Dân Phước Dinh mơ đổi đời sau bỏ điện hạt nhân

Sống nghèo trên vùng biển đẹp

Một ngày trung tuần tháng 11, chúng tôi tìm về vùng đất nổi tiếng khắp thế giới vì triển khai rồi dừng dự án 2 Nhà máy Điện hạt nhân ở tỉnh Ninh Thuận. Từ trung tâm TP Phan Rang - Tháp Chàm chúng tôi chạy xe máy theo đường ven biển khoảng 25km đến vùng đất của dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 (thuộc thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam).

Có thể nói, cảnh quan tự nhiên 2 bên cung đường này làm ngẩn ngơ du khách bởi một bên biển xanh, một bên sa mạc cát nhìn ngút tầm mắt. Đặc biệt là những dãy núi đá chồng lên nhau trùng trùng điệp điệp… Vùng đất “sơn thủy hữu tình”, suốt hàng trăm năm qua người dân địa phương quen gọi vùng Sơn Hải.

Dẫn chúng tôi dạo một vòng quanh thôn Vĩnh Trường, ông Nguyễn Xuân Phương, Phó chủ tịch UBND xã Phước Dinh cho biết, toàn thôn có khoảng 245 hộ gia đình và khoảng 900 nhân khẩu. Người dân ở đây bao đời chỉ biết làm nông và nghề đi biển (đánh bắt gần) nhưng mấy năm gần đây do quy hoạch làm dự án điện hạt nhân, toàn thôn được công bố sẽ bị giải tỏa trắng nên nhiều người đã bỏ nhà đi xứ khác làm thuê.

Cũng theo ông Phương, nhờ thiên nhiên ưu đãi nên vùng biển này có nhiều rặng san hô gần bờ nên sinh ra nhiều loại hải sản và rong biển rất ngon mà nơi khác khó sánh bằng…

Theo ghi nhận của chúng tôi, trong thôn hầu hết là nhà cấp 4, hiếm lắm mới thấy căn nhà lầu có gác. Việc này cũng dễ hiểu bởi nhiều năm qua bị quy hoạch dự án điện hạt nhân nhiều gia đình không được sửa chữa, xây dựng mới.

Tiếp xúc với chúng tôi, cụ Nguyễn Văn Trốn (75 tuổi) tâm sự, gia đình cụ có 1ha đất nông nghiệp trồng dưa. Nhưng từ ngày quy hoạch điện hạt nhân đến giờ gia đình không làm nổi nữa, do con cháu bỏ đi xứ khác làm thuê đến tận Tết mới về.

“Trước đây, bà con chấp hành tốt quy hoạch điện hạt nhân rồi “treo lơ lửng” suốt nhiều năm ai cũng lo lắng. Nay bỏ chuyển sang du lịch, bà con nghe vậy rất mừng nhưng phải làm nhanh lên chứ đừng “treo” nữa, tội nghiệp bà con chúng tôi…”, cụ Trốn run giọng.

Còn theo UBND huyện Thuận Nam, trước đây khi chưa quy hoạch xây dựng Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1, tỷ lệ hộ nghèo ở thôn Vĩnh Trường ít thì nay đã tăng lên nhiều. Năm 2015, toàn thôn chỉ có 20 hộ nghèo (40 khẩu, tỷ lệ 8,59%) thì đầu năm 2019 đã lên đến 46 hộ nghèo (168 khẩu, chiếm 17,04%).

Ông Nguyễn Thành Du, Trưởng thôn Vĩnh Trường cho biết, việc chuyển sang dự án du lịch bà con chỉ nghe qua báo đài thôi chứ chưa nghe chính thức thông tin này từ lãnh đạo huyện Thuận Nam và tỉnh Ninh Thuận. “Có an cư mới lạc nghiệp. Nếu chuyển sang dự án du lịch chúng tôi hy vọng bà con trong thôn đang đi làm ăn xa sẽ trở về…”, ông Du nói.

Cầm một tập giấy dày cộm mấy trăm trang, ông Du cho hay, đây là danh sách các hộ vay tiền ngân hàng đến nay không còn khả năng trả nợ. Chính ông đã dẫn cán bộ ngân hàng đi thu nợ và họ tận mắt nhìn thấy dân nghèo quá, không biết thu cách nào.

Theo UBND huyện Thuận Nam, qua khảo sát lấy ý kiến đa số người dân thôn Vĩnh Trường đều thống nhất chuyển sang dự án du lịch và người dân mong muốn tiếp tục ở lại nơi cũ để thuận tiện cho mưu sinh. Bà con cũng đề nghị đầu tư nâng cấp các tuyến đường chính của thôn; xây dựng thêm các điểm trường và phân trạm y tế thôn…

Đặc biệt, người dân đề nghị ngân hàng xóa lãi và khoanh nợ gốc để người dân trả dần, có chính sách ưu đãi cho vay với lãi suất thấp; Có chính sách hỗ trợ thỏa đáng cho người dân qua 10 năm không được đầu tư xây dựng, sửa chữa nhà ở nay đã xuống cấp... Huyện đã tổng hợp trình lên các cơ quan chức năng của tỉnh và đang chờ kết quả…

Dự án du lịch biển cao cấp

Ngọn hải đăng Mũi Dinh (duy nhất của tỉnh Ninh Thuận), gần đây trở nên nổi tiếng trong giới du lịch phượt. Theo người dân địa phương, Mũi Dinh là đá tảng và đụn cát nhô ra biển, có thể gây trở ngại cho thuyền bè qua lại. Phát hiện ra việc này, năm 1904 người Pháp đã cho xây ngọn hải đăng cao 16m trên ngọn đồi cao 178m so với mặt nước biển. Công suất đèn rọi của hải đăng này khoảng 30 hải lý.

Trước đây, để đến được hải đăng này là một hành trình gian nan nhưng từ ngày có cung đường ven biển, dân phượt tìm về rất nhiều để tận thấy sa mạc cát vàng và ngắm bình minh trên biển…

Liên quan đến việc chuyển dự án điện hạt nhân sang dự án du lịch, ông Nguyễn Văn Hòa, Phó giám đốc Sở VH, TT&DL tỉnh Ninh Thuận thông tin: “Tại Kỳ họp thứ 2 của Quốc hội khóa XIV, ngày 2/11/2016, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về việc dừng thực hiện chủ trương đầu tư Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận.

Đồng thời, Nghị quyết ngày 31/6/2018 của Chính phủ về việc thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ tỉnh Ninh Thuận phát triển kinh tế - xã hội, ổn định sản xuất, đời sống nhân dân giai đoạn 2018 - 2023 với định hướng Ninh Thuận sẽ trở thành tỉnh sản xuất năng lượng tái tạo lớn của cả nước, đặc biệt là dự án điện mặt trời, điện gió”.

Vì vậy, Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 (xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam) sẽ phát triển thành khu dịch vụ du lịch chất lượng cao bao gồm sân golf, đua xe địa hình, thể thao biển…

Riêng khu vực Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 2 (xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải) phát triển thành khu dịch vụ du lịch biển gắn với sản xuất nông nghiệp, khai thác sản phẩm đặc thù của địa phương. “Hiện tại, tỉnh đang khuyến khích các thành phần kinh tế, thu hút các nguồn lực tham gia đầu tư vào 2 khu vực này”, ông Hòa nói.

Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận là "bài học cay đắng"