Grab bồi thường hơn 4,8 tỉ: Cuộc chiến pháp lý chưa có điểm dừng

Luật sư phía Grab cho rằng, tòa đã vượt thẩm quyền nhiều vấn đề trong vụ kiện này

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia, luật sư cho rằng, phán quyết của tòa là vội vàng và việc này có thể tạo ra tiền lệ xấu.

“Grab gây thiệt hại cho Vinasun”

Ngày 28/12, TAND TP.HCM chấp nhận một phần yêu cầu khởi kiện của Công ty CP Ánh Dương Việt Nam (Vinasun), tuyên buộc Công ty TNHH Grab Việt Nam bồi thường cho nguyên đơn hơn 4,8 tỷ đồng.

Căn cứ các chứng cứ cũng như lời khai nhân chứng, người liên quan cho thấy Grab giao dịch với hành khách bằng phương thức kết nối phần mềm. Hoạt động này chính là kinh doanh vận tải điện tử, chứ không đơn thuần chỉ là cung ứng phần mềm kết nối. 

Theo bản án, Grab cho rằng, chỉ là công ty cung cấp công nghệ, không hoạt động kinh doanh vận tải taxi, các tài xế do hợp tác xã quản lý... Nhưng thực tế, Grab quản lý lái xe, đưa ra cước phí. Khách hàng khi đặt xe đều chuyển khoản qua Grab, hoặc trả cho tài xế sau đó chiết khấu. Việc thưởng, phạt lái xe do Grab quyết định, trái với Đề án 24.

Để kinh doanh vận tải bằng xe ô tô, doanh nghiệp (DN) phải đảm bảo những điều kiện như niên hạn xe, đóng các loại bảo hiểm cho người lao động, đăng ký tiêu chuẩn dịch vụ theo quy định, phải có giấy phép kinh doanh ngành nghề vận tải, phải có phù hiệu xe hợp đồng. Taxi phải có bảng hiệu taxi. Tuy nhiên, Grab không đáp ứng các điều kiện này. Như vậy, Grab đã vi phạm nghiêm trọng pháp luật Việt Nam về kinh doanh vận tải.

HĐXX cho rằng, có căn cứ cho thấy những sai phạm của Grab gây thiệt hại cho Vinasun nhưng cần xem xét toàn diện mối quan hệ nhân quả. Từ khi Grab vào Việt Nam đã có nhiều ảnh hưởng gây thiệt hại cho Vinasun nhưng nguyên đơn không xác định tách bạch phần thiệt hại nào do Grab gây ra. Vì vậy, tòa không chấp nhận toàn bộ yêu cầu của Vinasun (đòi bồi thường 41 tỷ đồng), chỉ chấp nhận phần thiệt hại hơn 4,8 tỷ đồng do xe nằm bãi.

HĐXX kiến nghị xác định Grab là DN kinh doanh vận tải. Grab vào Việt Nam đã cung cấp dịch vụ gọi xe bằng công nghệ thuận lợi cho người dân. Việc này cần khuyến khích để phù hợp với xu thế phát triển của xã hội. Tuy nhiên, cơ quan chức năng không quản lý được hoạt động của các tài xế, khả năng thất thu thuế cao dẫn đến cạnh tranh không lành mạnh... Do đó, nếu tiếp tục thực hiện Đề án 24, Bộ GTVT cần xem Grab là DN kinh doanh vận tải để quản lý. Bảo hiểm xã hội và cơ quan chức năng cần làm việc với Grab để đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Tại tòa, HĐXX cũng công bố, ngoài các sai phạm trên Grab còn có các vi phạm đã bị cơ quan chức năng xử phạt như: Kinh doanh vận tải bằng xe ô tô mà không đăng ký, khuyến mãi gửi trực tiếp vào email cá nhân, vi phạm hai hợp đồng trên một chuyến xe...

Trước đó, đại diện VKS cho biết, thông qua vụ án này, VKS sẽ có báo cáo đề xuất với VKSND Tối cao kiến nghị Chính phủ, Bộ GTVT và các ngành liên quan xây dựng lại khung pháp lý về việc quản lý các loại hình kinh doanh vận tải nhằm tạo sự công bằng, bình đẳng cho những đơn vị tham gia vận tải hành khách.

Ảnh hưởng đến môi trường đầu tư?

Luật sư Đoàn Văn Hướng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội nêu quan điểm tôn trọng quyết định của HĐXX. Tuy nhiên, luật sư Hướng cho rằng, các cơ quan làm luật cần khẩn trương hoàn thiện quy định pháp luật bằng việc sửa đổi Nghị định 86 về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải. Qua đó có nguồn luật rõ ràng để điều chỉnh vận tải khách công cộng.

Luật sư Hướng cho rằng, đang có cái nhìn Grab dưới góc độ có lợi cho người sử dụng mà không nhìn kỹ về lợi ích quốc gia, xã hội. Taxi truyền thống phát triển vài thập kỷ mới có số lượng vài chục nghìn xe nhưng Grab, Uber vài năm đã có số lượng gấp đôi, dẫn đến nhiều hệ lụy về thuế, phí, người lao động…

Theo luật sư, kết quả phán quyết của tòa hoàn toàn có thể thành tiền lệ để các hãng taxi truyền thống khác kiện Grab.

Không đồng tình với quan điểm kết quả phiên tòa sẽ là tiền lệ để các hãng taxi truyền thống có thể khởi kiện Grab, ông Nguyễn Công Hùng, Chủ tịch Hiệp hội taxi Hà Nội cho rằng, việc taxi truyền thống kiện không phải vì mục đích lấy tiền bồi thường. “Có nhiều DN taxi truyền thống đã bị phá sản, số còn lại phải sáp nhập. Kết quả phiên tòa sẽ giúp cho DN vững tin vào tính công minh của pháp luật”, ông Hùng nói.

Ông Hùng cho rằng, đây là quyết định đúng đắn của Tòa án TP.HCM. Ông Hùng dẫn chứng, không riêng ở Việt Nam, ở các nước phát triển khác họ cũng đã phán quyết Uber là loại hình kinh doanh vận tải, tại Singapore cũng phán quyết tương tự đối với Grab, chính Malaysia cũng coi Grab là kinh doanh vận tải. Còn tại Việt Nam, Cục Cạnh tranh (Bộ Công thương) cũng đã kết luận Grab vi phạm độc quyền.

Ông Hùng cho rằng, qua phiên tòa cho thấy, Viện Kiểm sát, luật sư cũng đưa ra đầy đủ các căn cứ chứng minh Grab là đơn vị kinh doanh vận tải và đã vi phạm Quyết định 24 của Bộ GTVT về thí điểm ứng dụng khoa học công nghệ trong kết nối vận tải khách bằng xe hợp đồng. Grab đã điều hành giá cước, quản lý, xử phạt lái xe nhưng không đóng bảo hiểm cho lái xe, lách luật trốn thuế. “Chúng tôi đồng tình với kết quả phiên tòa, vì đã tạo sự công bằng, minh bạch trong thị trường kinh doanh vận tải. Chúng tôi cũng đồng tình phải đưa Grab vào quản lý đảm bảo công bằng trong kinh doanh”, ông Hùng nói.

Ở chiều ngược lại, luật sư Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài thương mại Luật gia Việt Nam đưa ra quan điểm, toà xử như vậy sẽ tạo tiền lệ xấu, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh. Lợi ích Grab mang lại cho người tiêu dùng là quá rõ ràng và nếu khảo sát chắc hẳn phần lớn trong số họ sẽ chọn Grab chứ không phải Vinasun. Còn việc quản lý Grab thế nào lại là trách nhiệm của các cơ quan chức năng. Vì thế, Bộ GTVT mới cho phép thí điểm.

“Điều quan trọng nhất là phải biết chấp nhận sự tiến bộ của khoa học công nghệ. Khi chưa nghĩ ra cách để quản lý cần để nó tự phát triển chứ không nên cấm. Nếu vẫn cứ mang tư duy cũ để phân xử, rất dễ sa vào cứng nhắc, khiên cưỡng”, luật sư Hậu nhận xét và cho rằng, cần phải tôn trọng quy luật của thị trường, tiệm cận được với thực tế đang diễn ra trong cuộc sống, nhất là trong bối cảnh khoa học công nghệ đang phát triển như vũ bão hiện nay cũng như cuộc cách mạng công nghệ 4.0 chúng ta đang hướng tới.

Grab nói gì khi bị tòa tuyên bồi thường Vinasun hơn 4,8 tỉ đồng?