Ngay cả khi không có tồn tại về mặt hình thái của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), những phần tử cực đoan này vẫn có thể dùng rất nhiều tiền, vàng đã tích lũy được để tài trợ cho các chiến dịch bạo lực chính trị nhằm làm suy yếu các chính quyền, nơi chúng sẽ cố len lỏi vào.
IS để lại gì?
Sau khi Mỹ và các lực lượng dân chủ Syria (SDF) tuyên bố về việc chính thức loại bỏ tổ chức khủng bố mang tên Nhà nước Hồi giáo tự xưng tại Syria, giới quan sát quốc tế đã đặt câu hỏi rằng: Liệu IS đã thực sự bị loại bỏ hay chưa?
Nhà báo David Kenner vừa có bài viết đáng chú ý đăng tải trên tờ The Atlantic với tiêu đề “Tất cả những gì IS để lại là tiền, rất nhiều tiền”. Trong đó, ông chỉ ra rằng dòng tiền không qua kiểm soát bởi các hệ thống ngân hàng, các tổ chức tài chính hợp pháp đang được vận chuyển xuyên biên giới thông qua mạng lưới chuyển tiền chui Hawala, một hoạt động bị xếp ngoài vòng pháp luật ở nhiều nước.
Dù Hawala không hề có chứng từ và hoạt động chỉ dựa trên cơ sở tin cậy lẫn nhau, nhưng mạng lưới này lại tồn tại lâu đời tại nhiều khu vực ở Trung Đông, đặc biệt tại các vùng hẻo lánh, hoặc ở những nơi hệ thống ngân hàng không hoạt động.
Các nhà phân tích trong lĩnh vực này tin rằng, một trong những khách hàng chính của Hawala là tổ chức khủng bố IS, lực lượng vũ trang cực đoan sở hữu một mạng lưới các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ chuyển tiền ngầm. Đến nay, chúng đã chuyển thành công, trót lọt và an toàn hàng triệu USD/ tuần.
Thậm chí, ngay cả khi các lực lượng được Mỹ hậu thuẫn giành lại lãnh thổ cuối cùng của IS ở Syria, Washington và các đồng minh vẫn không thể vô hiệu quá được “đế chế kinh tế” của tổ chức khủng bố do IS vẫn có thể tiếp cận hàng trăm triệu USD nhờ mạng lưới ngầm bám rễ trong đời sống dân chúng.
Một quan chức của Bộ Tài chính Hoa Kỳ tiết lộ, trong điều kiện giấu tên nói rằng IS đang hoạt động ngày càng giống như nhóm khủng bố tiền nhiệm, al-Qaeda ở Iraq, do không phải tốn các chi phí xây dựng lãnh thổ tự xưng của mình mà tập trung hoàn toàn vào hoạt động khủng bố. Trong khi đó, dầu mỏ vẫn là món lời mang lại doanh thu bởi thay vì kiểm soát các lĩnh vực riêng lẻ, IS tống tiền, khống chế các đường cung cấp dầu trên toàn bộ khu vực.
“Những gì chúng ta biết là IS đã tích lũy được một lượng lớn tiền mặt và các tài sản khác”, nhà kinh tế cấp cao Howard Shatz của Rand Corporation và là đồng tác giả của một số nghiên cứu về tài chính của IS nhận xét.
Chuyên gia kinh tế này nói rằng, một phần tiền tích lũy này dường như đã được đầu tư vào các doanh nghiệp thương mại hợp pháp. Tháng 10/2018, một loạt các cuộc đột kích nhằm vào doanh nghiệp có liên kết IS ở TP Erbil của Iraq đã phát hiện ra tài liệu cho thấy nhóm khủng bố đã đầu tư vào mọi lĩnh vực, từ bất động sản đến đại lý ô tô.
Các doanh nghiệp này thường được điều hành bởi những người trung gian, âm thầm hợp tác với IS vì lợi nhuận lớn và sẵn sàng chuyển doanh thu cho nhóm khủng bố khi được yêu cầu.
Hiểm họa từ bạo lực chính trị
Nhà báo David Kenner cho rằng, việc tái thiết các quốc gia bị chiến tranh tàn phá, gồm Syria và Iraq đang mang lại cho IS nhiều cơ hội để hồi sinh.
Thứ nhất, các khoản tiền khổng lồ tái thiết các quốc gia này sẽ tạo thêm cơ hội cho IS hưởng lợi từ tham nhũng (thông qua mạng lưới chuyển tiền chui hoặc các doanh nghiệp vỏ bọc).
Thứ hai, IS đang giữ các hồ sơ tỉ mỉ về khoảng 7-8 triệu người từng sống dưới sự cai trị của tổ chức. Và chúng có thể sử dụng các thông tin có được để tống tiền người dân ở Iraq và Syria.
Ngoài ra, IS đã đa dạng hóa nguồn thu của tổ chức khủng bố. Ví dụ, thay vì bắt cóc đòi tiền chuộc như trước, IS có thể chuyển sang tống tiền các doanh nghiệp thương mại mà chúng nắm được điểm yếu (từ các thông tin về người thân chủ doanh nghiệp).
Như vậy, không chỉ còn như mạng lưới Hawala, tồn tại ở nơi các hệ thống tài chính bị phá hủy, đế chế kinh tế của IS đã phát triển ở quy mô lớn hơn nhiều. Giới phân tích cho rằng, IS đang nhằm mục đích khai thác sự khủng hoảng của chính quyền như một cách để tài trợ cho bạo lực chính trị. Phương thức này sẽ càng làm suy yếu chính quyền hơn nữa, và tạo ra nhiều cơ hội tài chính cho tổ chức khủng bố.
Do vậy, theo ông Kenner, chiến thắng quân sự chống lại IS là đáng ghi nhận, nhưng điều này cũng cho phép nhóm khủng bố quay trở lại với một chiến lược kinh tế đã phục vụ nó tốt trong nhiều năm.
Sức mạnh tài chính của IS đã đặt ra thách thức lớn hơn với Hoa Kỳ hay bất kỳ chính phủ nào khác. Do đó, để siết chặt tổ chức khủng bố này về mặt tài chính, Washington sẽ phải sử dụng công cụ tài chính hiệu quả hơn, như trừng phạt các doanh nghiệp có liên kết với IS, không cho phép các doanh nghiệp này truy cập vào hệ thống tài chính quốc tế và hợp tác chiến lược này với các chính phủ trên toàn cầu. Tuy nhiên, thành công từ các chiến dịch này sẽ phải mất nhiều năm và chưa có gì đảm bảo chiến thắng.
Bình luận bài viết (0)
Gửi bình luận