Loại bỏ những hoạt động phản cảm trong mùa lễ hội 2018

Hội chùa Hương 2018 bỏ phát lộc để tránh tái diễn những hình ảnh xấu xí như năm ngoái

Thay đổi triệt để

Trước khi mùa lễ hội Tết 2018 bắt đầu, nhiều đơn vị đã rục rịch công bố phương án tổ chức với nhiều thay đổi. Trong số đó, không ít sự kiện sẵn sàng từ bỏ hoạt động truyền thống vốn là yếu tố gây bất ổn. Điển hình như lễ hội Phù Đổng đền Sóc (huyện Sóc Sơn) - hàng năm luôn nóng vì hiện tượng đám đông xô đẩy, giẫm đạp nhau tranh cướp mỗi khi đoàn rước giò lộc hoa tre đi qua. Theo ông Lê Hữu Mạnh, Phó chủ tịch UBND huyện Sóc Sơn, Trưởng ban tổ chức cho hay, tới đây sẽ bỏ hẳn 2 đoàn rước giò hoa tre và trầu cau. Phần lễ được đẩy lên sớm 1 tiếng so với mọi năm. Lễ vật được đưa thẳng vào hậu cung đền Thượng.

“Năm nay, chúng tôi quyết tâm thay đổi hình thức để không phải huy động quá nhiều lực lượng an ninh và quan trọng hơn là thay đổi được nhận thức, tư duy của người đến dự hội đền Sóc, đến đây không phải để cướp lộc nữa”, ông Mạnh nói. Từ đó, trong khi các lễ hội khác đang có xu hướng tăng dần số cán bộ an ninh bảo vệ, hội đền Sóc 2018 thì ngược lại, cố giảm thiểu lực lượng này để giữ gìn tính trang nghiêm của lễ hội.

Hội chùa Hương 2018 cũng xác định sẽ từ bỏ hình thức phát lộc trong ngày khai hội. Cách đây một năm, khi sư thầy Thích Đạo Trụ đứng trên đài sen phát lộc đã xảy ra sự cố chen lấn, tranh cướp của tín đồ đứng dưới. Năm nay, Ban tổ chức lễ hội chùa Hương đã đề nghị Ban Trị sự chùa Hương quán triệt tới các nhà sư không phát lộc tại lễ hội.

Ngoài ra, các lễ hội cũng đẩy mạnh công tác phục vụ đi kèm nhằm tạo ra bầu không khí văn minh trong dịp Tết 2018. Hội chùa Hương tuyên bố đã xây mới và tu sửa hệ thống vệ sinh công cộng; siết chặt phương tiện vận chuyển trên suối Yến về màu sắc, người lái và áo phao cứu hộ; các hộ kinh doanh dịch vụ bắt buộc phải có bảng biển, đăng ký số điện thoại rõ ràng để du khách có thể phản ánh tình trạng ép giá nếu xảy ra.

Hội gò Đống Đa năm nay kỷ niệm 229 năm chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa, hứa hẹn quy mô tổ chức và thu hút người tham dự lớn hơn so với mọi năm. Ông Phan Hồng Việt, Phó chủ tịch UBND quận Đống Đa khẳng định, công tác phân luồng chống ùn tắc ở khu vực công viên Đống Đa, hướng dẫn phương tiện giao thông qua lại đã được lên kế hoạch chi tiết. Lực lượng an ninh, trật tự, phòng chống cháy nổ được tăng cường để hạn chế sự cố đáng tiếc. Các hoạt động cờ bạc, mê tín dị đoan sẽ bị xử lý nghiêm.

Bỏ phát lộc, lễ hội có mất chất?

Dù mục đích là nhắm tới việc xoá bỏ những bất cập, song việc thay đổi trực tiếp hình thức tổ chức cũng bị đặt nghi vấn: Có khiến các lễ hội mất đi tính truyền thống vốn có? Về vấn đề này, nhà nghiên cứu Văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vỹ cho rằng: "Khi kịch bản lễ hội có phần chưa tốt cũng cần thiết phải thay đổi trong một thời điểm nhất định. Tôi đồng ý với việc tạm thời bỏ những cái vốn là nguyên nhân gây bất ổn".

Theo ông Nguyễn Hùng Vỹ, những hội lệ xưa nay luôn có biến động theo thời gian chứ không phải nhất nhất duy tôn như luật pháp. Do đó, trong điều kiện cụ thể cũng có thể du di.

Tuy nhiên, TS. Trần Hữu Sơn, Phó chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam lại cho rằng, bỏ những hoạt động rước lộc, phát lộc là một điều đáng tiếc. “Cần biết rằng yếu tố "lộc" là một thành phần cấu thành nên lễ hội. Nó mang ý nghĩa rất linh thiêng. Vậy, nếu bỏ thì đáng tiếc quá. Cách giải quyết này chẳng khác gì kiểu tư duy "cấm không được thì bỏ" đang phổ biến hiện nay”.

Cũng theo TS. Trần Hữu Sơn, việc “bỏ tạm thời” không chắc chắn sẽ tạo ra sự thay đổi từ gốc. Bởi, tất cả chỉ là dự kiến, còn thực tiễn lại khác. Chẳng ai biết khi đưa những tục rước lộc, phát lộc quay trở lại, người dân có hành xử như cũ nữa không. Theo đó, ông Trần Hữu Sơn đề xuất vẫn nên giữ lại các hoạt động trên, nhưng quản lý chặt chẽ hơn hoặc làm trong phạm vi hẹp không phô trương. “Có thể học hỏi từ hội chém lợn ở Bắc Ninh, họ không bỏ tục lệ mà đưa vào chém lợn trong hậu cung”, TS. Sơn nói và cho biết, trên hết vẫn là việc nâng cao nhận thức của người dân, xóa bỏ tâm lý đám đông cố hữu.

Căng sức đảm bảo giao thông mùa lễ hội