Hạ tầng giao thông tạo diện mạo mới cho đất nước

Nhiều tuyến cao tốc mới hoàn thành góp phần thúc đẩy KT-XH (Trong ảnh: Cao tốc Hà Nội - Hải Phòng đưa vào khai thác giúp giảm thời gian đi lại giữa Thủ đô và TP Hải Phòng từ khoảng 2,5 giờ xuống khoảng 1,5 giờ) - Ảnh: Tạ Tôn

5 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, sự hỗ trợ, giúp đỡ của các bộ, ngành và địa phương, kết cấu hạ tầng giao thông (KCHTGT) đã có sự phát triển vượt bậc. Nhiều công trình quan trọng, thiết yếu được đưa vào sử dụng, tạo diện mạo mới cho đất nước, đóng góp tích cực vào phát triển KT-XH và bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Xây dựng đồng bộ kết cấu hạ tầng giao thông

Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm phát triển đất nước 5 năm 2011-2015 là “Xây dựng đồng bộ hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, nhất là hệ thống giao thông, yếu tố đang gây ách tắc, cản trở sự tăng trưởng kinh tế, gây bức xúc trong nhân dân”. Chiến lược phát triển KT-XH 2011-2020 cũng xác định một trong ba đột phá chiến lược là “Xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, với một số công trình hiện đại, tập trung vào hệ thống giao thông và hạ tầng đô thị lớn”.

Thực hiện Nghị quyết của Đảng, hệ thống KCHTGT trong 5 năm qua được tập trung đầu tư theo hướng đồng bộ, hiện đại, có trọng tâm, trọng điểm, sử dụng tiết kiệm nguồn lực để nâng cao hiệu quả đầu tư và đặc biệt kết quả đầu tư đã tạo ra hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy các vùng miền và cả nước phát triển. Trong đó, lĩnh vực đường bộ, thời gian qua, ngành GTVT đã đưa vào khai thác toàn tuyến đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên sớm hơn 1,5 năm. Cùng đó, QL1 từ Thanh Hóa đến Cần Thơ cũng hoàn thành nâng cấp, mở rộng sớm hơn 1 năm. Đây là 2 trục giao thông quan trọng nhất, có tác động lớn đến phát triển kinh tế đất nước, kết nối các khu vực tăng trưởng, các đầu mối giao thông đối ngoại trọng yếu.

Tính đến nay đã có trên 700km đường bộ cao tốc được đưa vào khai thác, vượt hơn 100 km so với mục tiêu Nghị quyết số 13-NQ/TW đề ra. Đây là các tuyến cao tốc trọng điểm nằm trên trục Bắc - Nam, kết nối hai vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc và phía Nam với các cảng biển cửa ngõ và cửa khẩu quốc tế, bao gồm tuyến: TP Hồ Chí Minh - Trung Lương; Pháp Vân - Ninh Bình; Liên Khương - Đà Lạt; Vành đai 3 Hà Nội; Đại lộ Thăng Long; Hà Nội - Thái Nguyên; Nội Bài - Lào Cai; Nội Bài - Nhật Tân; TP Hồ Chí Minh - Dầu Giây; Hà Nội - Hải Phòng. Hệ thống đường cao tốc mới hoàn thành đã đưa nước ta đứng vào tốp 3 các nước có đường cao tốc lớn và hiện đại nhất khu vực Đông Nam Á.

Cùng đó, các tuyến quốc lộ hướng tâm quan trọng của khu vực phía Bắc (QL5, QL2, QL32, QL6, QL18); các đường vành đai biên giới (QL4, QL279, QL37); các tuyến quốc lộ quan trọng khu vực miền Trung, Tây Nguyên (QL7, QL8, QL19, QL24, QL25, QL27, QL20, QL15...), khu vực miền Nam (tuyến Quản Lộ - Phụng Hiệp, Nam Sông Hậu, QL80 Mỹ Thuận - Vàm Cống, QL53, QL54...) và nhiều công trình lớn (cầu Nhật Tân, Vĩnh Thịnh, Cổ Chiên, Mỹ Lợi, Hạc Trì, Đầm Cùng, Năm Căn, Cái Tắt, An Hữu, Rạch Sỏi...) cũng đã được ưu tiên đầu tư xây dựng.

Về đường sắt, ngành GTVT tiếp tục nâng cao chất lượng cầu, hầm, đường sắt; hệ thống thông tin - tín hiệu; chất lượng phương tiện đầu máy - toa xe. Kết quả đã nâng tốc độ bình quân chạy tàu tuyến đường sắt thống nhất từ 60 km/h lên 77 km/h, tuyến Hà Nội - Lào Cai từ 45 km/h lên 56 km/h. Cơ sở hạ tầng, chất lượng dịch vụ phục vụ hành khách được cải thiện đáng kể. Đơn cử như ngành Đường sắt đã triển khai hệ thống bán vé tàu điện tử, xây dựng cầu vượt cho người đi bộ trong nhà ga, lắp đặt mái che, cải tạo trang thiết bị vệ sinh toa xe; nâng cao chất lượng bữa ăn và cải thiện ATGT đường ngang...

Đường thuỷ nội địa thời gian qua được đầu tư nâng cấp các tuyến chính với mục tiêu đến năm 2015-2016 vùng đồng bằng sông Cửu Long sẽ có 1.100 km đường thủy, vùng đồng bằng Bắc Bộ có gần 500 km đường thủy được nâng cao năng lực vận tải. Hiện đang tiếp tục kêu gọi đầu tư nâng cấp các tuyến đường thủy quan trọng khác.

Về hàng hải, ngành GTVT đã hoàn thành đầu tư cảng cửa ngõ quốc tế Cái Mép - Thị Vải và nhiều cảng khác, đưa tổng công suất các cảng từ 420 triệu tấn năm 2011 lên khoảng 470 triệu tấn năm 2015, tăng khoảng 50 triệu tấn so với năm 2011. Hiện cảng Lạch Huyện (Hải Phòng), luồng cho tàu có trọng tải lớn vào sông Hậu đang được đầu tư và kêu gọi xã hội hóa đầu tư các cảng. Đặc biệt, ngành GTVT đã triển khai tuyến vận tải ven biển từ Quảng Ninh đến Kiên Giang, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và kết nối khu vực của phương thức vận tải thủy, giảm giá thành vận tải và giảm tải đáng kể áp lực cho vận tải đường bộ Bắc - Nam.

Lĩnh vực hàng không, hiện đã hoàn thành, đưa vào khai thác nhiều công trình tại các cảng hàng không quan trọng, như: Nội Bài (nhà ga T2, nhà khách VIP), Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng, Cần Thơ, Vinh, Phú Quốc, Liên Khương, Pleiku, Thọ Xuân;... Các công trình quản lý hoạt động bay: Trung tâm kiểm soát đường dài Hà Nội, các trạm giám sát hoạt động bay ở phía Bắc, các trạm radar Sơn Trà, Quy Nhơn... đưa tổng năng lực của các cảng hàng không từ 42 triệu hành khách năm 2010, lên khoảng 70 triệu hành khách năm 2015, đáp ứng kịp thời nhu cầu vận tải hàng không đang tăng rất nhanh thời gian qua. Lĩnh vực này thời gian qua mở mới 38 đường bay (23 quốc tế, 15 nội địa), đưa tổng số đường bay từ 105 năm 2011 (72 quốc tế, 33 nội địa) lên 143 năm 2015 (95 quốc tế, 48 nội địa). Đến nay đã có 52 hãng quốc tế thuộc 24 quốc gia, vùng lãnh thổ tham gia khai thác đi/đến Việt Nam. Hiện đang gấp rút triển khai công tác lập Báo cáo nghiên cứu khả thi Giai đoạn 1 của Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Giao thông đô thị thời gian qua cũng được tập trung đầu tư các trục giao thông hướng tâm, các đường vành đai, các nút giao lập thể tại các giao lộ lớn, tuyến tránh đô thị, đặc biệt ưu tiên là vành đai 3, 4 Hà Nội, vành đai 2, 3 TP Hồ Chí Minh để đáp ứng nhu cầu giao thông nội đô, giao thông quá cảnh qua 2 thành phố này được nhanh chóng, thuận tiện, an toàn. Đồng thời, ngành GTVT đang phối hợp với Hà Nội và TP Hồ Chí Minh tập trung triển khai 6 dự án đường sắt đô thị.

Cùng đó, giao thông nông thôn (GTNT) cũng được ưu tiên đầu tư. Hiện đã tiến hành xây dựng mới, nâng cấp gần 50.000 km đường GTNT; xây mới gần 15.500 cầu; cứng hóa được hơn 220.000 km đường GTNT. Đồng thời, chủ động phối hợp với các địa phương đẩy mạnh chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới; đến hết năm 2015 có 35% số xã trong cả nước đạt tiêu chí về giao thông trong bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới. Đã triển khai thực hiện Giai đoạn 1 của Đề án xây dựng cầu dân sinh đảm bảo ATGT cho vùng dân tộc thiểu số; hoàn thành trên 200 cầu treo dân sinh trên phạm vi 29 tỉnh phía Bắc, miền Trung và Tây Nguyên.

Năng lực hạ tầng giao thông tăng hạng nhanh

Để đạt được kết quả trên, ngành GTVT đã tăng cường công tác quản lý đầu tư, nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn vốn; tránh đầu tư dàn trải; thực hiện rà soát quy mô đầu tư, tiêu chuẩn, phân kỳ đầu tư hợp lý, lựa chọn giải pháp thiết kế phù hợp... nên đã tiết giảm được hơn 57.000 tỷ đồng trong tổng mức đầu tư các dự án trong 5 năm qua. Đồng thời, ngành GTVT đã tạo được bước đột phá trong việc thu hút các thành phần kinh tế, kể cả các nhà đầu tư nước ngoài tham gia phát triển KCHTGT. Trong giai đoạn 2011-2015, đã kêu gọi đầu tư ngoài NSNN cho KCHTGT được trên 410.000 tỷ đồng. Việc tập trung đầu tư phát triển KCHTGT đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, kết nối giữa các trung tâm kinh tế lớn, giữa các đầu mối giao thông cửa ngõ đã góp phần tái cơ cấu hợp lý lĩnh vực vận tải, bảo đảm kết nối hài hoà, phát huy thế mạnh của từng phương thức vận tải; làm giảm chi phí vận tải, nâng cao hiệu quả, chất lượng dịch vụ vận tải.

Báo cáo của Diễn đàn Kinh tế thế giới cho thấy, KCHTGT của Việt Nam trong 5 năm qua đã tăng 36 bậc (năm 2010 mới ở vị trí 103, năm 2015 đã đứng ở vị trí 67). Ngân hàng Thế giới cũng đánh giá, tốc độ phát triển của thị trường logistics ở Việt Nam trung bình đạt từ 16-20%/năm... Đây chính là những thước đo chính xác, khách quan nhất cho những chuyển biến về lượng và chất của KCHTGT, của hiệu quả đầu tư, qua đó đóng góp trực tiếp vào việc làm giảm giá thành vận tải, tăng sức cạnh tranh của nền kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Thêm nhiều giải pháp đột phá

Những năm tới, công cuộc phát triển KT-XH và bảo đảm quốc phòng - an ninh tiếp tục đặt cho ngành GTVT những yêu cầu, nhiệm vụ và thách thức mới, hết sức nặng nề, đòi hỏi ngành GTVT phải nỗ lực phấn đấu, cùng các ngành, các cấp và toàn xã hội vượt qua khó khăn, thử thách để tạo ra chuyển biến cơ bản, toàn diện về phát triển KCHTGT. Trên cơ sở những thành quả và bài học kinh nghiệm rút ra trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, ngành GTVT sẽ tiếp tục thực hiện các giải pháp đột phá để phát triển hệ thống KCHTGT:

Một là, sử dụng nguồn lực hợp lý, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên các công trình có tính lan tỏa, đảm bảo kết nối các trung tâm kinh tế, các vùng kinh tế trọng điểm và những phương thức vận tải thông qua việc rà soát, điều chỉnh các chiến lược, quy hoạch phát triển ngành đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế. Hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy trình, quy phạm, định mức kinh tế - kỹ thuật. Tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ trong phát triển KCHTGT.

Hai là, tiếp tục đẩy mạnh thu hút mọi nguồn lực để phát triển KCHTGT, bao gồm cả nguồn lực trong và ngoài nước; đặc biệt chú trọng phối hợp để các địa phương tham gia mạnh mẽ hơn nữa vào huy động các nguồn lực phát triển KCHTGT.

Ba là, tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các địa phương để đẩy nhanh công tác GPMB, tiến độ thi công các dự án; làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, xử lý các vấn đề liên quan đến tiến độ và chất lượng công trình.

Bốn là, đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng trong đầu tư xây dựng; nâng cao năng lực các chủ thể tham gia vào quá trình đầu tư xây dựng. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính với mục tiêu vì sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp.

Với nhận thức, một quốc gia hiện đại, phát triển ở trình độ cao trước hết phải có một hệ thống giao thông hiện đại - thuận lợi - hiệu quả và an toàn, tôi trông đợi ở những Nghị quyết quan trọng của Đại hội và Ban Chấp hành Trung ương khóa XII sẽ tiếp tục tạo động lực lớn và mới cho vấn đề phát triển hệ thống KCHTGT ở Việt Nam. Bộ GTVT luôn quán triệt trong toàn ngành những gì đã làm được trong thời gian qua mới chỉ là bước khởi đầu cho một hành trình còn rất gian nan, đòi hỏi ngành phải nỗ lực không ngừng, phấn đấu liên tục, hy sinh không mệt mỏi mới mong có thể hoàn thành những nhiệm vụ nặng nề hơn trong những năm tới đây. 

 Ủy viên BCH T.Ư Đảng
Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải

Tăng cường đầu tư các dự án kết cấu hạ tầng giao thông