Có thể làm du lịch, kiếm thêm tiền từ hồ thủy lợi nhưng nhiều địa phương ngại

Sáng 4/6, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Lê Minh Hoan đã có phần trả lời bổ sung với Bộ trưởng TN&MT Đặng Quốc Khánh liên quan tới tình trạng hạn hán ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và sử dụng nguồn nước, an toàn hồ đập.

"Tôi cảm nhận tình trạng hạn hán ngay trước cửa nhà"

Về tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn và sụt lún ở vùng ĐBSCL, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, mùa hạn vừa qua gây nhiều khó khăn cho người dân.

"Tôi là người ở đồng bằng nên tôi cũng cảm nhận điều đó, ngay trước cửa nhà tôi. Tôi cảm nhận hàng ngày nên tôi chia sẻ với các đại biểu, nhất là các đại biểu vùng ĐBSCL", ông Hoan nói.

Theo ông Hoan, Thủ tướng Chính phủ đã có chuyến thị sát và giao Bộ NN&PTNT trình đề án tổng thể về vấn đề này. Dự kiến đến tháng 9 tới, Bộ sẽ trình đề án, trong đó tiếp cận một cách tổng thể hơn, chiến lược hơn về vấn đề hạn hán, xâm nhập mặn.

Bộ cũng tổ chức lấy ý kiến các chuyên gia ở Hà Nội và TP.HCM; tổ chức diễn đàn do Thủ tướng Chính phủ chủ trì gặp gỡ lãnh đạo, chuyên gia, nhà khoa học của 13 tỉnh vùng ĐBSCL nghe thêm ý kiến của chuyên gia về vấn đề này.

Theo lãnh đạo Bộ NN&PTNT, thế giới được đánh giá đang ở trong kỷ nguyên khô hạn, mang tính toàn cầu chứ không riêng gì Việt Nam. Trong khi đó, Việt Nam là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất.

Bộ trưởng khẳng định, tiếp cận vấn đề nước chúng ta phải tiếp cận 3 chủ thể: số lượng nước, chất lượng nước và cách thức chúng ta sử dụng nguồn nước. Đặc biệt, cách thức sử dụng nguồn nước sẽ tác động tới số lượng nước và chất lượng nước.

"Chúng ta chưa bao giờ xem nước là một tài nguyên bởi mọi người vẫn nghĩ nước là vô hạn. Nhưng thực tế, đứng trước vấn đề biến đổi khí hậu, cách thức khai thác, sử dụng đã khiến nước trở thành tài nguyên hữu hạn", ông Hoan nói.

Ông Hoan nhấn mạnh: "Vừa qua chúng tôi có làm việc với các chuyên gia ở Israel. Đây là quốc gia sa mạc nhưng họ vẫn có nền nông nghiệp vượt trội. Khởi đầu của họ là văn hóa tiết kiệm nước trong tiêu dùng, sinh hoạt, sản xuất. Có lẽ chúng ta nên có tuyên ngôn với người dân vùng ĐBSCL và cả nước rằng: Chúng ta không phải quốc gia dư thừa nước. Tài nguyên này sẽ ngày càng khan hiếm hơn".

Do đó, Bộ trưởng NN&PTNT cho rằng, cần giải pháp cả ngắn hạn và dài hạn, trong đó chuyển đổi từ nền nông nghiệp dùng nước không mất phí để tính toán lại.

Bởi lẽ khi sử dụng nước tự nhiên tràn lan, nước hết thì lại khai thác nước ngầm, trở thành vòng luẩn quẩn. Do vậy cần có cách tiếp cận ngắn hạn, vừa dài hạn, vừa có chiến lược tổng thể để chuyển đổi trạng thái nông nghiệp, từ tưới tràn, tưới xả sang tưới nhỏ giọt.

Bộ trưởng nhấn mạnh, tiết kiệm nước còn liên quan đến phát thải khí nhà kính, trong đó đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao giảm phát thải gắn với tăng trưởng xanh, tiết kiệm nước hơn sẽ làm giảm phát thải. Bộ trưởng cũng mong muốn Quốc hội ủng hộ đề án Chính phủ đã phê duyệt.

Về các giải pháp trước mắt hạn chế xâm nhập mặn, trữ ngọt, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu rõ, Bộ NN&PTNT sẽ đề nghị Chính phủ ưu tiên đầu tư cho vùng ĐBSCL, nhất là các công trình có độ phủ rộng, nhiều người dân hưởng lợi.

Trung Quốc hút triệu khách nhờ hồ thủy lợi 

Về hồ chứa, Bộ trưởng khẳng định, các địa phương cần phải xem xét thận trọng, bởi không phải dễ để sử dụng diện tích lớn làm hồ trữ nước của một địa phương để phục vụ cho địa phương khác, nhất là địa hình bằng phẳng, không có độ dốc.

Bộ trưởng cho rằng, các địa phương nên tham khảo kinh nghiệm của tỉnh Trà Vinh trong tiếp cận nguồn nước, các giải pháp tiết kiệm nước, ngăn chặn xâm nhập mặn.

Về an toàn hồ đập, Bộ trưởng Lê Minh Hoan dẫn số liệu Bộ NN&PTNT đang quản lý 5 hồ lớn và 25 hồ liên quan nhiều tỉnh, đều an toàn. Còn gần 900 hồ vừa và nhỏ cũng phân loại theo phân cấp, một số địa phương do nguồn lực hạn chế nên bộ cũng trình Thủ tướng có đề án tổng thể để có giải pháp.

Ông Hoan cho rằng, những hồ thủy lợi đều có sinh cảnh đặc biệt có thể tận dụng để làm du lịch và nuôi cá trên lòng hồ. Chỉ có như vậy mới có thể tăng nguồn lực để bảo hành, bảo trì, "nuôi" đội ngũ cán bộ quản lý ở các hồ đập.

"Chúng tôi cũng lựa chọn ra rất nhiều hồ thủy lợi có thể làm được việc này, nhưng địa phương có vẻ chần chừ, ngần ngại. Tôi biết cái mới ra đời cũng có khó khăn, chúng tôi sẽ cố gắng thuyết phục", ông Hoan nói.

Nêu ví dụ tại Trung Quốc, Bộ trưởng Hoan cho biết, một hồ thủy lợi của họ hàng năm đón hàng triệu khách du lịch. Họ tận dụng hồ thủy lợi không chỉ phục vụ mục tiêu duy nhất là thủy lợi mà phục vụ cho đa mục tiêu, từ đó tạo ra đa sinh kế và đa nguồn thu.

"Từ đó, chúng ta có thể đắp đổi vào nguồn thu của Nhà nước", Bộ trưởng Lê Minh Hoan đề xuất.