Cuộc sống mới ở làng nghề ô nhiễm nhất Bắc Ninh

Làng nghề trái phép, ô nhiễm nhất tỉnh

Khoảng giữa năm 2024, làng nghề Mẫn Xá vẫn là nơi nổi tiếng với hàng trăm hộ cùng làm nghề cô đúc nhôm. 

Tình trạng rác thải rắn công nghiệp, nước thải từ các cơ sở sản xuất được xả thẳng ra môi trường diễn ra nhức nhối.

Những bãi tro xỉ, chất thải công nghiệp cao quá đầu người tràn ngập hai bên đường, xâm chiếm đất sản xuất của người dân. 

Cùng đó, hàng trăm ống khói nghi ngút, đen kịt, mùi khét lẹt. Nhiều thời điểm, khói bụi đặc quánh, tạo thành lớp màng mờ ảo, bao phủ xã Văn Môn.

Lãnh đạo UBND xã Văn Môn cho biết, thời điểm đó tại địa phương có khoảng 250 hộ cùng sản xuất nhôm tại thôn Mẫn Xá.

Ngoài ra, còn khoảng 100 cơ sở sản xuất trong cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá do Công ty CP Tập đoàn Hanaka, trụ sở tại TP Từ Sơn làm chủ đầu tư.

Theo đại diện Sở Công thương tỉnh Bắc Ninh, tình trạng ô nhiễm môi trường tại đây rất đáng báo động. 

Lượng bã thải (xỉ nhôm, xỉ than) phát sinh từ quá trình cô đúc kim loại và chất thải sinh hoạt không được thu gom triệt để, đổ tràn lan ven đường và các khu đất trũng. 

Trong khi đó, hệ thống thoát nước của địa phương bị xuống cấp nghiêm trọng, không còn khả năng thoát nước.

Kết quả quan trắc nước mặt tại ao tiếp nhận nước thải của làng nghề Mẫn Xá qua các năm cho thấy, các chỉ tiêu phân tích hữu cơ và các kim loại nặng cao hơn quy chuẩn cho phép từ 1,5-16 lần.

Quyết liệt vào cuộc

Trao đổi với báo chí, đại tá Phạm Văn Lương, Phó giám đốc Công an tỉnh Bắc Ninh, Trưởng đoàn kiểm tra liên ngành xử lý ô nhiễm môi trường tỉnh Bắc Ninh khẳng định, đoàn kiểm tra đã chia làm 4 tổ, thực hiện kiểm tra cao điểm trong 1 tháng, không có ngày nghỉ, quyết liệt xử lý dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường tại Văn Môn trước ngày 31/12/2024.

Quá trình làm việc của đoàn kiểm tra liên ngành cho thấy, đại diện chủ đầu tư và các cơ sở đều có sự hợp tác cao. 

Chủ đầu tư cụm công nghiệp cam kết sẽ sớm khắc phục các tồn tại, vận hành cụm công nghiệp theo đúng mục tiêu di dời các hộ sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ vào khu sản xuất tập trung.

Cùng với sự kiểm tra gắt gao của đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh, huyện Yên Phong cũng nỗ lực vào cuộc, thành lập đoàn kiểm tra đi từng ngõ, gõ từng nhà. 

Đồng thời, tuyên truyền, giải thích, vận động thuyết phục các cơ sở, hộ gia đình, cá nhân tự nguyện phá dỡ các lò đốt, ống khói, lên phương án chuyển đổi ngành nghề hoặc di dời sản xuất vào cụm công nghiệp.

Lực lượng Công an tỉnh Bắc Ninh cũng thành lập 6 chốt liên ngành, kiểm soát 24/24h đối với phương tiện ra vào, bảo đảm không để nguyên liệu tiếp tục đổ về phục vụ làng nghề.

Ông Mẫn Văn Truyền, Bí thư Đảng ủy xã Văn Môn cho biết, đến nay, chính quyền và lực lượng chức năng đã phá bỏ 382 lò cô đúc nhôm, 327 cột khói tại 207 hộ trong khu dân cư. 

100% cơ sở tại làng nghề và cụm công nghiệp đều đã dừng hoạt động. Hiện cũng không còn tình trạng lén lút xả thải như trước.

Tiếp tục xử lý dứt điểm ô nhiễm

Đến Văn Môn trong những ngày đầu năm 2025, PV ghi nhận cuộc sống mới đã khác. Người dân hầu như đã không cần phải dùng khẩu trang, đường làng, ngõ xóm cũng xanh, sạch đẹp hơn.

Ông Nguyễn Trung Lĩnh, thôn Phù Xá, xã Văn Môn chia sẻ: "Nhà tôi ở gần thôn Mẫn Xá nên suốt 30 năm qua, phải chịu cảnh khói bụi như màn sương mai bao phủ cả ngày lẫn đêm. 

Những người trong gia đình lúc nào cũng phải đeo khẩu trang, chỉ trừ lúc ăn cơm, uống nước. Khoảng 1 tháng nay, nghề cô đúc nhôm đã dừng hoạt động, không khí trong lành đã quay trở lại khiến người dân toàn xã rất vui mừng".

Bí thư Đảng ủy xã Văn Môn Mẫn Văn Truyền khẳng định: "Dù đã đạt được kết quả bước đầu nhưng chúng tôi vẫn không lơ là, chủ quan. 

Hiện, địa phương vẫn duy trì 6 chốt kiểm tra 24/24h tại thôn Mẫn Xá, bảo đảm hoạt động cô đúc nhôm trái phép không thể tiếp tục trở lại".

Địa phương cũng tuyên truyền, vận động các hộ chủ động chuyển đổi nghề nghiệp, một số hộ cũng đã lập dự án di chuyển cơ sở sản xuất đến điểm đúng quy hoạch, bảo đảm quy định hiện hành.

UBND huyện Yên Phong cũng đã hoàn thành GPMB, chuẩn bị đầu tư, thi công bãi xử lý chất thải nguy hại rộng 3,8ha tại vị trí cạnh cụm công nghiệp làng nghề để thu gom, xử lý chất thải nguy hại trên địa bàn.