Hơn 100 tổng biên tập cùng bàn giải pháp định vị lại báo chí truyền thống

Thách thức cho báo chí truyền thống

Chiều 21/9, Diễn đàn Tổng biên tập 2024 "Báo chí giải pháp: Hướng đi cho báo chí truyền thống" do báo Nhà báo và Công luận tổ chức đã diễn ra tại Novaworld Phan Thiết, TP Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận với hơn 100 tổng biên tập các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương, các cơ quan chỉ đạo báo chí, quản lý báo chí…

Trước khi diễn ra chương trình, các đại biểu tham dự đã quyên góp cho "Quỹ ước mơ xanh" hướng về đồng bào 26 tỉnh miền Bắc chịu thiệt hại do bão lũ.

Phát biểu chào mừng diễn đàn, ông Nguyễn Hoài Anh, Bí thư Tỉnh ủy Bình Thuận cho biết, trong thời kỳ khoa học công nghệ phát triển nhanh chóng như hiện nay, những thành tựu của cuộc cách mạng 4.0, nhất là trí tuệ nhân tạo, những ứng dụng của công nghệ số đang đặt ra nhiều vấn đề mới trong hoạt động của báo chí truyền thống, vừa tạo ra nhiều cơ hội, vừa đặt ra nhiều thách thức mà báo chí truyền thống cần giải quyết, để từ đó có thích ứng linh hoạt, tiếp tục phát triển.

Đặc biệt, báo chí giải pháp, báo chí xây dựng không chỉ mang đến những phương pháp tiếp cận mới mẻ và tích cực cho báo chí mà còn là cơ hội để các cơ quan báo chí Việt Nam khẳng định vai trò của mình trong việc định hình và thúc đẩy sự phát triển xã hội. 

Hơn thế, báo chí giải pháp có thể giúp báo chí chính thống khẳng định vị thế trước sự cạnh tranh mạnh mẽ về thông tin từ mạng xã hội, thể hiện vai trò phụng sự Đảng, Nhà nước và nhân dân.

"Với ý nghĩa đó, tỉnh Bình Thuận rất phấn khởi và tán thành cao với việc Hội Nhà báo Việt Nam chọn chủ đề Diễn đàn Tổng biên tập năm 2024 là "Báo chí giải pháp: Hướng đi cho báo chí truyền thống. Đây cũng chính là vấn đề chúng tôi rất quan tâm khi Bình Thuận đang bước vào hành trình phát triển mới với những mục tiêu mới", ông Hoài Anh nói. 

Tin tích cực có thể khiến người dùng tăng tương tác hoặc trả phí

Diễn đàn năm nay có 2 phiên thảo luận: Báo chí giải pháp - Xu hướng và tiềm năng; Triển khai báo chí giải pháp: Cách thức, mô hình nào hiệu quả?

Mở đầu phiên thảo luận "Báo chí giải pháp - Xu hướng và tiềm năng", ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập Báo Nhân dân, Phó trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam chia sẻ tổng quan về báo chí xây dựng, báo chí giải pháp.

Ông Lê Quốc Minh cho biết, thông tin tiêu cực dường như trở thành ADN của báo chí; theo đó những bài viết về thảm kịch đối với con người, thiên tai, và xung đột toàn cầu đóng vai trò chủ đạo để kích thích mọi người đọc tin mỗi ngày.

Tuy tin tiêu cực có thể đóng vai trò quan trọng là thông tin, cảnh báo và quy trách nhiệm cho những người nắm giữ quyền lực, nó cũng gây tác động có hại với độc giả, chẳng hạn gây ra sợ hãi, lo lắng, tức giận, hoài nghi, thậm chí lãnh cảm.

Hậu quả là độc giả quay lưng với báo chí. Theo báo cáo 2022 của Reuters, tỷ lệ né tránh tin tức ở Brazil và Anh đã tăng gấp đôi kể từ 2017.

Tin tức tiêu cực thường bị coi là một trong những nguyên nhân chính, vì vậy báo chí phải xác định cách thức hoàn thành nhiệm vụ đưa tin mà không làm độc giả xa lánh.

Để đối phó tình trạng né tránh tin tức, ông Lê Quốc Minh nêu 7 bí kíp: Nội dung đơn giản, ngắn gọn và hữu ích; Viết những bài liên quan đến con người và có sức nặng; Lắng nghe độc giả (và có hành động phù hợp); Quan tâm tới cộng đồng và xây dựng tòa soạn đa dạng sắc tộc; Tạo ra nhiều format thu hút tương tác hơn; Suy nghĩ lại về việc đưa tin chính trị (theo hướng xây dựng); Tìm kiếm giải pháp và mang lại hy vọng.

"Một hướng đi đang hiện rõ cho ngành báo là báo chí xây dựng/báo chí giải pháp, theo đó các cơ quan báo chí trong khi đưa tin thì cũng đề xuất các giải pháp hoặc luận giải kỹ lưỡng để độc giả cảm thấy được trao quyền và mang lại hy vọng", ông Lê Quốc Minh nêu rõ.

Cũng theo ông Lê Quốc Minh, cần phải xem độc giả muốn gì và họ sẵn sàng trả tiền cho thông tin nào. Nhiều chuyên gia tin rằng báo chí xây dựng/báo chí giải pháp là chìa khóa. Lối làm báo truyền thống 5W (who, what where, when, why) được thay thế bằng "what now" và "how".

Những cơ quan báo chí đang thử nghiệm nội dung tích cực hoặc những nội dung mang lại hy vọng và giải pháp thì nhận được những kết quả tích cực. Mặc dù tin tiêu cực thường được xem nhiều hơn, nhưng tin tích cực có thể khiến người dùng tăng tương tác hoặc trả phí.

Ông Lê Quốc Minh nêu rõ: "Các cơ quan báo chí sẽ phải thay đổi thói quen tập trung vào thông tin tiêu cực - dù rằng việc thay đổi thói quen này không hề dễ dàng".

Đặc biệt, ông lấy ví dụ tại Báo Nhân dân, thời gian vừa qua, Báo đã đẩy mạnh đầu tư và báo chí chuyên sâu với nội dung rất dày dặn từ chính trị, kinh tế và các vấn đề xã hội.

Mới đây, trang tri thức chuyên sâu về Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - Nhà lãnh đạo có tâm, có tầm của Đảng; trong suốt 1 tuần liền, lượt truy cập của trang này đứng đầu trong các chuyên mục của Báo Nhân dân.

Đáng chú ý, một dự án mang tính sáng tạo của Báo Nhân Dân là dự án tranh panorama Chiến thắng Điện Biên Phủ đã đoạt giải thưởng "Sản phẩm xuất sắc dành cho độc giả trẻ" và sẽ được trao tại Hội nghị thượng đỉnh các cơ quan báo in Thế giới vào ngày 9/10 ở Vienna (Áo).

Bên cạnh đó, dự án tranh này cũng xuất sắc giành giải Sản phẩm xuất sắc nhất về marketing cho báo in (Best in Newspaper Marketing) trong khuôn khổ Asian Digital Awards, sẽ trao giải tại Singapore vào đầu tháng 11 tới.

Giải bài toán tài chính của báo Đảng

Tham gia tham luận, ông Lê Huy Toàn, Tổng biên tập Báo Bình Thuận đặt vấn đề: Tại sao chúng tôi đặt ra câu hỏi: Báo chí giải pháp - Giải bài toán tài chính cho Báo Đảng?

Theo ông Lê Huy Toàn, Báo Bình Thuận là tờ Báo Đảng của một địa phương với chức năng là đơn vị sự nghiệp tự chủ một phần, yêu cầu đặt ra hiện nay là vừa làm tốt nhiệm vụ chính trị và truyền thông chính sách song vừa phải có nguồn thu.

Và nguồn thu chính là vấn đề khá nan giải đối với các cơ quan báo chí chính thống, đặc biệt là báo Đảng bởi tính chất "khô khan" cũng như sự ràng buộc nhiều yếu tố khác nhau mang tính nguyên tắc mà cơ quan ngôn luận trực thuộc Đảng bộ phải thực hiện.

Đáng chú ý, theo ông Lê Huy Toàn, trong phát huy vai trò truyền thông chính sách, Báo Bình Thuận thực hiện tốt nhiệm vụ định hướng, dẫn dắt công chúng hiểu đúng nghĩa trong nhiều vụ việc nóng xảy ra tại tỉnh.

Khi sự thật được lan rộng, những thông tin sai, đơm đặt trên mạng sau đó tự "biến mất".

Qua những vụ việc như thế, Báo Bình Thuận nâng thêm vị thế cũng như tầm quan trọng của báo địa phương. Cũng từ đó, việc tăng nguồn thu cho báo được thuận lợi hơn, mở thêm được nhiều gói tuyên truyền không chỉ trong lĩnh vực nhà nước mà còn ở lĩnh vực doanh nghiệp…

Cuối hội nghị, phát biểu chỉ đạo, ông Phan Xuân Thuỷ, Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương cho rằng, báo chí giải pháp, báo chí xây dựng, báo chí kiến tạo là những nội dung được công chúng và các cơ quan quản lý Nhà nước đặc biệt quan tâm.

Thời gian tới, từ sự định hướng của các cơ quan chỉ đạo báo chí, quản lý báo chí, các cơ quan báo chí cần nâng cao vai trò, phát huy thế mạnh và phát triển báo chí giải pháp, góp phần xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam ngày càng hiện đại, chuyên nghiệp, nhân văn.