Cơ chế một cửa quốc gia chưa thông tại hải quan cảng biển

Việc triển khai cơ chế một cửa quốc gia (NSW) tại cảng biển vẫn còn rất nhiều vướng mắc

Doanh nghiệp phải làm thủ tục kép

Chính thức triển khai từ tháng 11/2014 đến nay, NSW được nhận định là bước đi quan trọng để cải cách thủ tục hành chính với tàu biển xuất nhập cảnh nói riêng và hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) nói chung. Các doanh nghiệp (DN) thí điểm triển khai cũng kỳ vọng giảm được ít nhất 30% thời gian làm thủ tục. Tuy nhiên, đã hết thời gian thí điểm mà DN vẫn chưa thấy thông thoáng nếu không muốn nói là còn quá nhiều vướng mắc.

Theo ông Phạm Chí Thành, Trưởng bộ phận đại lý tại Hải Phòng của Công ty TNHH SITC Việt Nam (một trong ba DN thí điểm - PV), từ khi triển khai NSW đến nay, DN vẫn vừa phải chuẩn bị giấy tờ, làm thủ tục xuất nhập cảnh cho tàu như cũ, vừa làm thêm thủ tục khai báo thông tin trên NSW.

“Hệ thống NSW thường xuyên phát sinh lỗi phần mềm, nhiều khi tàu đã vào cảng rồi mà khai báo vẫn chưa suôn sẻ. Lại có trường hợp khi làm thủ tục cho tàu xuất cảnh, thông tin đã gửi đi khá lâu nhưng vẫn chưa được các bộ, ngành liên quan giải quyết”, ông Thành bày tỏ và cho biết thêm, có trường hợp trong quá trình khai báo trên NSW, do phần mềm bị lỗi nên toàn bộ thông tin của khách hàng bị mất. Điều này khiến khách không lấy được hàng trên tàu.

Ông Nguyễn Quang Việt, nhân viên đại lý Công ty TNHH Dịch vụ Hàng hải Nhật Thăng (Hải Phòng) cho biết, có rất ít bộ hồ sơ của DN được duyệt thông suốt. Để giải quyết vấn đề, DN chủ yếu vẫn làm theo cách truyền thống là chuẩn bị đầy đủ các loại hồ sơ cần thiết, mang tới cơ quan chức năng làm mọi thủ tục. Sau đó, Cảng vụ sẽ cấp cho DN giấy phép cho tàu được nhập cảnh hoặc xuất cảnh.

Ông Nghiêm Quốc Vinh, Phó giám đốc Cảng vụ Hàng hải Hải Phòng thừa nhận, tồn tại lớn nhất là phần mềm khai báo của Hải quan đưa ra chưa tiện ích. Có nhiều nội dung trên Cổng thông tin NSW thiết kế thừa thông tin, một số thông tin như danh mục hàng hóa chưa có sự mã hóa đồng nhất giữa các bộ, ngành khiến DN không biết khai báo như thế nào cho chuẩn. Ngoài ra, Kiểm dịch, Biên phòng, Hải quan phải cử người trực thường xuyên trên cổng điện tử NSW mới giải quyết được. “Nếu tàu vào lúc 2h đêm, mà chỉ có mỗi Cảng vụ trực, trong khi Cảng vụ là cơ quan cuối cùng ký duyệt vào bản khai của DN, cũng không giải quyết được cho tàu vào”, ông Vinh nói.

Không cải cách nửa vời

Vấn đề này, ông Nguyễn Nhật, Cục trưởng Cục Hàng hải VN khá gay gắt: “Từ ngày kết nối với NSW, mới có ba DN và 318 bộ hồ sơ được giải quyết qua NSW thí điểm tại cảng Hải Phòng mà cũng còn rất nhiều phiền hà, vướng mắc là không thể chấp nhận được”.

Theo ông Nhật, đến nay, hệ thống CNTT của Bộ GTVT và Cục Hàng hải VN đã sẵn sàng cho việc mở rộng khai thác NSW tại các cảng vụ: Hải Phòng, TP HCM, Vũng Tàu, Đà Nẵng và Quảng Ninh. Cục Hàng hải VN đã triển khai chữ ký điện tử, thanh toán điện tử trên toàn hệ thống của Cục. Toàn bộ 7 thủ tục liên quan đến tàu biển xuất, nhập cảnh và quá cảnh, gần 2 nghìn con tàu, 60 nghìn thuyền viên đã có thông tin được cung cấp trực tuyến.

“Đề nghị Tổng cục Hải quan cần triển khai cơ chế một cửa quốc gia một cách đồng bộ, phối hợp với các cơ quan quản lý Nhà nước tại cảng biển. Nếu chỉ có cổng thông tin chung mà không kết nối đầy đủ với cổng riêng của các bộ, ngành khác thì không thể triển khai NSW được. Không thể cải cách nửa vời, bảo DN khai thông tin qua NSW song lại phải mang tiền mặt đến nộp”, ông Nhật nói.

Khẳng định việc triển khai NSW thời gian qua còn nặng tính hình thức, Thứ trưởng GTVT Nguyễn Hồng Trường nhấn mạnh, thời gian thí điểm đã kết thúc từ 1/3/2015 song còn quá nhiều vướng mắc, nếu không kịp thời tháo gỡ, không thể triển khai rộng hơn được.

“Cần mở hết cửa cho các DN tham gia NSW. Thủ tục điện tử một cửa vừa giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho DN, vừa minh bạch giúp giảm tối đa tiêu cực. Tới cuối năm, toàn bộ trên 400 DN tham gia thông quan hàng hóa xuất cảnh, nhập cảnh và quá cảnh tại 25 cảng biển cần được tham gia NSW”, Thứ trưởng nói và cho biết, trước mắt, cần giải quyết nhanh các vướng mắc, bất cập để cuối tháng 4 này có thể triển khai NSW ngay tại 5 cảng lớn là Hải Phòng, TP HCM, Đà Nẵng, Vũng Tàu, Quảng Ninh. Hiện 90% hàng hóa xuất nhập cảnh và quá cảnh thông qua 5 cảng lớn này. 

Nhiều “ông lớn” xếp hàng "mua" cảng biển