Dùng công nghệ ngăn tiêu cực đăng kiểm

Gian lận kiểu mới

Cách đây vài năm, Đắk Lắk, Gia Lai là các địa phương đi đầu trong việc cổ phần hóa các trung tâm đăng kiểm Nhà nước. Cùng đó, số lượng đơn vị đăng kiểm được thành lập theo chủ trương xã hội hóa đầu tư cũng lấp đầy quy hoạch phát triển đến năm 2020.

Việc ra đời nhanh của trung tâm đăng kiểm dẫn đến cung vượt cầu, cạnh tranh không lành mạnh giữa các đơn vị bằng cách kiểm định dễ dãi, bỏ qua tiêu chuẩn kỹ thuật để thu hút xe. Có những thời điểm, hai địa bàn trên trở thành “điểm nóng” vi phạm của cả lãnh đạo, đăng kiểm viên, nhân viên nghiệp vụ đăng kiểm.

Một kiểm tra viên của Cục Đăng kiểm VN tiết lộ, có trung tâm đăng kiểm còn gian lận bằng cách can thiệp vào phần mềm để chỉnh sửa dữ liệu kiểm định phương tiện trên máy tính. “Kiểu gian lận này chưa từng có tiền lệ nhưng không thể qua được mắt chúng tôi. Cũng từ đó, Cục tăng cường công tác bảo mật dữ liệu, phần mềm đăng kiểm trên toàn hệ thống, đến nay chưa phát hiện thêm trường hợp nào sai phạm tương tự”, kiểm tra viên trên cho biết.

Không riêng khu vực Tây Nguyên, địa bàn các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn cũng nở rộ các trung tâm đăng kiểm nên cạnh tranh cũng gay gắt không kém. Cách đây vài tháng, một đơn vị đăng kiểm mới thành lập ở Bắc Giang đã khiến cơ quan quản lý lẫn nhiều người làm trong nghề đăng kiểm bất ngờ với cách qua mặt hệ thống giám sát tự động để cấp khống giấy chứng nhận đăng kiểm.

“Độc chiêu” của Trung tâm Đăng kiểm 98-03D là vờ đưa một số xe tải vào dây chuyền đăng kiểm để kiểm tra nhưng lại cấp tem, giấy chứng nhận cho xe có biển số khác đang ở cách đó hàng trăm kilomet. Vụ việc chỉ được phát hiện, làm rõ sau khi lực lượng chức năng ở tỉnh Lào Cai nghi vấn một số xe có thùng xe quá cỡ nhưng vẫn có giấy chứng nhận đăng kiểm, nên thông báo cho Cục Đăng kiểm VN.

“Đơn vị này đưa xe vào dây chuyền kiểm định để tránh bị phát hiện qua camera, sau đó nhập thông tin biển số, mã số đăng kiểm khác vào chương trình quản lý kiểm định để in ra giấy chứng nhận cấp cho xe khác có cùng kiểu loại. Sau khi vi phạm bị phát hiện, trung tâm đăng kiểm trên đã bị đóng cửa, rút giấy chứng nhận hoạt động đăng kiểm”, một kiểm tra viên của Cục Đăng kiểm VN kể.

Công nghệ giám sát tự động, ngăn tiêu cực từ xa

Chia sẻ với Báo Giao thông, ông Trần Kỳ Hình, Cục trưởng Cục Đăng kiểm VN cho biết, cơ chế xã hội hóa đầu tư dịch vụ đăng kiểm xe cơ giới đặt ra vấn đề gia tăng nguy cơ các đơn vị đăng kiểm cạnh tranh không lành mạnh, bỏ qua tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện, thậm chí gian lận, tiêu cực để thu hút xe. Vì vậy, đăng kiểm phải tăng cường đầu tư, ứng dụng công nghệ để giám sát tự động, từ xa.

“Chương trình phần mềm quản lý kiểm định xe cơ giới trên toàn quốc mới thực hiện theo cơ chế offline. Thông thường một ngày sau khi xe kiểm định xong đơn vị đăng kiểm mới nhập dữ liệu, kết quả lên hệ thống nên hiệu quả quản lý chưa cao. Tới đây, Cục Đăng kiểm VN sẽ thay thế bằng chương trình quản lý trực tuyến, xe đăng kiểm đến đâu có kết quả trên hệ thống đến đó. Cùng đó, chúng tôi sẽ kiểm soát xe bằng mã định danh tự động xe ô tô và quản lý qua hệ thống giám sát tập trung để phát hiện sai phạm. Công nghệ sẽ đóng vai trò quan trọng trong công tác chống sai phạm, tiêu cực trong đăng kiểm”, ông Hình nói.

Cụ thể hơn, ông Trần Anh Quân, quyền Trưởng phòng Kiểm định xe cơ giới, Cục Đăng kiểm VN cho biết, với mã định danh, mỗi phương tiện sẽ được số hóa và được hệ thống quét mã nhận dạng khi vào kiểm định, số hóa hồ sơ phương tiện để không xảy ra chuyện tráo xe khi đăng kiểm. Công nghệ đăng kiểm cũng được nghiên cứu, áp dụng theo hướng tăng cường tự động hóa nhằm giảm kiểm tra thủ công trong hoạt động kiểm định.

“Từ giữa tháng 10/2019, yêu cầu về hệ thống giám sát tự động bằng camera tại các trung tâm đăng kiểm chặt chẽ hơn trước. Các đơn vị đăng kiểm phải trang bị loại camera giám sát 360 độ, có độ zoom lớn hơn và đảm bảo theo dõi được tất cả các công đoạn kiểm tra xe. Hệ thống máy chủ giám sát bằng hình ảnh tại Cục cũng được nâng cấp để nâng hiệu quả giám sát”, ông Quân chia sẻ.

Ông Khương Kim Tạo, nguyên Phó chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia cho rằng, cách quản lý bằng theo dõi hình ảnh trực tuyến và lưu trữ để phục vụ hậu kiểm đối với trung tâm đăng kiểm xe cơ giới hiện nay là giải pháp tích cực, nhiều ưu điểm.

“Giải pháp ứng dụng công nghệ giám sát tự động trong hoạt động đăng kiểm là hướng đi đúng, song yếu tố con người trong lĩnh vực này rất quan trọng, nên công tác đào tạo, giáo dục, nâng ý thức và trách nhiệm đạo đức nghề nghiệp cũng cần được tiếp tục chú trọng”, ông Tạo nói.

Taxi bay, xe tự lái quản thế nào?

Đề cập xu hướng phương tiện giao thông cơ giới trong thập kỷ tới, Cục trưởng Cục Đăng kiểm VN Trần Kỳ Hình cho biết, hiện trong nước đã có các mẫu xe ô tô đời mới như xe lai điện - xăng, xe nhiên liệu khí thiên nhiên, xe điện. Theo xu thế hội nhập toàn cầu, những công nghệ phương tiện giao thông thông minh của thế giới như xe tự lái, xa hơn là taxi bay, phương tiện giao thông xanh cũng sẽ dần xuất hiện, đặt ra yêu cầu về sự chuẩn bị trong công tác quản lý an toàn chất lượng kỹ thuật.

“Công nghệ phương tiện, giao thông trong nước 10 năm tới sẽ theo xu thế chung của thế giới. Để đáp ứng yêu cầu quản lý chất lượng an toàn kỹ thuật, Cục Đăng kiểm VN đang tích cực hợp tác với các Tổ chức Đăng kiểm ô tô thế giới để tham gia nghiên cứu, học hỏi và cử các nhóm cán bộ đi học tập tại các nước tiên tiến để nắm bắt công nghệ phương tiện, tiếp cận xu hướng công nghệ giao thông tiên tiến để phục vụ đào tạo nguồn nhân lực đăng kiểm”, ông Hình thông tin.

Ông Phạm Minh Thành, Giám đốc Trung tâm Thử nghiệm xe cơ giới, Cục Đăng kiểm VN chia sẻ thêm, công nghệ giao thông thế giới đang phát triển theo xu hướng Cách mạng công nghiệp 4.0, với các loại xe đang được thử nghiệm như xe tự lái, xe tự động kết nối, giao tiếp với các xe thông qua hệ thống cảm biến tự động…

“Khoảng 5 năm nữa trong nước sẽ xuất hiện ô tô tự lái. Hiện, đơn vị đã cử người đi đào tạo tại nước ngoài, như Mỹ, Nhật và từ các tổ chức, chuyên gia nghiên cứu hàng đầu thế giới về công nghệ xe điện, xe tự lái để phục vụ cho việc xây dựng quy chuẩn, tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật trong nước đối với xe ô tô điện, xe không người lái. Đơn vị cũng bổ sung nguồn nhân lực chuyên ngành về kỹ thuật ô tô được đào tạo đại học ở nước ngoài. Về cơ sở vật chất, kế hoạch trung và dài hạn của đơn vị là đầu tư nâng cấp để đáp ứng các tiêu chuẩn thử nghiệm kiểu loại phương tiện công nghệ mới”, ông Thành nói.

Tương tự, trong lĩnh vực đường sắt, đại diện Phòng Đường sắt, Cục Đăng kiểm VN cho biết, hơn chục đăng kiểm viên đường sắt đã được đào tạo theo chương trình hợp tác quốc tế để đáp ứng quản lý chất lượng phương tiện, hệ thống an toàn chất lượng đường sắt đô thị trong nước được xây dựng theo công nghệ mới, phổ biến trên thế giới.

Nhân viên vi phạm kỷ luật, một trung tâm đăng kiểm bị dừng hoạt động