KTNN kết luận gì về tổng mức đầu tư 4 tuyến đường ở Thủ Thiêm?

Khác biệt giữa tổng mức đầu tư và tổng vốn đầu tư

Kiểm toán Nhà nước (KTNN) vừa công bố báo cáo kiểm toán về hoạt động xây dựng và quản lý sử dụng vốn đầu tư dự án xây dựng 4 tuyến đường chính trong khu đô thị mới Thủ Thiêm và Dự án đầu tư xây dựng cầu Thủ Thiêm 2 theo hình thức hợp đồng BT.

Đáng chú ý, Kiểm toán nhà nước đã làm rõ thêm về tổng mức đầu tư, suất đầu tư của các dự án mà Thanh tra Chính phủ đã kết luận tháng 6/2019.

Báo cáo của KTNN đánh giá, UBND TP HCM, các sở ngành, nhà đầu tư và các đơn vị liên quan đã có nhiều cố gắng trong triển khai thực hiện, điều hành quản lý dự án, bước đầu đã hoàn thành các công trình, hạng mục theo hồ sơ thiết kế dược duyệt trong phạm vi mặt bằng đã được giao cho nhà đầu tư. Quá trình tổ chức thực hiện và quản lý chi phí của 3 dự án cơ bản tuân thủ các chính sách, chế độ, quy định pháp luật của Nhà nước và hợp đồng BT.

Đến năm 2018, dự án đầu tư xây dựng 4 tuyến đường chính đã đưa vào khai thác một số đoạn đường thuộc tuyến R2, R3, và R4 góp phần giảm ùn tắc giao thông trên các tuyến đường đi từ quận 2, Bình Thạnh, quận 1 và ngược lại. Dự án đầu tư xây dựng cầu Thủ Thiêm 2 đã hoàn thành 60% khối lượng công việc, nếu được bàn giao mặt bằng, nhà đầu tư sẽ hoàn thành các hạng mục chính vào năm 2020.

Đối với tổng mức đầu tư các dự án, theo kết luận của Thanh tra Chính phủ vào tháng 6/2019, cả hai dự án này đều có kiến nghị giảm tổng mức đầu tư (TMĐT) từ vài trăm tỷ đến hơn một nghìn tỷ đồng khiến có nhiều ý kiến trái chiều. Vì sao lại có sự chênh lệch này?

Theo KTNN, đối với cầu Thủ Thiêm 2 tổng mức đầu tư được duyệt là 4.260,117 tỷ đồng được lập, thẩm định phê duyệt theo quy định tại Nghị định 112/2009. Trong khi hợp đồng BT được ký kết giữa UBND TP HCM với Công ty cổ phần đầu tư địa ốc Đại Quang Minh với tổng vốn đầu tư là 3.082,47 tỷ đồng với các nội dụng, điều khoản thỏa thuận theo quy định của các văn bản pháp luật về quản lý dự án đầu tư theo hình thức PPP và cơ chế thanh toán hợp đồng BT tại văn bản số 127 ngày 27/1/2015 của Thủ tướng Chính phủ.

Tại Kết luận Thanh tra số 1037 ngày 26/6/2019 của Thanh tra Chính phủ kiến nghị giảm TMĐT 252,891 tỷ đồng. Trong đó, TMĐT có chi phí dự phòng chênh lệch mức lương tối thiểu 249,408 tỷ đồng.

Theo KTNN, sở dĩ có sự chênh lệch trên là do tại thời điểm lập TMĐT, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 182 ngày 14/11/2013 quy định mức lương tối thiểu, có hiệu lực từ ngày 31/12/2013. Đến ngày 8/5/2014, Bộ Xây dựng có văn bản đề nghị các địa phương thực hiện việc xác định chi phí tiền lương nhân công phục vụ lập và quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình trên cơ sở điều tra, khảo sát mức giá nhân công xây dựng thực tế trên thị trường lao động làm căn cứ điều chỉnh chi phí nhân công trong các tập đơn giá, hoặc tính toán chi phí nhân công trong đơn giá, dự toán xây dựng công trình cho phù hợp.

Trong khi chưa hoàn thành công tác khảo sát, đánh giá chi tiết được mặt bằng giá nhân công tại địa phương, UBND TPHCM chưa ban hành các hệ số điều chỉnh mức chi phí nhân công theo mức lương tối thiểu mới. Do đó, trong khi chờ ban hành bộ đơn giá mới; trong thẩm quyền của mình, UBND TPHCM đã phê duyệt TMĐT bao gồm khoản chi phí dự phòng chênh lệnh mức lương giữa Nghị định số 103 và Nghị định số 182 để tránh phải điều chỉnh TMĐT trong quá trình thực hiện dự án trong trường hợp UBND TP.HCM cho phép sử dụng mức lương nhân công theo Nghị định số 182 trên địa bàn Thành phố.

Việc sử dụng dự phòng thay đổi mức lương chỉ được sử dụng theo ý kiến chỉ đạo của UBND TP.HCM đã được quy định tại Quyết định phê duyệt dự án và Hợp đồng BT. Tuy nhiên, khi triển khai thực hiện, Dự án không sử dụng đến các khoản chi phí dự phòng trượt giá 249,408 tỷ đồng nói trên do cơ chế thanh toán đồng thời theo Văn bản số 127 của Thủ tướng Chính phủ nên sẽ được giảm trừ khi các bên quyết toán dự án hoàn thành.

Đối với dự án đầu tư xây dựng 4 tuyến đường chính (R1, R2, R3, R4) trong khu đô thị mới Thủ Thiêm, tổng mức đầu tư được phê duyệt là 12.182,175 tỷ đồng được lập, thẩm định, phê duyệt theo quy định tại Nghị định 112 và các văn bản hướng dẫn thực hiện. Hợp đồng BT ký kết giữa UBND TP.HCM và Công ty cổ phần địa ốc Đại Quang Minh, tổng vốn đầu tư 8.265,175 tỷ đồng.

Trước đó, tại Kết luận Thanh tra số 1037 của Thanh tra Chính phủ kiến nghị giảm TMĐT 1.519,731 tỷ đồng. Trong đó, TMĐT có chi phí dự phòng do chênh lệch mức lương là 634,942 tỷ đồng (tương ứng giảm 33 tỷ đồng chi phí lãi vay trên mức chênh lệch dự phòng tiền lương).

Qua kiểm toán nhận thấy: Tại thời điểm lập tổng mức đầu tư dự án, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 103 quy định mức lương tối thiểu (có hiệu từ ngày 20/01/2013); Bộ Xây dựng đã có Văn bản số 551 ngày 02/4/2013 hướng dẫn điều chỉnh chi phí nhân công để lập và quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình theo quy định tại Nghị định số 103. Thực hiện theo ý kiến chỉ đạo của UBND TPHCM tại Văn bản số 2815 ngày 16/4/2013, Sở Xây dựng đã có Văn bản số 7073 ngày 28/5/2013 báo cáo đề xuất UBND TPHCM chấp thuận điều chỉnh chi phí nhân công, máy thi công (phần nhân công) khi lập mới dự toán công trình theo mức lương tối thiểu vùng quy định tại Nghị định số 103 từ ngày 01/10/2013 đến khi có quy định mới.

Tuy nhiên, đến thời điểm phê duyệt TMĐT (ngày 28/10/2013), UBND TP.HCM chưa có ý kiến về đề xuất của Sở Xây dựng tại Văn bản số 7073.

Do đó, trong thẩm quyền của mình, UBND TPHCM đã quyết định phê duyệt TMĐT dự án có khoản chi phí dự phòng chênh lệnh mức lương giữa Nghị định số 70/2011 và Nghị định số 103/2012 để tránh điều chỉnh TMĐT nếu như sau này UBND TPHCM đồng ý sử dụng mức lương nhân công theo Nghị định số 103 áp dụng chung trên địa bàn Thành phố. Việc sử dụng chi phí dự phòng đã được UBND TPHCM quy định rõ tại Quyết định phê duyệt dự án và Hợp đồng BT.

Tuy nhiên, khi triển khai thực hiện, Dự án không sử dụng đến khoản chi phí dự phòng trượt giá 634,942 tỷ đồng, do cơ chế thanh toán đồng thời theo Văn bản số 1909 của Thủ tướng Chính phủ và Văn bản số 17463 của Bộ Tài chính nên sẽ được giảm trừ khi các bên quyết toán dự án hoàn thành.

Việc không kịp thời cập nhật để tính lại chi phí dự phòng trượt giá làm tăng TMĐT chưa đúng 350,91 tỷ đồng.

Tuy nhiên, theo KTNN, khoản chi phí này đã được loại trừ ngay trong Tổng vốn đầu tư của hợp đồng BT theo cơ chế thanh toán đồng thời được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận tại Văn bản số 1909 ngày 12/11/2013 và được Bộ Tài chính hướng dẫn tại Văn bản số 17463 nên không ảnh hưởng đến việc cân đối thanh toán khi ký hợp đồng BT và giá trị quyết toán dự án BT hoàn thành.

Theo các chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng hạ tầng, việc đưa các chi phí dự phòng vào thời điểm lập tổng mức đầu tư là phù hợp quy định về quản lý chi phí ở TMĐT của bất cứ một dự án đầu tư nào. Tuy nhiên, đó chưa phải là giá trị đầu tư dự án. Với các dự án đầu tư theo hình thức BT, hoặc BOT, chỉ khi cơ quan nhà nước quyết toán hoặc kiểm toán thì đó mới được coi là giá trị đầu tư.

Suất đầu tư 4 tuyến đường ở Thủ Thiêm cao hay thấp?

Khi Thanh tra Chính phủ công bố tổng mức đầu tư 4 tuyến đường là hơn 12.000 tỷ đồng cho gần 12km đường, dư luận cho rằng suất đầu tư này là quá cao. Thực tế thì cao hay thấp?

Theo KTNN, trong tổng mức đầu tư được phê duyệt 12.182,175 tỷ đồng, chi phí xây dựng chỉ 6.500 tỷ đồng. Trong đó, chi phí xử lý nền đất yếu đã 2.116,3 tỷ đồng, chiếm gần 1/3 chi phí xây dựng; xây dựng 10 cầu trên 4 tuyến hết 2.008 tỷ đồng; đầu tư hạ tầng kỹ thuật 1.430,8 tỷ đồng; còn chi phí làm nền, mặt đường chỉ 552,68 tỷ đồng.

Đối chiếu với suất đầu tư tại Mục 1, Chương 4, Quyết định số 634 ngày 9/6/2014 của Bộ Xây dựng, đối với đường giao thông cấp I (tuyến R1), và đường giao thông cấp II (tuyến R2, R3, R4) KTNN khẳng định chi phí được đề cập tính suất đầu tư trong tổng mức đầu tư của dự án không cao hơn suất đầu tư công bố của Bộ Xây dựng năm 2013.

Đánh giá về công tác chấp hành các quy định của pháp luật, Kiểm toán nhà nước khẳng định cả hai dự án được lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán đúng theo quy định của Luật Xây dựng.

Công tác lựa chọn nhà thầu, thương thảo và ký kết hợp đồng theo đúng quy chế lựa chọn nhà thầu. Tiến độ dự án và các gói thầu cơ bản đáp ứng tiến độ trong phạm vi mặt bằng được giao và hợp đồng đã ký. Nhà đầu tư đã chấp hành các quy định liên quan đến nghĩa vụ tài chính với Ngân sách nhà nước.

GPMB cao tốc Bắc-Nam đoạn qua Nghệ An: Tiến độ giải ngân 2020 còn thấp