Dự án bauxite và "thông điệp" thanh thép...

Theo dõi phiên họp, các phóng viên đều không khỏi ngạc nhiên, còn các đại biểu thì từ bất ngờ chuyển sang vui mừng  khi Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đem đến phòng họp một thanh thép. Ông thông báo, đó là sản phẩm sau quá trình “gạn” bùn đỏ (sản phẩm đi kèm quá trình khai thác bauxite). Thứ trưởng Bộ Khoa học- Công nghệ Trần Văn Tùng  cho biết thêm: Nếu thí nghiệm này được áp dụng sẽ mang lại hiệu quả kinh tế rất lớn, giảm chi phí xử lý bùn đỏ, tăng hiệu quả dự án. 

Biến một sản phẩm từ nguy hại thành không nguy hại, thậm chí có thể sản xuất ra thép, thông tin này chắc chắn sẽ lập tức như “làn nước mát”, giải tỏa mối quan ngại của nhiều chuyên gia, đại biểu và dư luận… Cả Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng và Phó Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân sau đó đều cho rằng, tin này thật đáng mừng, giá trị. 

Nhưng câu chuyện về thanh thép kia cũng không làm giảm lo lắng khi mà báo cáo giám sát của Ủy ban TVQH lần này về Dự án bauxite Tân Rai, Nhân Cơ do Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam làm chủ đầu tư vẫn đang còn hàng loạt tồn tại. Không chỉ về hiệu quả và giá trị tổng thể đối với KT-XH cho địa phương, cả nước rộng lớn mà còn là những lĩnh vực, hoạt động cụ thể như khả năng làm chủ công nghệ, tác động của vấn đề giao thông, ảnh hưởng đến đời sống dân cư, văn hóa, môi trường… tại nơi dự án khai thác.

Một dự án được xếp vào loại “khủng” xét về tổng thể, từ tổng mức đầu tư cũng như tác động đến môi trường, kinh tế - xã hội và an ninh quốc phòng, đã triển khai đi vào hoạt động được hơn 2 năm mà đến nay những tồn tại vẫn chưa được khắc phục, xử lý cơ bản; chưa kể những phát sinh do bối cảnh, môi trường điều kiện thay đổi. Điều này có phần trách nhiệm chủ yếu của chủ đầu tư. Ở đây cũng còn thấy vai trò giám sát của cơ quan chức năng cần được triển khai sát sao, hiệu quả, thực chất hơn thì mới không còn xảy ra tình trạng “Báo cáo tóm tắt có 6 dòng, báo cáo chính thức có 12 dòng đề cập đến vấn đề tác động đến quốc phòng, an ninh” như băn khoăn của Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của QH Phan Trung Lý.

Hiệu quả bước đầu của Dự án bauxite Tân Rai và Nhân Cơ đã được khẳng định nhưng còn cho thấy chưa thực sự đáp ứng kỳ vọng như “thông điệp” thanh thép kể trên của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải đưa đến khán phòng cuộc họp Ủy ban TVQH mới đây. Bởi Phó thủ tướng không quên lưu ý rằng, đây mới chỉ là bước thí điểm và từ phòng thí nghiệm để thành hiện thực còn cả quãng đường dài, nỗ lực song hành từ hoạt động, quản lý đến việc giám sát. 

Bình Minh