Hãng tàu tăng phụ phí: Tuyệt đối không để cạnh tranh không lành mạnh

Tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động của các hãng tàu

Tại cuộc họp về việc phụ thu ngoài giá dịch vụ vận chuyển container xuất nhập khẩu vận tải bằng đường biển được Cục Hàng hải VN tổ chức chiều 12/3, ông Trần Thanh Hải, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cho rằng hiện nay, các chủ hàng Việt Nam là những chủ hàng nhỏ, lẻ, trong khi các hãng tàu đang vận chuyển hàng xuất nhập khẩu của Việt Nam đều là các hãng tàu lớn. Điều này có thể tạo ra sự bất bình đẳng về quy mô và trong lợi thế đàm phán.

Thời gian qua, tình trạng các hãng tàu tăng phụ phí gây nhiều bức xúc cho các chủ hàng Việt Nam. Các chủ hàng trở thành đối tượng chịu tác động lớn nhất bởi việc tăng các chi phí này. Khi Bộ GTVT ban hành Thông tư 39/2023 và tăng khoảng 10% giá dịch vụ xếp dỡ container cảng biển, nhiều hãng tàu cũng đồng loạt tăng phụ phí xếp dỡ THC.

Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu thông tin, đã có tình trạng hãng tàu đã chạy 15 ngày mới hồi tố, thông báo thu thêm phí THC đối với chủ hàng. Đây là điều bất hợp lý và dồn chủ hàng vào thế khó, vì nếu không nộp phí, sẽ không thể lấy được hàng.

Theo ông Hải, hiện nay, Việt Nam đã có vị thế khác với hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa. Việt Nam cũng là nơi các hãng tàu đang tạo nguồn doanh thu lớn.

Do đó, lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu đề nghị các hãng tàu thay đổi cách nhìn và tôn trọng thị trường Việt Nam, xem xét cẩn trọng trước các hoạt động kinh doanh tại Việt Nam.

Các hiệp hội cũng cần chủ động làm việc với các hãng tàu. Trường hợp các bên không thể thỏa thuận và thống nhất, cơ quan quản lý nhà nước sẽ can thiệp.

Tuy nhiên, ông Hải đặt ra thắc mắc về việc có hay không tình trạng các hãng tàu đang cạnh tranh không lành mạnh ngay tại thị trường Việt Nam.

"Có hay không tình trạng các hãng tàu thông báo giá cước 0 đồng, nhưng thực tế là đẩy giá cước vào các khoản phụ thu?", ông Hải đặt câu hỏi và cho rằng nếu có, đây là sự cạnh tranh không công bằng với cả khách hàng cùng chính các hãng tàu khác.

Bởi thế, lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu đề nghị cần có những biện pháp quản lý chặt chẽ hơn, minh bạch cơ chế giá, phí.

Liên quan tới vấn đề này, Cục trưởng Cục Hàng hải VN Lê Đỗ Mười giao các cảng vụ hàng hải và chi cục hàng hải kiểm tra giá cước vận chuyển của các hãng tàu và kiểm tra các phụ phí, tránh tình trạng các hãng tàu vi phạm luật cạnh tranh, đảm bảo thực hiện đúng công ước quốc tế và pháp luật Việt Nam. Đặc biệt, tăng cường thanh tra, kiểm tra các hãng tàu nhỏ lẻ, manh mún.

Quản lý cách nào?

Ông Lê Văn Thức, Giám đốc Cảng vụ Hàng hải Vũng Tàu thông tin, tình trạng hãng tàu tăng phụ phí thực tế từng xảy ra vào đầu năm 2021. Lúc đó, có những hãng tàu thậm chí tăng 20% phí THC.

Cho rằng pháp luật của Việt Nam hiện không cấm các hãng tàu tăng phụ phí và để giá cước, phụ phí theo quy luật thị trường, nhưng ông Thức quan điểm có giải trình rõ ràng. Lãnh đạo Cảng vụ Hàng hải Vũng Tàu kiến nghị Bộ Tài chính xem xét, thanh tra, kiểm tra các hãng tàu liên quan để xác định bản chất các vấn đề nhằm giải quyết triệt để những vướng mắc tồn tại.

Theo Cục Hàng hải VN, Bộ Tài chính hiện là cơ quản chủ trì quản lý giá. Hiện nay Luật Giá năm 2023 đã được ban hành và có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2024, trên cơ sở đó Bộ Tài chính đang dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Giá năm 2023.

Tại cuộc họp, đại diện Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho biết, phụ phí của các hãng tàu liên quan tới nhiều lĩnh vực và nhiều đơn vị. Theo quy định hiện hành, phụ thu ngoài giá dịch vụ vận chuyển không thuộc danh mục hàng hóa Nhà nước định giá và không phải kê khai giá.

Theo kiến nghị của các hiệp hội, hãng tàu cần có báo cáo về cơ cấu phí THC. Trường hợp các phụ thu này siêu lợi nhuận thì đề xuất cơ quan chức năng xem xét, áp dụng các chính sách thu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Tuy nhiên, đại diện Cục Quản lý giá khẳng định hiện nay, thuế tiêu thụ đặc biệt chỉ áp dụng với một số loại hàng hóa, dịch vụ mang tính chất xa xỉ nhằm điều tiết việc sản xuất, nhập khẩu và tiêu dùng xã hội. Do đó, kiến nghị của các hiệp hội cần thêm thông tin và cơ sở để đánh thuế.

Từ đây, Bộ Tài chính đề nghị Bộ GTVT đánh giá sự cần thiết của việc bổ sung các phụ phí vào danh mục hàng hóa phải kê khai giá, cũng như đánh giá sự phù hợp với quy định của pháp luật hàng hải và pháp luật quốc tế. Đồng thời, đánh giá tác động và xin ý kiến các bên liên quan và nghiên cứu thêm thông tin để đánh thuế tiêu thụ đặc biệt.

Theo Cục trưởng Cục Hàng hải VN Lê Đỗ Mười, Chính phủ đang tìm các phương án để giảm giá thành chi phí logistics. Việc các hãng tàu tăng phụ phí một cách vô lý là điều khó chấp nhận.

Thời gian tới, Bộ GTVT sẽ có những biện pháp quản lý để hài hòa các bên liên quan, cũng như tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của các doanh nghiệp.

Trong công tác quản lý hoạt động hàng hải, Cục Hàng hải VN đã thực hiện nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, hãng tàu, chủ hàng trong quá trình vận tải hàng hoá xuất nhập khẩu tại Việt Nam, đáp ứng 100% sản lượng hàng hoá thông qua cảng biển.

Cục cũng chỉ đạo các cảng vụ hàng hải thực hiện một số nhiệm vụ, tạo thuận lợi cho tàu thuyền, hàng hoá ra vào hoạt động tại cảng như đẩy nhanh thủ tục ra, vào cảng và việc xếp, dỡ hàng hóa đối với tàu thuyền vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu, đặc biệt là hàng container đi châu Âu, châu Mỹ; tiếp tục cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, thực hiện điện tử; xây dựng phương án cho tàu lớn vào hoạt động tại cảng để tăng hiệu suất vận tải; nạo vét tuyến luồng đáp ứng được độ sâu tiêu chuẩn cho tàu thuyền vào cảng…

Để tăng cường công tác quản lý giá các loại phụ thu của hãng tàu, Bộ GTVT đã có văn bản gửi Bộ Tài chính, đề xuất Bộ Tài chính bổ sung phụ thu của hãng tàu đối với hàng hoá container vào đối tượng kê khai giá trong dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Giá năm 2023.

Nguyên nhân bởi theo Nghị định số 146/2016, hãng tàu tự quyết định các loại phụ thu và mức giá. Trường hợp thay đổi theo hướng tăng giá, hãng tàu phải niêm yết trước 15 ngày trước khi áp dụng mức giá mới.

Việc niêm yết giá không quản lý được tình trạng các hãng tàu tăng giá và tăng các loại phụ thu như hiện nay. Một số loại phụ thu không phản ánh đúng chi phí giá thành, ví dụ phụ thu chứng từ, hãng tàu đang thu với giá 800.000-900.000/bộ.

Đặc biệt, để tăng cường công tác quản lý hoạt động vận tải, Cục Hàng hải VN đang nghiên cứu đề xuất bổ sung cơ chế quản lý tuyến vận tải cố định vào dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 58/2016 của Chính phủ về hướng dẫn Bộ luật Hàng hải Việt Nam về quản lý hoạt động hàng hải.

Theo quy định hiện nay, hãng tàu cung cấp dịch vụ vận chuyển hàng hóa container bằng đường biển khi hoạt động tại Việt Nam không phải đăng ký tuyến vận tải cố định.

Do đó, việc mở tuyến, hủy tuyến, bổ sung hay rút tàu đều do hãng tàu tự quyết định. Thời gian qua đã có trường hợp hãng tàu bỏ chuyến, chậm chuyến ảnh hưởng đến lịch trình vận tải và kế hoạch sản xuất của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

"Việc đăng ký và quản lý tuyến vận tải góp phần bảo đảm các hãng tàu thực hiện vận tải theo đúng lịch trình và kế hoạch vận tải", ông Mười thông tin.