủ quyền, an ninh quốc gia.

Về tài nguyên vị thế, đại biểu Nghĩa đề nghị khôi phục và nói rõ tài nguyên vị thế là do tính chất và vị trí, đồng thời quy định khoáng sản chiến lược quan trọng và khoáng sản có tài nguyên vị thế quan trọng vào một danh mục riêng, giao cho Chính phủ quyết định.

Cùng với đó, ông đề nghị dự Luật cần thiết kế theo nguyên tắc tiết kiệm tài nguyên, không để gánh nặng cho thế hệ sau.

Gia hạn thời gian khai thác khoáng sản nhiều lần rất bất cập

Về cấp phép khai thác khoáng sản, đại biểu Đỗ Thị Lan (đoàn Quảng Ninh) cho hay, dự thảo Luật quy định thời gian gia hạn khai thác bao gồm thời gian xây dựng cơ bản, thời gian khai thác.

Trong đó, thời gian khai thác được xác định theo dự án đầu tư khai thác khoáng sản không quá 30 năm và được gia hạn nhiều lần theo đề nghị của tổ chức, cá nhân có giấy phép khai thác. Tổng thời gian này không quá 20 năm.

Bên cạnh đó, dự Luật quy định nếu hết thời gian gia hạn có thể tiếp tục đề nghị cấp lại.

Bà Lan cho rằng quy định về thời hạn khai thác và gia hạn khai thác khoáng sản chưa phù hợp với chủ trương của Trung ương về cải cách hành chính, tháo gỡ vướng mắc, giảm chi phí thời gian cho doanh nghiệp và chưa phù hợp với quy định của luật đầu tư.

Theo quy định, thời gian chuẩn bị cho việc xây dựng cơ bản của dự án mất 8-10 năm. Trong khi đó, Luật Đầu tư quy định đối với các dự án trong khu vực công nghiệp thì không quá 70 năm, ngoài khu vực này không quá 50 năm.

Đại biểu nêu thực tế, nhiều dự án khai thác than đã thực hiện với thời gian trên 40 năm, nhiều dự án 43-45 năm bao gồm thời gian cấp phép, gia hạn.

"Nhiều doanh nghiệp đã mất nhiều thời gian trong lập hồ sơ đề nghị gia hạn khai thác than. Mỗi lần gia hạn chỉ được 2-5 năm, vừa làm vừa chuẩn bị xin giấy phép gia hạn", đại biểu nêu.

Bà Lan cho rằng, gia hạn thời gian khai thác nhiều lần rất bất cập. Quy định về thời gian cấp phép gia hạn khai thác khoáng sản của dự thảo Luật như hiện hành đã có nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội đã chỉ rõ những điểm không hợp lý.

Đại biểu đề nghị nghiên cứu quy định thời gian gia hạn cấp phép khai thác khoáng sản căn cứ trên trữ lượng khoáng sản và điều kiện địa chất của khoáng sản. Theo đó, dự án điều chỉnh quy định về thời gian cấp phép không quá 50 năm, thời gian gia hạn không quá 15 năm.

Chưa quy định vấn đề định giá quyền khai thác khoáng sản

Trước đó, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy, cho biết dự thảo luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 12 chương, 116 điều.

Hiện vẫn còn một số nội dung còn ý kiến khác nhau cần tập trung thảo luận trong đó có nội dung về quản lý đối với khoáng sản nhóm IV (gồm các loại đất sét, đất đồi; đất lẫn đá, cát, cuội, sỏi hoặc đất, sét có tên gọi khác chỉ phù hợp với mục đích làm vật liệu san lấp; đất đá thải mỏ).

Trong đó có ý kiến đề nghị cân nhắc, không nên bỏ quy định về thủ tục cấp phép thăm dò, khai thác đối với khoáng sản làm vật liệu san lấp, tránh tạo khoảng trống pháp lý dẫn đến vi phạm, ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực khoáng sản.

Cũng có ý kiến đề nghị cần xem xét cấp phép khai thác đối với khoáng sản nhóm IV thay vì thực hiện theo hình thức đăng ký hoạt động.

Về vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho biết tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo "đối với khoáng sản nhóm IV, cần nghiên cứu để có quy định cụ thể liên quan đến công tác quy hoạch, thăm dò, khai thác không để trục lợi chính sách".

"Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ đã thống nhất theo hướng vẫn quy định cấp phép nhưng đơn giản hóa quy trình, thủ tục đối với khoáng sản nhóm IV nhằm khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội", ông Huy nói.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật đã chỉnh lý nguyên tắc khai thác khoáng sản nhóm IV tại khoản 2 Điều 75. Để giải quyết nút thắt về quy hoạch và tháo gỡ triệt để vướng mắc về quy trình, dự thảo Luật quy định không đưa khoáng sản nhóm IV vào quy hoạch tỉnh.

Liên quan đến ý kiến đề nghị bổ sung nội dung định giá quyền khai thác khoáng sản, ông Huy cho biết kết quả định giá quyền khai thác khoáng sản là một trong những thông tin để xác định giá khởi điểm phục vụ công tác đấu giá quyền khai thác khoáng sản.

Tuy nhiên, việc quy định nội dung này trong dự thảo Luật hoặc giao Chính phủ quy định chi tiết là chưa khả thi tại thời điểm này.

"Do vậy, trước mắt Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị không quy định định giá quyền khai thác khoáng sản; đề nghị Chính phủ nghiên cứu thấu đáo, đề xuất giải pháp trong thời gian tới", Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nói.