Hạn chế xây dựng công trình văn hóa hoành tráng chỉ sử dụng đôi lần/năm

Một số mục tiêu phát triển văn hóa khó khả thi

Tiếp tục chương trình làm việc phiên họp thứ 38, sáng nay (8/10), Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) nghe các tờ trình, báo cáo về Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035 (Chương trình), dự thảo Nghị quyết của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết, qua thẩm tra, Ủy ban nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình. 

Hồ sơ đã cơ bản đáp ứng yêu cầu theo quy định của pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 8. Tuy nhiên, theo quy định, hồ sơ còn gửi chậm 25 ngày so với quy định của Luật đầu tư công và chưa có ý kiến của cấp có thẩm quyền.

"Ghi nhận việc cơ quan chủ trì soạn thảo đã nghiên cứu, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội tại kỳ họp thứ 7, rà soát, chỉnh sửa các mục tiêu, song một số mục tiêu vẫn thiếu tính khả thi", ông Vinh nêu rõ. 

Chẳng hạn, mục tiêu cụ thể số 5 đến năm 2030 là phấn đấu 100% các đơn vị hoạt động văn hóa, nghệ thuật thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng các thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

"Hiện nay, việc chuyển đổi số chưa diễn ra đồng đều giữa các loại hình của lĩnh vực văn hóa, các địa phương, đề nghị cân nhắc sự phù hợp giữa hiện trạng và mục tiêu đặt ra, làm rõ nội hàm của chuyển đổi số", ông Nguyễn Đắc Vinh phân tích.

Hoặc mục tiêu cụ thể số 6 đến năm 2030 đặt ra 100% học sinh, học viên, sinh viên trong hệ thống giáo dục quốc dân được tiếp cận, tham gia hiệu quả, thường xuyên các hoạt động giáo dục nghệ thuật, giáo dục di sản văn hóa. 

Trong khi thực tế hiện nay, ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng dân tộc thiểu số, nhiều học sinh đang phải học ở các điểm trường, khả năng tiếp cận, tham gia hiệu quả, thường xuyên các hoạt động giáo dục nghệ thuật, giáo dục di sản văn hóa như mục tiêu đặt ra là khó khả thi.

Đặc biệt, mục tiêu cụ thể số 9 đến năm 2030 và năm 2035: Có ít nhất 5 sự kiện quốc tế lớn về văn hóa, nghệ thuật tại nước ngoài có sự tham gia chính thức của Việt Nam năm 2030 và có ít nhất 5-6 sự kiện quốc tế lớn về văn hóa, nghệ thuật tại nước ngoài có sự tham gia chính thức của Việt Nam năm 2035. 

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh đề nghị Chính phủ giải trình cơ sở đặt ra mục tiêu này để tăng tính thuyết phục.

Cần "lấy văn hóa nuôi văn hóa"

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh đánh giá những mục tiêu của Chương trình là rất quan trọng, nên "nếu đạt được những mục tiêu như vậy thì đầu tư nhiều hơn nữa cũng xứng đáng". Nhưng thực tế, công tác giải ngân rất khó khăn, nhất là trong lĩnh vực văn hóa.

"Thực tế trong nhiều giai đoạn trước không bao giờ giải ngân hết số vốn được bố trí", ông Mạnh cho hay.

"Đặc thù của lĩnh vực văn hóa lại càng có yêu cầu cao, giải ngân không dễ; công tác chuẩn bị, triển khai rất mất thời gian. Nếu bố trí vốn nhiều mà không giải ngân được, hoặc lại cố giải ngân cho được thì đều đáng quan ngại", ông Lê Quang Mạnh nhận định. 

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, trong bối cảnh giai đoạn tới đất nước chuẩn bị triển khai rất nhiều dự án lớn, cần phải tính toán khả năng tài chính, cân đối tổng thể.

Liên quan đến việc xây dựng các trung tâm văn hóa Việt Nam ở nước ngoài, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Vũ Hải Hà đề nghị quy định theo hướng lập dự án riêng.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá Chương trình đã được chuẩn bị khá công phu, nhưng cũng bày tỏ lo ngại về khả năng thực hiện kế hoạch vốn cho năm 2025 (khoảng 400 tỷ đồng).

"Bố trí vốn đã khó, rồi có kịp giải ngân không, tôi thấy không khả thi", ông Nguyễn Khắc Định nhận xét.

Vẫn theo Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Chương trình còn khá dàn trải. Tuy khẳng định sự cần thiết của việc phát triển văn hóa, nhưng trong bối cảnh ngân sách Nhà nước còn khó khăn như hiện nay thì cần "lấy văn hóa nuôi văn hóa", tập trung vào một số trọng tâm, trọng điểm.

"Nên giảm bớt xây dựng thêm những công trình lớn, hoành tráng để rồi một năm chỉ sử dụng đôi lần, lãng phí lắm", Phó chủ tịch Quốc hội trăn trở.