Có nên tiếp tục trợ giá xe buýt?

Các tuyến xe buýt trọng điểm luôn chật cứng khách đi, đặc biệt là sinh viên (Chụp tại điểm xe buýt cổng trường Đại học Du lịch, đường Hoàng Quốc Việt, Hà Nội) - Ảnh: Khánh Linh

Nhiều ý kiến cho rằng, việc trợ giá xe buýt tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM chưa đúng và trúng đối tượng. Hay nói cách khác, cần một phương án trợ giá khác để tiền trợ giá từ ngân sách phát huy hiệu quả hơn.

Hàng triệu khách đi xe buýt được trợ giá mỗi ngày

Thống kê của Trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị Hà Nội, mỗi năm có khoảng trên 460 triệu lượt hành khách đi xe buýt được trợ giá. Điều này có nghĩa, trung bình mỗi ngày có tới hơn 1,2 triệu lượt hành khách đi xe buýt được trợ giá. Con số này cũng chiếm tới 90% tổng lượng khách đi xe buýt của toàn thành phố.

Về hiệu quả của trợ giá xe buýt, ông Nguyễn Hoàng Hải, Giám đốc Trung tâm Quản lý điều hành giao thông đô thị Hà Nội khẳng định, mục tiêu cuối cùng của trợ giá là thu hút người dân, bất kể thành phần nào sử dụng phương tiện cộng cộng để từ đó giảm phương tiện cá nhân. “Nhờ có trợ giá, chúng ta mới có thể đưa ra một mức giá hấp dẫn hơn để thu hút người dân đi xe buýt. Với lượng khách đi xe buýt hiện nay, tôi cho rằng việc trợ giá đã và đang phát huy hiệu quả rất tốt”, ông Hải nói.

Trao đổi với Báo Giao thông, Phó giám đốc Sở GTVT Hà Nội Hà Huy Quang cũng cho biết, nếu không trợ giá cho xe buýt, lượng hành khách sẽ giảm ngay tức thì, bởi giá vé sẽ tăng gấp 1,5 - 1,7 lần so với hiện nay. Với mức chi phí cao như vậy, người dân sẽ lựa chọn phương tiện giao thông khác như xe máy chẳng hạn mà không lựa chọn đi xe buýt. Mặt khác, bỏ trợ giá, doanh nghiệp cung ứng dịch vụ vận tải cũng sẽ không dám chạy vì sẽ thua lỗ, khi tính đủ chi phí. “Nhà nước đang cung ứng dịch vụ công cho nên bắt buộc phải bù trừ, trợ giá cho cả hành khách và doanh nghiệp vận tải. Trợ giá vì muốn mua thói quen đi lại bằng xe buýt để giảm phương tiện cá nhân, giảm ùn tắc và tạo ra nếp sống văn minh đô thị”, ông Quang nói.

Liên quan đến chất lượng dịch vụ xe buýt, ông Hải khẳng định không khác biệt giữa buýt trợ giá và không trợ giá. Hiện, chúng tôi quản lý hoạt động xe buýt thống nhất bằng công nghệ tương đối hiện đại, kiểm soát chặt chẽ việc vận hành của xe buýt xem có đúng lộ trình hay không, đúng tần suất biểu đồ ra - vào, có phóng nhanh, vượt ẩu không… Bất kỳ vi phạm, sai sót nào của xe buýt cũng đều được cảnh báo về hệ thống”, ông Hải khẳng định và cho biết thêm, xe buýt cũng đã được trẻ hóa, hiện đại hóa rất nhiều, đa phần đều dưới 10 năm.

Sự thay đổi chất lượng dịch vụ buýt cũng được chính khách hàng ghi nhận. Em Nguyễn Tuấn Vũ, sinh viên Trường Đại học GTVT cho biết, em thường xuyên đi học bằng xe buýt và cảm nhận rõ sự thay đổi. “Thái độ nhân viên phục vụ trên xe buýt tận tình hơn. Khách lên xe được chỉ dẫn, sắp xếp chỗ ngồi, người già được giúp đỡ”, Tuấn Vũ nói.

Cùng quan điểm, em Nguyễn Thị Hải Yến đi tuyến buýt số 01 từ Bến xe Yên Nghĩa đến Trường Đại học Thủy Lợi chia sẻ: “Sinh viên chúng em thường xuyên đi xe buýt. Em cũng thấy xe buýt giờ có diện mạo tốt hơn. Lái, phụ xe văn minh, lịch sự hơn. Không phân biệt tuyến được trợ giá hay tuyến xã hội hóa. Bởi vậy, em mong TP thay đổi cách trợ giá cho xe buýt. Nên trợ giá trực tiếp cho hành khách để nhiều người tiếp cận với xe buýt hơn, chứ không phải trợ giá thông qua các đơn vị vận tải như hiện nay”.

Xe buýt là phương tiện tiện dụng, chi phí rẻ, ngày càng được nhân dân tin dùng - Ảnh: Tạ Tôn

Trợ giá như hiện nay đã tối ưu?

Trao đổi với Báo Giao thông về cách thức trợ giá hiện tại, ông Nguyễn Hoàng Hải cho rằng: “Việc trợ giá đã tương đối tối ưu trong điều kiện hạ tầng, phương tiện hiện đại, trình độ dân trí như hiện nay. Tức là phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất, phương thức điều hành, cách thức bán vé”.

Về ý kiến cho rằng, cách trợ giá hiện nay chưa đúng đối tượng cần trợ giá, chưa đúng tuyến cần trợ giá, ông Hải khẳng định: Không có chuyện đó. “Trước hết, phải xem lại mục tiêu của thành phố đề ra khi trợ giá là thu hút bất kỳ đối tượng nào lựa chọn xe buýt để thay thế phương tiện cá nhân. Quan điểm là càng nhiều người đi xe buýt càng tốt, chứ không phải là nhiều người quá thì lo ngân sách”, ông Hải nhấn mạnh và cho biết thêm, không có chuyện trợ giá tràn lan. “Đã là tuyến buýt trợ giá thì hành khách nào đi trên tuyến đó cũng đều được trợ giá, dù khách nội đô hay khách vãng lai. Tuy nhiên, mức trợ giá thì khác nhau, trong đó sinh viên, người già đi xe buýt được trợ giá nhiều hơn (giảm 50% nếu mua vé tháng). Thương binh, người có công với cách mạng thậm chí còn được miễn phí 100%”, ông Hải nêu.

Mặc dù vậy, ông Hải cũng cho rằng, tới đây khi điều kiện hạ tầng tốt hơn, phải tính tới việc điện tử hóa, sử dụng thẻ thanh toán thông minh. “Có như vậy mới chính xác 100%”, ông Hải nói.

Lập đoàn thanh tra về sai phạm trợ giá xe buýt