Đại án Gang thép Thái Nguyên: Bí ẩn "số phận" khoản tiền 2.300 tỷ đồng

Không biết 2.300 tỷ đồng đang ở đâu?

Chiều 13/4, phiên tòa xét xử 19 bị cáo là cựu lãnh đạo Tổng công ty Thép Việt Nam, Công ty Gang thép Thái Nguyên liên quan đến vụ việc dự án Gang thép Thái Nguyên (TISCO) "đắp chiếu" suốt 14 năm qua tiếp tục phần tranh tụng. Đại diện TISCO trả lời các câu hỏi của HĐXX và luật sư xung quanh việc triển khai dự án Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2.

Tại tòa, luật sư Trương Anh Tú (bào chữa cho bị cáo Mai Văn Tinh - nguyên Chủ tịch Tổng Cty Thép Việt Nam) hỏi đại diện TISCO về khoản tiền giải ngân cho dự án.

Ông Tú nêu câu hỏi: "Chủ đầu tư đã giải ngân hơn 4.400 tỷ đồng nhưng thanh toán cho các nhà thầu hơn 2.100 tỷ đồng, vậy số còn lại đang ở đâu?".

Đại diện TISCO từ chối trả lời vì cho rằng việc này thuộc các phòng ban chuyên môn.

Luật sư Trương Anh Tú tiếp tục: "Kết luận điều tra thể hiện, TISCO thanh toán cho nhà thầu Trung Quốc MCC 2.114 tỷ đồng trong khi đã tiêu hơn 4.423 tỷ đồng; vậy còn khoảng 2.300 tỷ đồng đang để ở đâu? Chắc trong tài khoản ngân hàng và trong tài khoản sẽ có lãi, khoản lãi này có thể sử dụng để khắc phục hậu quả hay không?".

Đáp lại, người đại diện TISCO nói: "Hiện nay, TISCO và MCC đang đàm phán. Với các thiết bị TISCO đã thanh toán nhưng có sai khác, TISCO đang yêu cầu MCC phải hoàn trả".

"Tôi muốn hỏi 2.300 tỷ đồng đang ở đâu?", luật sư Tú tiếp tục nhắc lại câu hỏi.

Phía TISCO đáp: "Dự án này phần E (thiết kế) hơn 3 triệu USD, phần P (cung cấp thiết bị) là hơn 114 triệu USD và phần C (xây lắp) là hơn 42 triệu USD. Trong các hạng mục EPC này, phía TISCO đã thanh toán trên 90%. Tôi chỉ có thể thống kê vậy".

Lạ lùng chuyện doanh nghiệp không đòi bồi thường thiệt hại

Vụ án "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí; thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Công ty CP Gang thép Thái Nguyên là một đại án theo diện chỉ đạo của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng.

Trong vụ án này, Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO) được triệu tập với tư cách là nguyên đơn dân sự, Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS) tham dự phiên tòa với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan.

Tuy vậy, trong suốt phiên chất vấn sáng và chiều nay (13/4), phía TISCO liên tục khẳng định doanh nghiệp này chưa từng có đơn yêu cầu bồi thường hoặc đơn khởi kiện trong vụ án này. Trong phiên tòa hiện tại, Gang thép Thái Nguyên cũng sẽ không có đơn yêu cầu bồi thường, mọi việc hoàn toàn phụ thuộc vào các cơ quan tố tụng.

Trong khi đó, các cơ quan tố tụng xác định thiệt hại của TISCO là 830 tỷ đồng nhưng bị cáo Đỗ Xuân Hòa – nguyên Kế toán trưởng TISCO phản đối con số này.

Bị cáo Hòa phân tích: "830 tỷ đồng này là tiền lãi phải trả cho tiền vay của toàn bộ dự án gồm mỏ sắt Tiến Bộ và nhà máy ở Lưu Xá. Nhà máy chưa hoàn thành nhưng mỏ Tiến Bộ đã đi vào hoạt động từ năm 2014. Như vậy, 830 tỷ đồng này không thể là thiệt hại của vụ án vì mỏ hoạt động tốt, tôi đề nghị xem xét lại".

Theo cáo trạng, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 do TISCO làm chủ đầu tư, cấp quyết định đầu tư là HĐQT VNS. Dự án ban đầu có tổng mức đầu tư hơn 3.800 tỷ đồng.

Năm 2007, đơn vị trúng thầu xây dựng là Tập đoàn Khoa học công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC). Giá trị hợp đồng trọn gói hơn 160 triệu USD (hơn 3.500 tỷ đồng). Tuy vậy nhà thầu MCC triển khai dự án được một phần (sau khi đã nhận 35 triệu USD tạm ứng) rồi bỏ, rút toàn bộ công nhân, chuyên gia về nước. Thay vì việc kiện doanh nghiệp Trung Quốc vi phạm hợp đồng thì TISCO lại tiếp tục đàm phán với những điều khoản bất lợi cho chính TISCO.

Năm 2012, bị cáo Trần Văn Khâm (người đại diện vốn chính của VNS tại TISCO) ký văn bản gửi VNS xin chấp thuận điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 8.100 tỷ đồng, tăng hơn 4.200 tỷ đồng.

Trên cơ sở đó, năm 2013, VNS xin ý kiến Bộ Công thương và bộ này có văn bản đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét chấp thuận.

Sau hơn 11 tháng khởi công, MCC chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục, chưa lựa chọn và ký được hợp đồng với nhà thầu phụ, chưa thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu nhưng đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng. MCC còn đề nghị điều chỉnh giá hợp đồng EPC với tổng chi phí tăng thêm hơn 138 triệu USD (hơn 3.000 tỷ đồng).

Bị cáo Trần Trọng Mừng (cựu Tổng giám đốc TISCO) không chỉ đạo áp dụng điều khoản để dừng hợp đồng, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét hủy đấu thầu, thu hồi tiền tạm ứng mà quyết tâm thực hiện dự án. Hành vi này đã khiến dự án phải dừng thi công, gây thất thoát, lãng phí trên 830 tỷ đồng.

Bị cáo Mai Văn Tinh được xác định có các hành vi sai phạm khiến TISCO không kiểm soát được chi phí đầu tư vào dự án, làm dự án phải dừng thi công gây thất thoát trên 830 tỷ đồng.

Đại án Gang thép Thái Nguyên: Yêu cầu nhà thầu Trung Quốc tiếp tục làm DA