Chuyển đổi hơn 1.000ha đất rừng làm cao tốc thế nào?

Phương án này đã được tính toán tối ưu, việc chuyển đổi gần như không tác động lớn đến môi trường, đồng thời đảm bảo tiến độ của dự án trọng điểm quốc gia này.

Chuyển đổi 1ha, trồng bù từ 1 - 3ha

Đại diện Cục Quản lý Xây dựng và Chất lượng công trình giao thông (Cục QLXD&CLCTGT, Bộ GTVT) cho biết, theo tờ trình mới nhất của Chính phủ gửi Quốc hội, 7 tỉnh có diện tích đất rừng cần chuyển đổi để phục vụ làm cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021 - 2025 gồm: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên và Khánh Hoà. Tổng diện tích rừng đề nghị chuyển đổi mục đích sử dụng là hơn 1.054ha.

Tại các tỉnh: Hà Tĩnh, Quảng Bình, Khánh Hòa, chủ đầu tư đã xây dựng phương án trồng rừng thay thế đối với các dự án thành phần đầu tư xây dựng có chuyển đổi mục đích sử dụng rừng tự nhiên theo quy định.

Trao đổi với Báo Giao thông, ông Bùi Chính Nghĩa, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp, Bộ NN&PTNT cho biết, trong số hơn 1.054ha đất rừng cần chuyển đổi, có 39,83ha rừng tự nhiên; 1.014,80ha rừng trồng, trong đó: 111,84ha quy hoạch rừng phòng hộ, 4,45ha quy hoạch rừng đặc dụng, 802,91ha quy hoạch rừng sản xuất và 135,43ha rừng ngoài quy hoạch 3 loại rừng có nguồn gốc rừng phòng hộ (14,89ha), đặc dụng (0,22ha) và sản xuất (120,32ha).

Theo ông Nghĩa, để chuyển 1ha rừng trồng phải trồng bù 1ha rừng thay thế, còn chuyển đổi 1ha rừng tự nhiên phải trồng 3ha rừng thay thế. Cơ cấu loại cây yêu cầu là cây lâm nghiệp.

UBND tỉnh sẽ quyết định đơn giá trồng rừng, tổng số tiền, thời gian chủ đầu tư phải nộp để trồng rừng thay thế.

Đơn giá trồng rừng thay thế được tính theo mức dự toán trồng rừng bình quân trên địa bàn tỉnh tại thời điểm chủ đầu tư dự án nộp tiền, bao gồm cả chi phí khảo sát, thiết kế, trồng rừng, chi phí quản lý đến khi thành rừng.

Chủ đầu tư dự án sẽ phải bỏ tiền để thực hiện việc trồng rừng thay thế, kinh phí được tính toán vào tổng mức đầu tư xây dựng đường.

“Việc trồng rừng thay thế phải thưc hiện theo những quy định của Thông tư 13 của Bộ NN&PTNT và được giao cho UBND tỉnh, nơi có dự án đi qua thực hiện”, ông Nghĩa nói và cho biết, trong phương án trồng thay thế có 2 cách thực hiện.

Một là, địa phương tìm quỹ đất và trồng theo diện tích thay thế; hai là nếu địa phương không bố trí được quỹ đất, chủ đầu tư sẽ có thể tìm, nếu họ cũng không tìm được phải nộp số tiền đó cho địa phương và địa phương sẽ báo cáo Bộ NN&PTNT để lựa chọn địa phương khác để trồng thay thế.

Để giảm tác động môi trường khi sử dụng đất rừng cho mục đích khác, theo ông Nghĩa, việc trồng rừng thay thế có thể phải thực hiện ở một điểm cách xa nơi cũ, hoặc cũng có thể trồng ở địa phương khác do địa phương không bố trí được quỹ đất.

Do đó, việc chấp hành các quy định trồng rừng và thời gian thực hiện (trong vòng 1 năm kể từ thời điểm lấy đất chuyển đổi) là rất cần thiết.

Theo ông Nghĩa, Bộ NN&PTNT đã đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội chỉ đạo các tỉnh nói trên phải quản lý chặt chẽ các diện tích rừng dự kiến chuyển đổi đến khi được cơ quan có thẩm quyền quyết định chuyển mục đích sử dụng.

Đồng thời, kiểm tra, rà soát toàn bộ hiện trạng rừng của các dự án thành phần, đảm bảo thông nhất về số liệu, vị trí giữa hồ sơ và thực địa.

Thẩm định xong đánh giá tác động môi trường

Đại diện Phòng Điều hành dự án 4 (Ban QLDA 6, Bộ GTVT), đơn vị được giao phụ trách hai dự án thành phần Vũng Áng - Bùng va Bùng - Vạn Ninh cho biết, nhằm đảm bảo môi trường, không ảnh hưởng đến chiến lược phát triển lâm nghiệp, đối với diện tích rừng cần chuyển đổi, các Ban QLDA đều đã có tờ trình gửi cấp có thẩm quyền địa phương về việc trồng rừng thay thế.

Đơn cử, đối với dự án thành phần Vũng Áng - Bùng, Ban QLDA 6 đã có tờ trình gửi các cấp chức năng tỉnh Quảng Bình trồng rừng thay thế trên diện tích 11,84ha rừng tự nhiên; 140,66ha rừng trồng; trình cơ quan thẩm quyền tỉnh Hà Tĩnh trồng rừng thay thế đối với 3,32ha rừng tự nhiên và 35,88ha rừng trồng...

Phương thức thực hiện trồng rừng thay thế được đề xuất là chủ đầu tư dự án sẽ nộp tiền trồng rừng vào quỹ bảo vệ và phát triển rừng của tỉnh.

Trao đổi với Báo Giao thông, đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng cho biết: “Chúng tôi đã thẩm định xong đánh giá tác động môi trường, yêu cầu các chủ đầu tư tiếp thu và hoàn thiện”.

Đa phần rừng trồng, hiệu quả kinh tế không cao

Theo tìm hiểu tại các địa phương, đa phần diện tích đất rừng phải chuyển đổi mục đích phục vụ dự án cao tốc Bắc - Nam là rừng trồng, giá trị kinh tế thấp. Tại 2 tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình, tổng diện tích chuyển đổi là 697ha đất rừng các loại.

Trong đó, Hà Tĩnh có gần 101ha (3,32ha rừng tự nhiên; 97,53ha rừng trồng), Quảng Bình là hơn 437ha (11,84ha rừng tự nhiên, hơn 425ha rừng trồng).

Ông Hoàng Quốc Huấn, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Hà Tĩnh cho biết, đơn vị vừa chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương liên quan rà soát diện tích rừng cần chuyển đổi để thực hiện dự án cao tốc Bắc - Nam. Các địa phương có đất rừng cần chuyển đổi gồm các huyện Can Lộc, Cẩm Xuyên, Kỳ Anh và TX Kỳ Anh.

Cũng theo ông Huấn, ngoài diện tích rừng tự nhiên cho trữ lượng 36m3 gỗ/ha thì diện tích rừng trồng chủ yếu là keo và bạch đàn.

Hiện, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có báo cáo gửi Bộ NN&PTNT về kết quả thẩm định hồ sơ đề nghị quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng gần 101ha đất rừng để thực hiện dự án cao tốc Bắc - Nam qua địa bàn.

Trong khi đó, Ban QLDA 6 cho biết, việc xác nhận hướng tuyến để phê duyệt chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên (3,32ha) đã được nghiên cứu kỹ lưỡng để giảm thiểu đến mức thấp nhất tác động đến rừng; bám ven hồ chứa nước Sơn Kim; tránh giao chéo với đường dây 500kV... vì vậy không thể điều chỉnh đầu tư xây dựng ở vị trí khác.

Ông Nguyễn Văn Việt, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Hà Tĩnh cũng cho biết, khi chuyển đổi đất rừng sẽ hạn chế tối đa ảnh hưởng đến việc phát triển kinh tế địa phương cũng như người dân.

Tại tỉnh Quảng Bình, hiện địa phương này đã có công văn gửi Bộ GTVT về nhu cầu cần chuyển mục đích đất rừng sản xuất 528ha; đất rừng phòng hộ 69,98ha.

Theo ông Trần Văn Định, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Quảng Trạch, trên địa bàn huyện có khoảng vài trăm ha đất rừng sản xuất của người dân diện chuyển đổi. Đây chủ yếu là rừng keo, tràm nhưng năng suất đem lại không cao.

Tại Bình Định, diện tích chuyển mục đích sử dụng rừng khoảng 200ha, tại các dự án thành phần Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, Hoài Nhơn - Quy Nhơn và Quy Nhơn - Chí Thạnh.

Ông Trần Văn Phúc, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Bình Định cho biết, diện tích rừng chuyển đổi chủ yếu là rừng phòng hộ và rừng sản xuất. Trong đó, rừng sản xuất đang trồng một số cây như keo, bạch đàn, dừa, xoài…

“Địa phương đã có phương án trồng một số loại cây trên các diện tích đất khác, vừa đảm bảo về môi trường sinh thái, vừa đảm bảo hiệu quả kinh tế cho những khu vực bị ảnh hưởng”, ông Phúc nói và khẳng định, quan điểm của địa phương là chuẩn bị tất cả các điều kiện để triển khai cao tốc qua địa bàn một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.

Trao đổi với Báo Giao thông, ông Trần Hữu Thế, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên cũng cho biết, trong số gần 177ha rừng chuyển đổi để làm cao tốc của địa phương, chủ yếu là rừng sản xuất. Ngoài ra, có một diện tích rừng đặc dụng tập trung ở khu vực đèo Cả, giáp tỉnh Khánh Hòa và rừng phòng hộ (chủ yếu ở huyện Sông Hinh, Đồng Xuân...).

“Hiện tỉnh chỉ mới xin chuyển đổi mục đích sử dụng để phục vụ thi công cao tốc một cách hiệu quả, kịp tiến độ chứ chưa thể đánh giá cụ thể việc ảnh hưởng khi chuyển đổi các loại rừng này đến đời sống người dân”, ông Thế nói.

Lộ hàng loạt tỉnh miền Trung xin chuyển đất rừng tự nhiên sang dự án