CPTPP: Hiệp định vẫn tốt hơn dù không có Mỹ

Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh và Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi tại cuộc họp báo về TPP ngày 11/11/2017 tại Đà Nẵng

Ngày 8/3, 11 quốc gia tham gia Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) bao gồm: Canada, Mexico, Peru, Chile, New Zealand, Australia, Nhật Bản, Singapore, Brunei, Malaysia và Việt Nam đã ký thỏa thuận TPP-11 hay còn gọi là Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) tại Chile.

Lễ ký Hiệp định CPTPP giữa 11 nền kinh tế thành viên diễn ra tại Khách sạn Crowne Plaza tại thủ đô Santiago của Chile vào chiều 8/3 giờ địa phương, tức rạng sáng 9/3 giờ Việt Nam. Sau lễ ký kết, CPTPP sẽ có hiệu lực đầy đủ sau 60 ngày kể từ khi được Quốc hội của ít nhất sáu nước thành viên thông qua.

Tiêu chuẩn cao và toàn diện hơn

Tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời một quan sát viên của Đại học Quốc gia Úc cho rằng, chỉ cần ít nhất 6 quốc gia thành viên ký phê chuẩn thì Hiệp định CPTPP sẽ có hiệu lực sau 60 ngày kể từ ngày ký. Sự thay đổi này đã tạo điều kiện thuận lợi để CPTPP có thể dễ dàng được thực hiện trong bối cảnh hiện nay.

Dưới sự khởi động lại của Nhật Bản, hiệp định mới CPTPP được khẳng định có tính tiêu chuẩn cao, toàn diện trên nhiều lĩnh vực. Bởi, CPTPP không chỉ đề cập đến các lĩnh vực trước đây như:

Cắt giảm thuế quan đối với hàng hóa, mở cửa thị trường dịch vụ, sở hữu trí tuệ, hàng rào kỹ thuật liên quan đến thương mại… mà còn giải quyết những vấn đề mới như: Lao động, môi trường, mua sắm Chính phủ, doanh nghiệp Nhà nước.

Giới chuyên môn nhận định, CPTPP gửi cho ông Trump một thông điệp mạnh mẽ về cam kết của khu vực về sự cởi mở, với mong muốn nâng cao tự do hóa thương mại ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương bất chấp có những quan điểm bảo hộ đang gia tăng.

Theo Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Australia - Nhật Bản Shiro Armstrong, CPTPP rõ ràng là một thỏa thuận tốt hơn bởi một số thay đổi so với TPP trước đây. Cụ thể, sẽ có nhiều cơ hội mở rộng thành viên vì nó đã giảm được một số điều khoản khắt khe của TPP, đặc biệt là điều khoản bảo vệ sở hữu trí tuệ do Mỹ thúc đẩy.

Phạm vi của các điều khoản giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư và Chính phủ cũng được thu hẹp, cho phép các nhà đầu tư nước ngoài yêu cầu một tòa án quốc tế thực hiện việc giải quyết các tranh chấp với Chính phủ nước thành viên sở tại nếu phát sinh.

Điểm nhấn với RCEP

Không những thế, CPTPP có thể tạo đà cho Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) - một thỏa thuận được đàm phán bởi 10 thành viên ASEAN và 6 đối tác đã có Hiệp định Thương mại tự do (FTA) với ASEAN gồm: Australia, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand và Hàn Quốc.

Trong khi RCEP, bao gồm một số nền kinh tế năng động và lớn nhất trên thế giới, là yếu tố quan trọng tạo sự khác biệt trên toàn cầu; thì hầu hết các thành viên CPTPP đều đang tham gia tích cực vào đàm phán RCEP.

Cũng theo chuyên gia kinh tế Shiro Armstrong, thỏa thuận RCEP được cho là rất quan trọng với mong muốn giữ chân Trung Quốc và Ấn Độ ở các thị trường mở và theo đuổi cải cách theo hướng song song với CPTPP, đặc biệt là trong giai đoạn bất ổn toàn cầu khi chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng.

Một nghiên cứu của Ủy ban Năng suất Australia ước tính, ngay cả khi mức thuế quan đã tăng 15% trên toàn cầu (tương tự như những gì xảy ra trong cuộc khủng hoảng đại suy thoái), các nước RCEP vẫn có thể tiếp tục mở rộng kinh tế nếu bãi bỏ thuế theo nhóm. Lợi ích của các nước RCEP thậm chí còn lớn hơn với cải cách phía sau biên giới.

Tác động tới Việt Nam

Theo đánh giá của Bộ Công thương Việt Nam, CPTPP là hiệp định thương mại tự do lớn nhất sẽ tác động đến Việt Nam trên nhiều khía cạnh.

Cụ thể, về chính trị - đối ngoại, CPTPP sẽ là nơi gắn kết các nước trong vành đai Thái Bình Dương, có khả năng đem lại các lợi ích và lợi thế thiết thực, từ đó tác động để các nước khác cân nhắc tham gia CPTPP, thúc đẩy xu hướng hợp tác trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Về kinh tế, đây là cơ hội lớn cho Việt Nam. Mặc dù không có Mỹ, CPTPP vẫn còn rất nhiều nền kinh tế lớn hàng đầu thế giới tham gia hiệp định này như: Nhật Bản, Canada, Australia, Mexico… và đây vẫn là những thị trường đầy tiềm năng cho xuất khẩu cũng như đầu tư của Việt Nam. Điều quan trọng hơn, CPTPP có thể sẽ tác động đối với thể chế cũng như việc hoàn thiện môi trường đầu tư, kinh doanh ở Việt Nam.

Theo ông Võ Trí Thành- nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương CIEM: “CPTPP gắn chặt với cải cách thể chế trong các quốc gia, do đó sẽ tạo ra áp lực, cơ hội quan trọng buộc Việt Nam phải cải cách thể chế trong nước thời gian tới, hướng đến hoàn thiện môi trường đầu tư - kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh, từng bước khẳng định vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế”.

Ngày mai, Việt Nam ký hiệp định thương mại tự do lớn nhất