Không giải phóng mặt bằng toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam

Việc giải phóng mặt bằng cao tốc Bắc - Nam sẽ chỉ thực hiện với các đoạn tuyến nằm trong phạm vi đầu tư (Trong ảnh: Thi công cao tốc Bến Lức - Long Thành) - Ảnh: Cienco 4

Chính phủ vừa có tờ trình Quốc hội về dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam. Đáng chú ý, công tác GPMB của dự án trong giai đoạn phân kỳ đầu tư năm 2017-2020 được kiến nghị thực hiện theo quy mô quy hoạch được duyệt và dự kiến chia thành 20 dự án thành phần độc lập (chiều dài khoảng 713km) giao cho các địa phương thực hiện.

Chỉ giải phóng mặt bằng trong phạm vi đầu tư

Trao đổi với Báo Giao thông, ông Phạm Hữu Sơn, Tổng giám đốc Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI - tư vấn lập dự án) cho biết, trước đây, Chính phủ có chủ trương tiến hành GPMB toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam ngay từ đầu. Tuy nhiên, căn cứ vào nguồn kinh phí, tính hiệu quả của việc GPMB, qua hai lần họp bàn vừa qua, Thường trực Chính phủ đã cân nhắc rất kỹ lưỡng và lựa chọn phương án chỉ GPMB trong phạm vi thực hiện đầu tư.  

“Đối với những đoạn tuyến chưa thực hiện đầu tư sẽ chưa GPMP để tránh lãng phí đất đai”, ông Sơn nói và cho biết, Chính phủ đã xem xét và chỉ đạo GPMB với quy mô 4-6 làn xe, đồng thời thực hiện ngay việc cắm mốc lộ giới mỗi bên 17m giao cho địa phương, các cơ quan quản lý đường bộ quản lý nhằm hạn chế tối đa phát sinh khối lượng GPMB và phục vụ mở rộng trong trường hợp cần thiết phải điều chỉnh quy hoạch, mở rộng quy mô dự án 6-10 làn xe.

Theo ông Sơn, giai đoạn năm 2017-2020, Bộ GTVT tiến hành đầu tư xây dựng trước 713km cao tốc theo quy mô phân kỳ 4 làn xe, bề rộng nền đường 17m, tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 130.216 tỷ đồng. Trong đó, chiều dài các đoạn cao tốc được xây dựng mới khoảng 632km, gồm: Mai Sơn - Bãi Vọt, Cam Lộ - La Sơn, Nha Trang - Dầu Giây và mở rộng khoảng 81km từ quy mô 2 làn xe lên 4 làn xe các đoạn Cao Bồ - Mai Sơn và La Sơn - Túy Loan.

“Giai đoạn 2017-2020, dự án sẽ tiến hành GPMB khoảng 713km chiều dài theo quy mô quy hoạch đã được duyệt 4-6 làn xe. Phạm vi GPMB từ mép ngoài cùng chân taluy với khoảng cách là 3m đối với trường hợp không có đường gom và 1m đối với trường hợp có đường gom. Đồng thời, thực hiện cắm mốc lộ giới mỗi bên 17m và giao cho địa phương, cơ quan đường bộ quản lý”, ông Sơn nói và khẳng định, việc thực hiện GPMB, tái định cư theo quy mô quy hoạch nhằm tạo thuận lợi cho công tác quản lý mặt bằng và giảm chi phí đầu tư xây dựng khi mở rộng trong giai đoạn sau.

Về khối lượng GPMB trong phạm vi đầu tư của dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn đầu tư phân kỳ 2017-2020 khoảng 3.523ha với hơn 8.000 hộ dân bị ảnh hưởng và số hộ tái định cư khoảng 2.100 hộ. Kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các đoạn tuyến của dự án được ưu tiên đầu tư xây dựng từ 2017 - 2020 khoảng 13.028 tỷ đồng. “Công tác GPMB, tái định cư của dự án đã được tư vấn tính toán rất kỹ lưỡng nhằm hạn chế tối đa việc ảnh hưởng đến người dân, đồng thời xem xét tối giản để tránh các khu dân cư làm đảo lộn sinh hoạt của bà con. Việc thực hiện phương án này sẽ không phải GPMB nhiều lần, vừa đảm bảo an toàn cho công trình trong quá trình khai thác, vừa đáp ứng khả năng mở rộng quy mô dự án lên 6-10 làn xe trong tương lai”, ông Sơn nói.

Tháo dỡ công trình cuối cùng trên vệt dự án xây dựng đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi tại thôn Phú Hòa 1, xã Hòa Nhơn, huyện Hòa Vang - Ảnh: Triệu Tùng

Tách thành các dự án độc lập giao địa phương thực hiện

Liên quan đến cơ chế thực hiện GPMB dự án cao tốc Bắc - Nam, ông Nguyễn Viết Huy, Phó vụ trưởng Vụ Đối tác công - tư (PPP - Bộ GTVT) cho biết, để đẩy nhanh tiến độ và tạo thuận lợi trong quá trình triển khai, Bộ GTVT đã kiến nghị Quốc hội cho phép tách riêng công tác GPMB, tái định cư của dự án thành các dự án thành phần độc lập theo địa giới hành chính của các tỉnh, thành để các địa phương thực hiện.

“Sau khi phê duyệt thiết kế mới triển khai công tác cắm cọc GPMB. Tuy nhiên, để rút ngắn tiến độ, Bộ GTVT đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép triển khai công tác cắm cọc GPMB và triển khai công tác kiểm đếm, hoàn thiện phương án bồi thường GPMB ngay sau khi phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi”, ông Huy nói và cho biết, thời gian dự kiến thực hiện GPMB mỗi dự án tối thiểu 1 năm, tương đương với thời gian lựa chọn nhà đầu tư.

Đối với công tác xây dựng khu tái định cư, theo Luật Đất đai năm 2013 và các Nghị định hướng dẫn, chỉ được ban hành quyết định thu hồi đất đai sau khi đã xây dựng khu tái định cư. Trong khi đó, việc xây dựng khu tái định cư được căn cứ vào phương án bồi thường, GPMB của dự án và được thực hiện như một dự án đầu tư xây dựng. Ngoài ra, việc xác định nhu cầu tái định cư tập trung và triển khai xây dựng khu tái định cư phụ thuộc rất nhiều vào mỗi tỉnh, thành.

“Để đẩy nhanh tiến độ và thuận tiện trong công tác GPMB và đảm bảo tính thống nhất, Chính phủ cần cho phép địa phương tạm thời duyệt phương án tái định cư sau khi phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi, cắm cọc GPMB, trong quá trình thực hiện cần có sự chấp thuận của Bộ GTVT và chỉ định thầu các đơn vị thực hiện liên quan đến xây dựng khu tái định cư”, ông Huy chia sẻ.

Cũng theo ông Huy, để tháo gỡ khó khăn trong việc bồi thường do ảnh hưởng trong quá trình thi công xây dựng, Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ cho phép sử dụng nguồn kinh phí GPMB của dự án để chi trả đền bù và giao UBND các tỉnh, hội đồng GPMB địa phương quyết định mức đền bù, hỗ trợ và chi trả cho người dân.

Cần cơ chế đặc thù để làm ngay cao tốc Bắc - Nam