Dân tự xét nghiệm Covid-19 thế nào?

Tại cuộc làm việc với Hà Nội về phòng chống dịch Covid-19 mới đây, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nêu rõ, việc cần làm ngay là thực hiện xét nghiệm nhanh không sử dụng nhân viên y tế mà hướng dẫn cho người dân tự lấy mẫu.

Theo Phó Thủ tướng, đây là việc rất đơn giản, người dân làm được thì lực lượng y tế sẽ tập trung nhân lực cho nhiệm vụ chuyên môn chống dịch.

Vậy thị trường kit test hiện nay thế nào, giá cả ra sao và việc người dân mua về tự xét nghiệm có dễ dàng?

“Loạn” kit test nhanh Covid-19

Sống tại Khu chung cư Times City (Minh Khai, Hai Bà Trưng, Hà Nội) trong những ngày Hà Nội thực hiện giãn cách xã hội, dù không thường xuyên đi lại nhưng chị Nguyễn Hồng Nhung vẫn lo nơm nớp, nhất là sau thông tin phát hiện ca nhiễm là người chuyển hàng tới siêu thị tại khu vực chị ở.

Cả tuần không dám ra khỏi nhà, đến tối cuối tuần, chị Nhung chọn thời điểm mọi người ăn cơm để xuống siêu thị cho vắng vẻ, an toàn.

Thế nhưng 3 ngày sau, chị bất ngờ đọc được thông tin phát hiện thêm ca mới có tiếp xúc với nhân viên siêu thị vào đúng khung giờ chị có mặt.

Lo lắng, chị Nhung quyết định tìm mua kit test nhanh để tự xét nghiệm dự phòng. Hỏi một vài hiệu thuốc quanh khu ở không có, chị Nhung được người bạn giới thiệu mua kit test của Hàn Quốc “xách tay” với giá 210 nghìn đồng/kit test.

“Ở hiệu thuốc không có nhưng trên mạng bán rất nhiều loại test xuất xứ từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Mỹ, Hà Lan, giá cả không biết đâu mà lần.

Có loại cùng hãng, cùng xuất xứ nhưng giá chênh nhau tới 100 nghìn đồng. Thật sự, tôi cũng không biết rõ loại nào được cấp phép nữa”, chị Nhung chia sẻ.

Không chỉ riêng chị Nhung, hiện nhu cầu tự xét nghiệm sàng lọc của người dân cũng rất cao, nhất là khi dịch Covid-19 có diễn biến phức tạp, thường xuyên ghi nhận các ca nhiễm trong cộng đồng.

Việc tự xét nghiệm sẽ giúp người dân chủ động các biện pháp cần thiết, kịp thời thông báo tới ngành y tế địa phương để nhanh chóng xử trí.

Tuy nhiên, việc mua kit test ở đâu, giá cả thế nào, loại nào được cấp phép…. thì phần lớn người dân hiện nay chưa nắm được.

Qua khảo sát nhanh trên thị trường hiện nay, phần lớn các sản phẩm kit test kháng nguyên là hàng trôi nổi, không có giấy tờ về nguồn gốc xuất xứ, và thường được giới thiệu là “hàng xách tay” từ nhiều nước như Mỹ, Đức, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc…, giá từ 200.000 - 800.000 đồng/kit test. Mua số lượng càng nhiều giá sẽ càng rẻ.

Trao đổi về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cho biết, tính đến thời điểm hiện tại, Bộ Y tế đã cấp phép cho 16 loại kit test nhanh kháng nguyên bao gồm: 1 xét nghiệm nhanh kháng nguyên sản xuất trong nước (Trueline Covid-19 Ag Rapid Test) và 15 loại nhập khẩu.

Với các sản phẩm xét nghiệm đã được cấp phép, Bộ Y tế đã thông báo rộng rãi đến Sở Y tế các tỉnh, thành phố và các đơn vị trực thuộc; đồng thời cũng đăng tải công khai trên Cổng thông tin điện tử Bộ Y tế để người dân tiện theo dõi.

Để quản lý chặt chẽ thị trường kit test, Bộ Y tế cũng đề nghị các cơ quan chức năng cùng vào cuộc để kiểm tra, quản lý…

“Người tiêu dùng cần cẩn trọng khi mua hàng, đặc biệt không nên mua các sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ, khi xét nghiệm có thể cho kết quả không chính xác.

Như vậy, không chỉ mất tiền oan mà nếu tin tưởng vào những kết quả này còn tiềm ẩn nguy cơ phát tán và lây lan dịch bệnh cho cộng đồng”, Thứ trưởng Bộ Y tế khuyến cáo.

Test sao cho đúng? Phát hiện dương tính phải làm gì?

Trao đổi với Báo Giao thông, ông Đào Đình Khôi, Giám đốc Công ty TNHH Medicon, đơn vị duy nhất trong nước sản xuất và cung ứng sinh phẩm trang thiết bị y tế chẩn đoán in vitro xét nghiệm virus SARS-CoV-2 (trong đó có kit test kháng nguyên) cho biết, hiện phổ biến có 2 loại kit test kháng nguyên, 1 loại lấy mẫu từ dịch mũi và 1 loại lấy dịch tỵ hầu (dịch sâu trong họng).

Riêng loại lấy dịch tỵ hầu phải do chuyên viên y tế thực hiện, vì cần thao tác chính xác, chuyên nghiệp thì mới lấy được mẫu đúng và cho kết quả chính xác.

Chính vì vậy, với thị trường bán lẻ cần một cách sử dụng khác, đó là phương pháp lấy mẫu thuận lợi và tránh sai sót, cần cả hướng dẫn xử lý khi kết quả âm hoặc dương tính. Do vậy, để người dân tự xét nghiệm, cần cung cấp kit test kháng nguyên lấy dịch mũi.

Ông Khôi cũng cho hay, hiện đơn vị cũng chỉ mới cung cấp kit test kháng nguyên trong dịch tỵ hầu, dành cho nhân viên y tế sử dụng.

Dự kiến thời gian ngắn nữa, sẽ ra mắt thêm sản phẩm xét nghiệm nhanh từ dịch mũi (hiện đang xin cấp phép từ Bộ Y tế).

Theo tìm hiểu của Báo Giao thông, trong 16 loại kit test kháng nguyên hiện nay cũng mới chỉ có 4 loại có xét nghiệm virus SAR-CoV-2 trong dịch mũi.

Chia sẻ về kỹ thuật thực hiện test nhanh cho người dân thực hiện tại nhà, BS. Trương Hữu Khanh, Cố vấn Khoa Nhiễm, BV Nhi đồng TP HCM cho biết, độ chính xác của test nhanh phụ thuộc vào kỹ thuật lấy mẫu cũng như thời gian thực hiện và có sai số nhất định tùy vào thể trạng của từng người.

Người tự thực hiện cần đọc kỹ hướng dẫn hoặc tham khảo nhân viên y tế; Hoặc cũng có thể xem video hướng dẫn, hay nhờ nhân viên y tế hướng dẫn một lần là có thể tự làm.

Theo BS. Khanh, cách thực hiện test nhanh rất dễ, nhưng vấn đề là đọc và ứng xử ra sao khi có kết quả mới là điều quan trọng.

Theo đó, nếu trên khay test thể hiện 2 vạch đỏ C và T, đồng nghĩa dương tính với Covid-19; nếu chỉ một vạch C là âm tính; nếu T hiện lên nhanh và đậm hơn C thì khả năng virus nhiều; vạch T hiện lên mờ thì khả năng là ít virus.

Tuy nhiên, với kết quả âm tính người dân cần cẩn trọng, không chủ quan và nghiêm túc thực hiện 5K cũng như hướng dẫn của ngành y tế.

Bởi dù âm tính vẫn có nhiều khả năng, có thể không bệnh, cũng có thể đang ủ bệnh, mới nhiễm hoặc nhiễm nhưng sắp khỏi vì tải lượng virus thấp, test nhanh tìm không thấy.

Còn với trường hợp phát hiện dương tính, người dân cần bình tĩnh, thực hiện tự cách ly tại nhà và kịp thời thông tin tới cơ sở y tế gần nhất để được can thiệp, test khẳng định PCR.

Kết quả tự xét nghiệm có giá trị pháp lý?

PGS.TS. Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc BV Phổi T.Ư cho rằng, để người dân tự thực hiện xét nghiệm tại nhà là một trong những giải pháp cần thiết trong tình hình mới của dịch bệnh.

Như vậy, mỗi người dân đều có thể chủ động hơn trong phòng chống dịch và giảm tải gánh nặng về chi phí cho Nhà nước và sức lực cho đội ngũ cán bộ y tế tuyến đầu chống dịch.

Điều quan trọng nhất là cần cung cấp những kit test chuẩn để người dân dễ tiếp cận ở các nhà thuốc.

Cùng quan điểm, ông Đào Đình Khôi cho rằng, để người dân tự xét nghiệm là hướng đi tất yếu, giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm trong quá trình lấy mẫu.

Tuy nhiên, cần có quy định rõ ràng loại sản phẩm nào được dùng tại nhà, sản phẩm nào phải do cơ sở y tế sử dụng.

Chia sẻ về việc để người dân tự xét nghiệm Covid-19 tại nhà, Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn cho biết, Bộ Y tế rất ủng hộ các địa phương thực hiện chủ trương này.

Tuy nhiên, hiện với nguồn cung kit test còn rất hiếm, Bộ không khuyến khích người dân tự làm xét nghiệm tại nhà, bởi lo ngại nếu người dân sốt sắng quá có thể khiến giá thành sản phẩm kit test bị đẩy lên, càng khan hiếm nguồn.

Về các vấn đề như: Trong trường hợp tự xét nghiệm, người dân, doanh nghiệp có thể dùng kết quả đó như “giấy thông hành” phục vụ cho việc đi lại, làm việc không? Bộ Y tế có tính đến việc hợp thức hóa kết quả tự xét nghiệm đó để người dân, doanh nghiệp tiết kiệm được thời gian, công sức, chi phí?…, Thứ trưởng Sơn cho biết: “Việc người dân tự test nhanh tại nhà chủ yếu là để bảo vệ sức khỏe của mình và gia đình cũng như cộng đồng.

Ngành y tế chưa thể xác nhận, chứng nhận kết quả tự xét nghiệm để người dân dùng làm làm “giấy thông hành”. Cho đến nay, việc khẳng định chính thức kết quả xét nghiệm vẫn do các cơ quan y tế thực hiện và các địa phương cũng yêu cầu điều đó”.

Đối với doanh nghiệp, PGS. Nguyễn Thị Liên Hương, Cục trưởng Cục Quản lý môi trường Y tế, Bộ Y tế cho rằng, nếu các doanh nghiệp có bộ phận y tế thì hoàn toàn có thể chủ động tự xét nghiệm sàng lọc để đảm bảo an toàn sản xuất.

Tuy nhiên, nếu không có bộ phận y tế thì phải ký kết hợp đồng với cơ sở y tế; đồng thời lựa chọn các sản phẩm đã được Bộ Y tế cấp phép để đảm bảo chất lượng.

"Để người dân tự xét nghiệm Covid-19, không nhất thiết nhập viện tất cả F0"