Giữ hay bỏ HĐND cấp xã vẫn chưa ngã ngũ

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương

Ngày 16/4, tiếp tục Hội nghị các ĐBQH chuyên trách, các đại biểu đã dành thời gian thảo luận về một số vấn đề lớn còn nhiều ý kiến khác nhau của Luật Tổ chức chính quyền địa phương trước khi trình ra Quốc hội khóa 9.

Bỏ HĐND không đem lại lợi ích gì

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho biết, trong Dự thảo lần này, vấn đề mô hình tổ chức chính quyền địa phương là vấn đề được nhiều ĐBQH tập trung thảo luận, cho ý kiến.

Theo ông Lý, Thường vụ Quốc hội vẫn quyết định để hai phương án cho đại biểu Quốc hội tiếp tục thảo luận. Phương án 1, quy định tất cả các đơn vị hành chính đều tổ chức cấp chính quyền địa phương (gồm HĐND và UBND) nhưng làm rõ trong Luật những điểm khác biệt về cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương ở nông thôn, đô thị và hải đảo. Phương án 2, quy định ở cấp phường chỉ tổ chức UBND để thực hiện nhiệm vụ của chính quyền địa phương tại phường.

Tại Hội nghị, đa số ý kiến đồng tình với phương án thứ nhất. ĐB Nguyễn Đình Bích (Phó Chủ tịch HĐND TP Hải Phòng) cho rằng, phương án 1 có nhiều ưu điểm, hoàn toàn phù hợp với Hiến pháp năm 2013 quy định chính quyền địa phương tổ chức ở tất cả các đơn vị hành chính. “Đây là chính quyền của dân, do dân, vì dân, được người dân lựa chọn, ủy quyền thông qua bầu ra cơ quan đại diện ở tất cả các đơn vị hành chính, ở các cấp chính quyền nên phải thể hiện được điều đó. Quyền lực Nhà nước trong một thiết chế dân chủ nằm trong tay nhân dân chứ không phải nằm ở trên cao, không phải trên bổ xuống mà dưới ủy quyền lên qua bầu cử”, ĐB Bích nêu quan điểm.

Đại biểu Danh Út, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội cũng cho rằng, nên thực hiện theo phương án 1. Còn phương án 2, nếu xét tổng thế không có ưu điểm gì. “Nếu bỏ HĐND thì không những không đảm bảo quyền dân chủ của nhân dân mà còn làm đảo lộn bộ máy hành chính hiện tại, không mang lợi ích gì”, ĐB Danh Út nhấn mạnh.

HĐND phải có thực quyền

Theo ĐB Trần Du Lịch (Phó trưởng Đoàn ĐBQH TP HCM), dự án luật này dù đã tốt hơn so với trước, nhiều quy định cũng cụ thể hơn, song riêng quy định về chức năng còn chồng chéo, không rõ ràng vấn đề nào là của T.Ư, vấn đề nào của địa phương. “Nếu chưa giải quyết được vấn đề chồng chéo, không bao giờ chúng ta nâng cao được chất lượng công chức. Phải làm sao giảm được biên chế để công chức sống được bằng lương, không nhũng nhiễu”, ông Lịch nêu ý kiến.

Về quyền hạn của HĐND, ĐB Lịch cho rằng HĐND phải có thực quyền, bảo vệ được quyền lợi của nhân dân. “Điều này rất quan trọng, không thể làm kiểu hình thức. Ngoài ra, phải làm sao để có chính quyền T.Ư mạnh, không có chuyện trên bảo dưới không nghe. Nhưng để làm được điều này thì phải có cơ chế để địa phương làm và trên kiểm tra. Hiến pháp mở, nên tôi mạnh dạn đề nghị chúng ta nên tiến tới tổ chức chính quyền địa phương hai cấp hoàn chỉnh, đó là cấp tỉnh và cơ sở (xã, phường), phát triển nền hành chính từ ba cấp xuống hai cấp, phương án này không xáo trộn gì hết”, ông Lịch đề xuất.

Về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Đình Bích cũng đề nghị dự thảo luật này phải làm rõ chức năng của HĐND và UBND vì lâu nay do hiểu không chính xác nên dẫn đến nhầm lẫn trong tổ chức thực hiện. “HĐND có chức năng quyết định các vấn đề của địa phương là đúng nhưng chưa đủ, vì HĐND còn quyết định tổ chức thực hiện những quyết định của cấp trên liên quan địa phương để sát thực tiễn. Ví dụ HĐND quyết định mức phí, lệ phí trong khung cấp trên quy định. HĐND còn có chức năng giám sát và cần có chức năng phán xét kết quả thực hiện pháp luật ở địa phương và nghị quyết của mình, thông qua lấy phiếu tín nhiệm, bất tín nhiệm và cái đang thiếu là quyền khen thưởng”, ĐB Bích phân tích và cho rằng, luật cần quy định rõ chức năng nhiệm vụ thì mới tránh được sự lộn xộn, hoạt động đúng thẩm quyền, đúng trách nhiệm.

Tranh cãi quanh việc bỏ hay giữ HĐND cấp cơ sở