Hải Phòng: Sông Đa Độ trước nguy cơ bị bức tử

Nhiều nguồn ô nhiễm xả thải trực tiếp

Những ngày cuối tháng 6, PV Báo Giao thông trực tiếp đi thuyền cùng người dân dọc sông Đa Độ qua các làng nghề thu gom, tái chế phế liệu ở phường Tràng Minh, quận Kiến An, TP Hải Phòng.

Ghi nhận thực tế cho thấy, các hộ làm nghề ngay sát bờ sông rồi xả thải trực tiếp nước thải ra sông. Nhiều cơ sở còn đốt rác thải công nghiệp thu gom từ một số nhà máy sản xuất giày da ven bờ.

Ông T.V.B ở phường Tràng Minh cho hay, từ năm 2021, tình trạng đốt rác thải giày da diễn ra suốt ngày đêm ven sông Đa Độ, khói đen bốc cao và mùi rất khó chịu.

Người dân phường Tràng Minh đã nhiều lần gửi đơn kêu cứu lên chính quyền nhưng sự việc không được giải quyết. Có thời điểm, hàng chục hộ dân bức xúc đã dựng barie ở đầu đường rồi chia nhau trực ngăn không cho ô tô chở rác thải giày da vào ven sông để đốt.

“Việc chặn barie kéo dài hơn 3 tháng. Đến khi các hộ sản xuất này cam kết không thu mua rác thải giày da nữa, chúng tôi mới tháo bỏ barie. Nhưng rồi vi phạm lại tái diễn”, ông B. than.

Tìm hiểu của PV Báo Giao thông, TP Hải Phòng đã đầu tư hơn 120 tỷ đồng xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải của làng nghề Tràng Minh và các khu dân cư lân cận.

Sau hơn 8 năm “đắp chiếu”, đầu tháng 6/2023, hệ thống đã đi vào hoạt động. Tuy nhiên, các hộ làm nghề kể trên vẫn không chịu xả nước thải vào hệ thống mà xả trực tiếp xuống sông Đa Độ.

Thống kê của Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đa Độ, hiện trên toàn tuyến sông có gần 400 điểm xả nước thải trực tiếp vào dòng sông này và các kênh, mương dẫn ra sông. Trong đó, hơn 200 điểm thuộc doanh nghiệp, hơn 160 điểm thuộc các trang trại và gần 30 điểm là khu dân cư.

Thực tế, số điểm xả thải được cơ quan chức năng thành phố cấp phép cho chỉ khoảng 60 điểm. Hơn 300 điểm còn lại đang tự do xả thải ra hệ thống sông Đa Độ, gấp 5 lần số điểm được cấp phép. Trong đó, có nhiều điểm tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm cao như là nước thải của các nhà máy, xí nghiệp, trang trại chăn nuôi, nước thải từ các khu dân cư…

“Cha chung không ai khóc”?

Trả lời Báo Giao thông về tình trạng ô nhiễm sông Đa Độ, một cán bộ quận Kiến An cho biết: Để phát hiện và xử lý là rất khó vì sự quản lý chồng chéo và hạn chế về năng lực xử lý nên khó có thể ngăn chặn hoàn toàn hiện trạng này.

Về quản lý địa giới hành chính, sông chảy qua địa bàn xã nào, thuộc quyền quản lý của xã đó. Về quản lý mặt nước, lại thuộc Công ty Khai thác công trình thủy lợi, đơn vị có chức năng điều tiết nước ra vào, phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Theo quy định của ngành nông nghiệp, hành lang bảo vệ đối với sông phục vụ tưới tiêu nước trong sản xuất nông nghiệp là 10m tính từ chân bờ đê cũ của hồ vào trong đồng của dân.

Nếu mục đích để làm nguồn nước thô thì theo quy định của thành phố, khoảng cách này là 100m. Vì vậy, việc các hộ gia đình đào ao nuôi thủy sản trong khu vực đều vi phạm hành lang bảo vệ.

Tuy nhiên, những trường hợp này chỉ bị lập biên bản vi phạm để gửi chính quyền địa phương do không đủ thẩm quyền để xử phạt.

Báo cáo của Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đa Độ cho thấy, thời gian qua, đơn vị này cùng các cơ quan chức năng đã vận động các hộ dân giải tỏa 110/150ha ao đầm, vườn ruộng, mở rộng lòng sông từ 50 - 60m lên 90 - 130m. Đồng thời, tháo dỡ hơn 2.000m² nhà cửa, vật kiến trúc, chặt bỏ khoảng 300 nghìn cây trên bờ và trong lòng sông.

TP Hải Phòng đã có chủ trương xây dựng hệ thống cống một chiều ngăn không cho nguồn nước tại các kênh, mương có nguy cơ gây ô nhiễm chảy ra sông Đa Độ, hoàn thành xây dựng 50 trên tổng số 110 cống dự kiến.

Bên cạnh đó, TP giao cho Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đa Độ tổ chức đắp hệ thống đập có chiều dài khoảng 110km chuyển hướng dòng chảy từ các kênh, mương có nguy cơ gây ô nhiễm sang sông Văn Úc và sông Lạch Tray. Hiện, công ty hoàn thành đắp hơn 60km đập trong phạm vi công trình thủy lợi.

Tuy vậy, việc đắp đập, xây cống một chiều ngăn ô nhiễm như trên chỉ là giải pháp tình thế. Người dân lo ngại, nếu các nguồn ô nhiễm kia bị đẩy sang sông Văn Úc và Sông Lạch Tray sẽ không khác gì “đánh bùn sang ao”.

Theo ông Đỗ Văn Trãi, Chủ tịch Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Đa Độ, về lâu dài, để “giải cứu” các con sông khỏi các nguồn gây ô nhiễm, TP cần đầu tư xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải tại các khu dân cư, làng nghề.

Đối với các trang trại, nhà máy, xí nghiệp dọc 2 bờ sông, kiên quyết đóng cửa trong trường hợp không đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải mà xả thải trực tiếp xuống sông như hiện nay.

Bắc Giang: Xử lý nửa vời, bến thủy nội địa trái phép “bức tử” sông Thương