Không dùng ngân sách bồi thường hư hỏng nhà dân do mở rộng QL1

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển khẳng định việc bồi thường cho nhà dân bị ảnh hưởng do thi công QL1 và đường HCM qua Tây Nguyên sẽ không dùng đến ngân sách

Sáng 14/12, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể thay mặt Chính phủ trình bày trước Uỷ ban TVQH tờ trình về việc giải quyết bồi thường cho nhà ở, công trình nằm ngoài phạm vi giải phóng mặt bằng bị ảnh hưởng do quá trình thi công xây dựng các dự án nâng cấp, mở rộng QL1 đoạn Thanh Hoá - Cần Thơ và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên.

Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết, qua số liệu tổng hợp sơ bộ của Bộ GTVT trên cơ sở báo cáo của các chủ đầu tư, nhà đầu tư, Ban Quản lý dự án tại 31 dự án (15 dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1 đoạn Thanh Hóa - Cần Thơ và 3 dự án nâng cấp, mở rộng đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên sử dụng vốn Trái phiếu Chính phủ; 13 dự án đầu tư nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1 đoạn Thanh Hóa - Cần Thơ theo hình thức BOT), ước tính có khoảng 35.814 hộ dân bị ảnh hưởng với dự kiến kinh phí đền bù nằm ngoài trách nhiệm bảo hiểm do chủ đầu tư mua khoảng 166,793 tỷ đồng.

Tuy nhiên, việc bồi thường cho các hộ dân có nhà ở, công trình nằm ngoài phạm vi GPMB bị ảnh hưởng tại một số dự án lại chưa có đầy đủ cơ sở pháp lý để xem xét, giải quyết dứt điểm, dẫn đến tình trạng khiếu nại, khiếu kiện kéo dài, làm hưởng đến đời sống, sinh hoạt của người dân và tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội tại địa phương.

Làm rõ hơn nguyên nhân việc thi công gây thiệt hại cho nhà ở, công trình của các hộ dân, tờ trình của Chính phủ giải thích, việc thi công xây dựng các hạng mục công trình giao thông có tính chất đặc thù, công trình trải dài theo tuyến và thường phải sử dụng các máy móc, thiết bị thi công có tải trọng lớn, tạo rung chấn, chấn động hoặc sức ép lên nền đất. Do đó, không thể tránh khỏi việc làm ảnh hưởng đến các công trình xây dựng hiện có ở gần khu vực thi công xây dựng công trình, nằm ngoài phạm vi GPMB của dự án; đặc biệt đối với nhà ở, công trình của người dân hai bên tuyến đường tại khu vực đô thị hoặc khu vực đông dân cư.

“Nguyên nhân gây ra thiệt hại cho nhà ở, công trình xây dựng của các hộ dân nằm ngoài phạm vi GPMB là khách quan, bất khả kháng, nằm ngoài khả năng tính toán, dự báo của nhà đầu tư, chủ đầu tư, nhà thầu thi công và các đơn vị liên quan”, tờ trình của Chính phủ nêu rõ.

Theo Chính phủ, các Bộ liên quan đều khẳng định cần thiết bồi thường để đảm bảo đời sống, công bằng cho người bị ảnh hưởng, nhưng do các quy định pháp luật trước đây và hiện nay chưa hướng dẫn cụ thể các nội dung liên quan để thực hiện, đặc biệt, việc sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ từ nguồn kinh phí GPMB của dự án để chi trả bồi thường thiệt hại chưa được quy định trong các văn bản Luật, Nghị định của Chính phủ.

Do vậy, Chính phủ kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội chấp thuận, cho phép Bộ GTVT được sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ của các dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1 đoạn Thanh Hoá - Cần Thơ và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên để chi trả bồi thường thiệt hại (ngoài phần thuộc trách nhiệm do bảo hiểm chi trả) cho nhà ở, công trình nằm ngoài phạm vi GPMB bị ảnh hưởng do quá trình thi công xây dựng các dự án này; phần vốn này được lấy từ kinh phí GPMB trong tổng mức đầu tư của các dự án và giao UBND các tỉnh, Hội đồng GPMB địa phương xem xét, xác định đối tượng, mức độ ảnh hưởng, quyết định giá trị thiệt hại và thực hiện chi trả bồi thường trên cơ sở kết quả giám định tổn thất của đơn vị tư vấn giám định độc lập.

Đa số các ý kiến trong Uỷ ban TVQH nhất trí với việc cần thiết phải bồi thường, đền bù để đảm bảo cuộc sống cho người dân. Tuy nhiên, đây là vấn đề trách nhiệm dân sự giữa các bên nhà đầu tư, nhà thầu và người dân, không thuộc phạm vi xử lý của ngân sách Nhà nước nên nhất trí quan điểm không dùng ngân sách để giải quyết việc này.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển kết luận, nội dung Chính phủ trình không thuộc thẩm quyền, quyền hạn của Uỷ ban TVQH, đây là trách nhiệm dân sự giữa nhà đầu tư, nhà thầu và người dân nên giải quyết theo luật dân sự.

Uỷ ban TVQH đề nghị Chính phủ cùng các Bộ, ngành, địa phương giải trình, cùng sự giám sát của HĐND và đoàn ĐBQH hướng dẫn rõ cho người dân biết để xử lý, tạo sự đồng thuận cao.

Nhà đầu tư tự bỏ tiền khắc phục sạt lở đường Hồ Chí Minh