Hàng không giải bài toán vận chuyển vaccine Covid-19 thế nào?

Dù một số loại vaccine phòng Covid-19 đầu tiên mới được cấp phép nhưng ngành hàng không toàn cầu đã rục rịch chuẩn bị cho hoạt động vận chuyển từ cách đây nhiều tháng. Đây không chỉ là cơ hội “vàng” cho ngành hàng không bù đắp phần nào sau một năm thất thu vì dịch bệnh mà còn đặt ra những thách thức, yêu cầu ngặt nghèo trong việc vận chuyển loại dược phẩm đặc biệt này.

Vì sao vaccine cần vận chuyển bằng hàng không?

Câu trả lời là bởi đa phần các loại vaccine phòng Covid-19 đang được phát triển và thành công hiện nay đều đòi hỏi phải được vận chuyển nhanh với hệ thống bảo quản nhiệt độ (lạnh) tốt. Trong các phương thức vận tải, máy bay đứng đầu danh sách.

Ví dụ, vaccine Pfizer and BioNTech - loại thuốc phòng Covid-19 vừa được chính quyền Anh cấp phép tiêm chủng đầu tiên trên thế giới, cần được bảo quản trong điều kiện nhiệt độ -700C, mức lạnh hơn nhiệt độ trung bình năm tại Nam Cực và thấp hơn độ lạnh cần thiết của nhiều vaccine khác. Hay sản phẩm của Moderna, một công ty cung cấp vaccine phòng Covid-19 hàng đầu khác, cần phải được vận chuyển và lưu trữ ở nhiệt độ -200C.

Tuy Công ty Pfizer đã thiết kế loại container lạnh đặc biệt, sử dụng đá khô (thường là CO2 cô đặc) để trữ vaccine nhưng éo le ở chỗ, hầu hết các quốc gia đều hạn chế mức sử dụng đá khô trên máy bay. Nguyên nhân, đá khô có thể biến đổi từ thể rắn thành khí, tiềm ẩn nguy cơ gây độc trong không khí, ảnh hưởng tới sức khỏe phi công và phi hành đoàn nếu chẳng may bị rò rỉ.

Khi không được lưu thông, mức độ khí CO2 dày đặc có thể xâm chiếm không khí, làm cạn ôxy trong không gian chật hẹp của cabin. “Mức ôxy giảm xuống dưới 19% có thể gây nguy hiểm tới con người và động vật, gây ra ngất, thậm chí tử vong”, ông Delmer Billings, Giám đốc kỹ thuật của Hội đồng Cố vấn hàng hóa nguy hiểm cho biết.

Trong trường hợp cơ sở vật chất để bảo quản vaccine không chuẩn, thiệt hại chắc chắn rất nặng nề. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, khoảng 50% vaccine sẽ bị lãng phí trên quy mô toàn cầu nếu hạ tầng vận tải không đạt chuẩn. Với Covid-19, con số này có thể tương đương tới hàng tỷ liều vaccine - một sai lầm quá đắt đỏ nếu phạm phải.

Nhu cầu vận chuyển khổng lồ đẩy giá dịch vụ tăng cao

Dù vậy, với hy vọng bắt kịp cơ hội vàng, phục hồi sau dịch bệnh, các hãng hàng không trên thế giới chạy đua, tích cực chuẩn bị để vận chuyển loại hàng hóa đặc biệt này. Trước hết là chuẩn bị về năng lực vận tải.

Hiện tại, thế giới có khoảng 2.000 máy bay chở hàng chuyên dụng, tham gia vận chuyển 50% tổng lượng hàng hóa qua đường hàng không. Giới chuyên gia tính toán, để phân phối đủ liều lượng vaccine, thế giới cần tới 15.000 chuyến bay với 15 triệu hộp làm lạnh để vận chuyển 10 tỷ liều vaccine đạt chất lượng.

Trước thách thức khổng lồ đó, bà Katherine O’Brien, người đứng đầu cơ quan về miễn dịch thuộc Tổ chức Y tế Thế giới so sánh nhiệm vụ phân phối vaccine phòng Covid-19 khó ngang với chinh phục đỉnh Everest.

Chưa kể, vì dịch bệnh, rất nhiều máy bay chở khách đang phải tạm “khóa động cơ”, đỗ tại các sa mạc xa xôi nên năng lực vận tải thời điểm này khá hạn chế. Trong trường hợp lượng vaccine quá nhiều, các hãng bay đã tính đến việc tận dụng những máy bay chở khách đang hoạt động, chỉ để chuyên chở vaccine.

Đây cũng là lý do một số hãng tăng giá vận chuyển đá khô và dược phẩm lên mức cao ngất ngưởng khiến giới chức WHO quan ngại. Ông Paul Molinaro, người chịu trách nhiệm các hoạt động hậu cần và hỗ trợ của WHO từng hoảng hốt khi nhận được báo giá vận chuyển đá khô với mức giá tăng gấp 20 lần bình thường.

Ngoài chuẩn bị năng lực vận tải, các hãng hàng không cũng rốt ráo chuẩn bị trang thiết bị, lên quy trình vận tải, đảm bảo đáp ứng quy định nghiêm ngặt. Từ giữa tháng 11, hãng hàng không American Airlines đã thực hiện một loạt chuyến bay thử từ Miami đến Nam Mỹ, đánh giá các quy trình xử lý và đóng gói loại hàng hóa đặc biệt do họ tự xây dựng.

Trước đó, từ tháng 9, hãng bay hàng đầu nước Mỹ đã chuẩn bị và xin cấp phép đủ năng lực đáp ứng các tiêu chuẩn xử lý các sản phẩm dược từ IATA, chỉ chờ có vaccine là tiến hành vận chuyển.

Cũng trong tháng đó, tại Trung Đông, hãng Etihad Cargo cho ra đời một sản phẩm dịch vụ chuyên về dược phẩm Pharmal Life và giải quyết yêu cầu nhiệt độ bằng cách sử dụng container đặc biệt có gắn thiết bị đảm bảo điều kiện nhiệt độ chuyên biệt.

Bên cạnh đó, cơ quan chức năng các nước cũng tạo điều kiện về chính sách để mở rộng đường cho công tác vận chuyển vaccine. Chẳng hạn tại Hàn Quốc, Bộ Giao thông nước này đã đồng ý nâng mức giới hạn vận chuyển đá khô mỗi chuyến bay từ 3.300kg lên 11.000kg. Đồng nghĩa, một chiếc máy bay Boeing 747 có thể chở tới 52 container vaccine so với 15 chiếc như trước. Bộ này đã siết chặt các biện pháp an toàn như giám sát khí CO2 liên tục và lắp dụng cụ đo khí trong máy bay để ngăn chặn tình huống xấu nhất khi cho phép tăng lượng vận tải đá khô trên máy bay.

Ngoài ra, để vaccine được bảo quản trong nhiệt độ lý tưởng liên tục, Hàn Quốc còn xây dựng một cơ sở trữ lạnh với kích cỡ tương đương hai sân bóng đá ngay cạnh sân bóng quốc tế chính ở Incheon, dự kiến hoàn thành vào đầu năm tới, do hãng Korean Air vận hành.

Hiệp hội hàng không quốc tế cảnh báo về vận chuyển vaccine Covid-19