Đề xuất cấm xuất khẩu di vật, cổ vật để tránh mất mát di sản văn hóa ra nước ngoài

Sáng 17/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự thảo Luật Di sản văn hóa sửa đổi. 

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết dự thảo Luật Di sản văn hóa sửa đổi có 9 chương, 102 điều, tăng 2 chương và 29 điều so với luật hiện hành.

Trong đó, dự thảo quy định di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc sở hữu chung, sở hữu riêng được chuyển nhượng thông qua mua bán dân sự, trao đổi, tặng cho, thừa kế ở trong nước.

Tuy nhiên, dự thảo luật nêu rõ "bảo vật quốc gia thuộc sở hữu chung, sở hữu riêng bị cấm kinh doanh mua bán theo quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư" và cấm kinh doanh xuất khẩu di vật, cổ vật nhằm tránh mất mát di sản văn hóa ra nước ngoài.

Thẩm tra sơ bộ nội dung này, Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiếp tục rà soát, quy định chặt chẽ, đặc biệt làm rõ nội hàm "chuyển nhượng", "mua bán", "kinh doanh" để tránh có nhiều cách hiểu khác nhau.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết trong cơ quan thẩm tra, có ý kiến cho rằng quy định không được kinh doanh đối với bảo vật quốc gia là giới hạn quyền sở hữu tài sản của công dân theo Bộ luật Dân sự, bởi Bộ luật Dân sự quy định quyền sở hữu bao gồm: quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt.

"Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu quy định để bảo đảm thống nhất với Bộ luật Dân sự", ông Vinh nói.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, trong dự thảo có một điểm mới là quy định thành lập Quỹ Bảo tồn di sản văn hóa. Đây là quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách nhằm hỗ trợ kinh phí cho một số hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa chưa được ngân sách Nhà nước đầu tư, hỗ trợ hoặc đầu tư chưa đầy đủ.

Nguồn tài chính của quỹ được hình thành trên cơ sở viện trợ, tài trợ, hỗ trợ, tặng cho của tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài và các nguồn tài chính hợp pháp khác ngoài ngân sách Nhà nước.

Song cơ quan thẩm tra đề nghị cân nhắc việc thành lập quỹ này, bởi khi thông qua luật, Quốc hội đã bãi bỏ một số quỹ được lập theo các luật chuyên ngành như: Quỹ hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV; Quỹ hỗ trợ khám chữa bệnh; Quỹ phòng, chống tác hại rượu bia…

Trong khi đó, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị rà soát dự thảo luật để bảo đảm phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật phân tích, Luật Ngân sách Nhà nước quy định mọi khoản thu từ thuế, phí và các khoản khác đều phải nộp vào ngân sách, không được giữ một phần khoản thu để chi.

Góp ý vào dự thảo luật, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh phải coi di sản văn hóa là nguồn lực để bảo tồn, phát huy.

Ông nêu quan điểm cần nghiên cứu bổ sung chủ trương, chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa, thị trường văn hóa, số hóa di sản văn hóa, hợp tác công tư phát triển văn hóa và kinh tế về văn hóa.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh cần rà soát lại Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư cùng một số cơ chế chính sách thí điểm cho địa phương, nhằm thực hiện chủ trương đa dạng hóa nguồn lực cho bảo tồn, phát triển văn hóa.

Ông Huệ lấy dẫn chứng ở một số địa phương, di sản văn hóa chưa khai thác hết như ở Huế, một số di tích nếu có nguồn lực tư nhân đầu tư theo định hướng của Nhà nước sẽ vừa phát huy, vừa bảo tồn được di sản.

Theo dự kiến, dự thảo Luật Di sản văn hóa sửa đổi sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 7 vào tháng 5 tới.