"Khẩu chiến" về hoạt động từ thiện của ca sỹ Thái Thùy Linh: Minh bạch như thế nào là đủ?

"Khẩu chiến" về hoạt động từ thiện của ca sỹ Thái Thùy Linh 

Giữa những ngày cả nước hướng về người dân đang phải hứng chịu hậu quả của bão, lũ, lụt ở một số tỉnh miền núi phía Bắc, hoạt động cứu hộ, cứu trợ và từ thiện cũng thu hút sự quan tâm lớn của dư luận. 

Trong đó, những người quan tâm đến hoạt động thiện nguyện dồn sự chú ý vào cuộc tranh cãi trên mạng xã hội giữa ca sĩ Thái Thùy Linh - một người làm từ thiện có thâm niên với tài khoản Facebook Giang Nguyễn - một thầy giáo dạy tiếng Anh có tiếng ở Hà Nội. Nội dung tranh cãi xoay quanh câu chuyện: Công khai sao kê dòng tiền huy động, giải ngân là một cách minh bạch hoạt động từ thiện; song như vậy đã đảm bảo khoản đóng góp được sử dụng "đủ và đúng người, đúng việc"? Sâu xa hơn, là tranh cãi về lòng tin, đạo đức của các tổ chức, cá nhân trong quá trình hoạt động thiện nguyện.  

Cụ thể, trong một bài đăng ngày 14/9, ông Giang Nguyễn bày tỏ không tin tưởng rằng nhiều người có tấm lòng từ thiện mà quyên góp không công. Kể cả có sao kê, thì cũng khó để xác định khoản tiền đó được tiêu như thế nào. Bên cạnh một vài nhận định cá nhân, điều khiến chủ tài khoản Facebook này bị lôi vào cuộc tranh cãi là sử dụng hình chụp lời kêu gọi của ca sỹ Thái Thùy Linh làm ảnh minh họa cho bài viết.

Đáp lại, ngày 14/9, Thái Thuỳ Linh cũng có bài viết yêu cầu ông Giang Nguyễn xem toàn bộ phần chi tiêu từ tài khoản minh bạch mà bất kỳ ai cũng có thể truy cập - đã được cô công khai trước đó. Ca sĩ còn thách thức người này chứng minh rằng cô đã sử dụng tiền quyên góp vào những mục đích không đúng đắn.

"Vì dự đoán của anh đã sai nên sau khi xem phần chi trong tài khoản minh bạch thiện nguyện của tôi, đề nghị anh lại dự đoán tiếp xem tôi có nuốt được mấy ngàn cục sạc pin dự phòng, mấy ngàn đèn pin đội đầu và mấy tấn lương khô hay không...

Khi anh rảnh hơn, mời vào Facebook này để xem tôi và hàng trăm tình nguyện viên đã làm gì, chuyển hàng đi những đâu. Tất nhiên, chúng tôi có danh sách hàng gửi đi đâu từng chuyến, số điện thoại của người tiếp nhận ở vùng lụt", ca sĩ gay gắt.

Cuộc khẩu chiến còn kéo dài trong 2-3 bài viết tiếp theo giữa hai bên, thu hút sự quan tâm lớn của dư luận. Trong khi nhiều người đồng tình với phân tích, góc nhìn của ông Giang Nguyễn, thì ngược lại, cũng có rất nhiều người đặt niềm tin, ủng hộ ca sỹ Thái Thùy Linh.

Nghệ sỹ, người nổi tiếng làm từ thiện: công khai sao kê vẫn bị hoài nghi

Trước đó, ngay sau khi cơn bão Yagi đổ bộ vào các tỉnh phía Bắc, ca sĩ Thái Thùy Linh tích cực kêu gọi ủng hộ người dân tại các vùng tâm bão. Cô và đội tình nguyện viên đã nhanh chóng "vào việc," thu mua áo phao, đèn pin, lương khô, cục sạc dự phòng/cục tích điện và một số thuốc men cho bà con tại một số điểm nóng vùng lũ.

Trên trang cá nhân Facebook, cô thường xuyên cập nhật, thống kê thu chi từ số tiền đã kêu gọi được. Trong hơn 1 tuần, nữ ca sĩ đã kêu gọi được hơn 2,1 tỷ đồng và chi hơn 1,4 tỷ đồng để đi cứu trợ.

Không chỉ với lần quyên góp này, mà trong nhiều năm gắn bó với công tác thiện nguyện, ca sỹ Thái Thùy Linh đã sử dụng tài khoản chuyên dụng cho hoạt động quyên góp có tính năng công khai sao kê tự động.

Song điều này vẫn chưa đủ thuyết phục cộng đồng hoàn toàn về tính minh bạch trong các khoản thu - chi.

Trường hợp của cô khiến công chúng nhớ đến ồn ào kêu gọi và giải ngân gần 24 tỷ đồng tiền từ thiện MC Phan Anh vào năm 2016.

Nam MC từng tuyên bố: "Tôi mong các bạn hãy xem, hãy soi thật kỹ. Nếu thấy bất kể dấu hiệu nào về việc mình ăn chặn từ thiện xin hãy kiện mình, xin hãy tố cáo mình với công an, với tòa án hoặc các cơ quan báo chí truyền thông. Mình sẵn sàng dành thời gian cho tất cả".

Dù đã lên tiếng thanh minh bằng 6,5kg giấy sao kê tài khoản và ghim trên trang cá nhân hình ảnh đó đến tận giờ, MC Phan Anh vẫn là một trường hợp gây tranh cãi của cộng đồng khiến anh gần như dừng mọi hoạt động kêu gọi, quyên góp từ thiện.

Có lẽ, cũng vì những câu chuyện như vậy mà nhiều nghệ sĩ như Duy Mạnh, Quyền Linh quyết không kêu gọi từ thiện.

Cụ thể, Quyền Linh từng thừa nhận, trong hơn 20 năm qua, bản thân anh "sức nhiêu làm nhiêu" chứ không đứng ra quyên góp. Anh chỉ quyên góp đúng 1 lần duy nhất là đợt cứu trợ miền Trung năm 2020.

"Lúc thấy người dân khó khăn, lòng tôi đau lắm. Tôi quyết định mở tài khoản kêu gọi 10 phút thì được 2 tỷ đồng. Tôi không nghĩ nhiều đến thế. Sau đó, tôi tức tốc đóng tài khoản và lên đường đi cứu trợ vì nghĩ rằng nếu tiền nhiều quá thì không làm xuể. Tuy nhiên, kêu được 2 tỷ đồng nhưng khi trao xong, số tiền lên đến 5 tỷ đồng", nam MC kể lại.

Làm từ thiện sao cho thuận lý, hợp tình? 

Ồn ào tranh cãi giữa ca sỹ Thái Thùy Linh với ông Giang Nguyễn, hay trước đó là câu chuyện làm từ thiện của MC Phan Anh cũng như nhiều nghệ sỹ, người nổi tiếng khác càng được dấy lên sau khi MTTTQVN tung ra sao kê toàn bộ khoản đóng góp cho người dân chịu ảnh hưởng của bão số 3 Yagi. 

Theo một kiểm toán viên (không muốn nêu tên), có một số lý do khiến hoạt động từ thiện của những trường hợp như ca sỹ Thái Thùy Linh khiến dư luận hoài nghi.

Trước hết, đó là việc Thái Thùy Linh mở một tài khoản chuyên dụng cho hoạt động quyên góp, nhưng dưới danh nghĩa cá nhân, chứ không phải một tài khoản độc lập hay của một tổ chức. Vì vậy, việc chi tiêu rất khó xác định được tính chính xác về số lượng, mức giá... so với thực tế.

"Kể cả việc sao kê cũng chỉ có thể chứng minh dòng tiền về tài khoản là bao nhiêu, con số giải ngân thế nào và số dư ra sao. Nó không có tác dụng chứng minh, xác thực số tiền đã rút chi vào đâu, khoản chi đó có chính xác, hợp lý và hiệu quả", vị kiểm toán viên này nói.

Do vậy, có hai vấn đề đáng chú ý được đặt ra, đó là: Một là, minh bạch "đầu vào" như cách MTTQVN đang làm, cũng mới chỉ là một khâu; việc tiếp theo cơ quan này cần làm là minh bạch "đầu ra" của khoản đóng góp. Hai là, cơ chế, cách thức kiểm tra, giám sát để từng khoản chi của đầu ra đó được đảm bảo chính xác, đầy đủ.

Chỉ khi làm được như vậy, thì việc kêu gọi từ thiện hay hoạt động thiện nguyện sẽ không còn bị hoài nghi. Và khi đó, những người làm thiện nguyện trong sáng, chân chính mới được ghi nhận và tiếp thêm động lực.

Trở lại trường hợp của Thái Thùy Linh, ngoài việc kêu gọi kinh phí, cô còn đảm nhiệm vai trò người điều phối trong quá trình trao quà, vật phẩm.

Trên trang Facebook cá nhân, Thái Thùy Linh thường xuyên phát trực tiếp (livestream) phân công, chỉ đạo đội tình nguyện viên trong từng hạng mục công việc.

"Tuy nhiên, hoạt động này vẫn chỉ dừng lại ở cá nhân, một nhóm người tự phát. Tôi ủng hộ việc coi hoạt động thiện nguyện là một nghề. Tức là họ làm việc trong một tổ chức độc lập, được trả lương theo vị trí việc làm, có bộ phận giám sát và kiểm toán ngân sách để đảm bảo tính minh bạch.

Có lẽ như vậy mới giải quyết được bài toán là: những người ngay thẳng, chân chính sẽ được minh oan, những người "có ý đồ" cũng không có cơ hội trục lợi từ tiền từ thiện.

Bởi làm từ thiện là điều đáng quý. Nghĩa cử cao đẹp càng được trân trọng hơn nếu sự minh bạch, chuyên nghiệp được đặt lên hàng đầu", vị cán bộ kiểm toán nêu quan điểm.